ترامادول چیست؟ موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی

ستاره | سرویس سلامت – برای خیلی از ما تابه‌حال این تجربه وجود داشته است که به دلیل یک بیماری یا جراحی دردهای شدیدی را تحمل کرده‌ایم و معمولاً به توصیه پزشک یا به‌طور سرخود از داروهای بدون نیاز به نسخه و مسکن استفاده کرده‌ایم. یکی از انواع این داروهای تسکین‌دهنده درد، ترامادول است که شاید اسمش بارها به گوشتان خورده اما دقیق نمی‌دانید ترامادول چیست؟ و بیشتر برای چه نوع دردهایی مصرف یا سوء مصرف می‌شود؟

ترامادول چیست و موارد مصرف آن کدامست؟

ترامادول یک داروی مسکن قوی برای دردهای متوسط تا شدید برای بزرگسالان است که مانند مواد مخدر عمل کرده و حس درد را از بین می‌برد. نام عمومی این دارو ترامادول و نام تجاری آن اولترام بوده، تنها به‌صورت تجویزی در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد و فروش بدون نسخه آن غیرقانونی است؛ زیرا به دلیل ترکیبات اعتیادآوری که دارد توصیه می‌شود بدون تجویز و نظارت پزشک استفاده نشود.

مصرف ترامادول به قصد خوشگذرانی، شب بیداری، درمان زودانزالی و رابطه جنسی طولانی‌تر، مصرف افراد معتاد در حال ترک و … موارد سوء مصرف این دارو هستند که عوارض و عواقب جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت و باید هرچه زودتر برای ترک ترامادول اقدام کرد.

برای آشنایی با قرص بوپرنورفین یا b2 (عوارض و روش ترک قرص بوپرنورفین)، این مقاله را در ستاره مطالعه کنید.

موارد منع مصرف ترامادول و موارد احتیاط

قبل از اینکه بخواهید این دارو را استفاده کنید باید برخی موارد را در نظر داشته باشید. در صورت وجود شرایط زیر حتماً به پزشک اطلاع دهید زیرا در این موارد به‌هیچ‌وجه نباید از این داروی مسکن استفاده کنید:

• آسم شدید یا مشکلات تنفسی
• انسداد معده یا روده
• اگر اخیراً از الکل، دارو‌های آرام‌بخش یا دارو‌های مخدر استفاده کرده‌اید، یا اگر در ۱۴ روز گذشته از دارو‌هایی مانند ایزوکاروباکسیدید، لاینزولید، تزریق متیلن آبی، فنلزین، رساگیلین، سلژیلین یا ترانیل سیپرومین استفاده کرده‌اید.

توصیه‌های زیر را نیز در نظر داشته باشید:

• ترامادول دارویی برای بزرگسالان است، بااین‌حال افراد زیر ۱۸ سال نباید از آن مصرف کنند. حتی افراد زیر ۱۸ سالی که به ‌تازگی جراحی داشته‌اند نیز نباید برای تسکین درد خود از این دارو استفاده کنند.
• از آنجایی ‌که خود ترامادول می‌تواند احتمال تشنج را افزایش دهد، در صورت تجربه تشنج یا ابتلا به بیماری صرع در طول سال‌های گذشته حتماً به پزشک اطلاع دهید.
• همچنین اگر از داروی های ضدافسردگی یا ریلکس کننده استفاده می‌کنید نیز به پزشک خود اطلاع دهید تا خطری برای شما پیش نیاید.
• یادتان باشد ترامادول مانند مواد مخدر عمل می‌کند؛ پس اگر آن را در دوران بارداری مصرف کنید نوزادتان به آن وابسته می‌شود و می‌تواند باعث اعتیاد او بعد از تولد شود. حتی برخی از این نوزادان تا چند هفته بعد از تولد نیاز به درمان پزشکی دارند. پس اگر حتی تصمیم دارید در چند ماه آینده باردار شوید حتماً قبل از تجویز ترامادول به پزشک خود بگویید.
• در صورت تصمیم به استفاده از ترامادول نباید به نوزاد خود شیر بدهید؛ زیرا این دارو می‌تواند به شیر مادر انتقال یافته و باعث عوارضی مانند خواب‌آلودگی بیش ‌از حد، مشکلات تنفسی و یا حتی مرگ نوزاد شود.

برای اطمینان از اینکه ترامادول برای شما بی‌خطر است، اگر تاکنون یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه کرده‌اید حتماً به پزشک خود بگویید:

• مشکلات تنفسی، آپنه خواب (وقفه تنفسی)
• بیماری کبد یا کلیه
• مشکلات ادراری
• مشکلات کیسه صفرا، لوزالمعده یا تیروئید
• اختلالات معده
• بیماری روانی یا سابقه اقدام به خودکشی

نحوه استفاده از ترامادول

ترامادول را باید دقیقاً مطابق دستورالعمل پزشک مصرف کنید. همچنین برای اطمینان بیشتر، تمام دستورالعمل‌های موجود در کاتالوگ دارو را قبل از مصرف دارو با دقت بخوانید. اگر تابه‌حال ترامادول استفاده نکرده‌اید باید بدانید احتمالاً در شروع مصرف یا تغییر دوز آن تنفس شما کمی آهسته می‌شود. به همین دلیل به‌هیچ‌وجه به‌طور سرخود مثلاً در مواردی که درد خیلی زیادی دارید میزان دوز آن را تغییر ندهید زیرا می‌تواند منجر به مرگ شود. در صورتی ‌که درد شما همچنان بیش ‌از حد تحمل است، به‌جای افزایش سرخود دارو، باید به پزشکتان اظلاع دهید تا یا داروی جایگزین به شما بدهد و یا به مقدار مناسب و بر اساس شرایط بیماری‌تان دوز آن را اضافه کند.

 همچنین در صورت استفاده از ترامادول از مصرف سایر داروهای مسکن به همراه آن اجتناب کنید. این دارو را می‌توان با غذا یا در زمانی دیگر مصرف کرد. اما هرکدام را که انتخاب کردید تا پایان آن به همان شکل مصرف کنید. قرص‌های ترامادول را نشکنید و به همان شکل ساخته‌شده مصرف کنید و بدون اینکه آن را بجوید کاملاً قورتش دهید. 

به دلیل وجود ترکیبات اعتیادآور در آن، مصرف این دارو نباید به‌طور ناگهانی متوقف شود؛ زیرا می‌تواند عوارض خطرناکی داشته باشد. بهتر است از پزشک خود بپرسید که چگونه با خیال راحت مصرف آن را قطع کنید. این دارو باید در دمای اتاقی به ‌دور از گرما و رطوبت، نگهداری شود. بعد از اینکه دیگر نیازی به مصرف این دارو نداشتید مابقی دارو را دور بریزید؛ زیرا اگر فردی از افراد خانواده به‌طور اشتباه یا به‌عنوان مسکن به شکل سرخود حتی یک قرص مصرف کند می‌تواند منجر به مرگش شود.

فراموش کردن مصرف ترامادول

شاید با توجه به نکات مهم و هشداردهنده‌ای که برای این دارو گفتیم، این سؤال پیش آید که اگر در یکی از زمان‌های مصرف ترامادول، استفاده از آن را فراموش کردم، چکار کنم؟

از آنجا که ترامادول برای درد استفاده می‌شود، به احتمال زیاد نه‌تنها مصرفش را فراموشش نمی‌کنید بلکه منتظر رسیدن زمان مصرف آن هم هستید؛ اما به‌هرحال در صورتی ‌که یک دوز آن را فراموش کرده‌اید بهتر است بی‌خیالش شوید و دیگر آن را مصرف نکنید تا زمان بعدی برسد!

عوارض مصرف بیش ‌از حد از ترامادول

در صورتی‌ که بیشتر از مقدار تجویزشده قرص مصرف کنید، احتمال پیش آمدن عوارض خطرناکی مثل مشکلات حاد تنفسی یا تشنج وجود دارد و باید خودتان را به بیمارستان برسانید یا با اورژانس تماس بگیرید. مصرف بیش‌ از اندازه ترامادول می‌تواند کشنده باشد. در این حالت علائم خطر شامل پایین آمدن ضربان قلب، خواب‌آلودگی شدید، لرز، تنفس بسیار کند و یا اغما است که باید نسبت به آن هوشیار باشید!

هشدار مهم در هنگام مصرف ترامادول: در طول مصرف ترامادول باید از مصرف نوشیدنی‌های الکل‌دار جدا خودداری کنید و تا زمانی که تأثیر آن در بدن شما وجود دارد نباید کارهایی مانند رانندگی که نیاز به تمرکز دارند را انجام دهید.

عوارض جانبی ترامادول

این دارو از داروهای قوی بوده که می‌تواند عوارض مختلفی در بدن شما ایجاد کند. مهم‌ترین عوارض ترامادول عبارت هستند از:

• علائم واکنش آلرژیک مانند کهیر، مشکلات تنفسی، تورم در صورت یا گلو، واکنش شدید پوستی
• تب
• گلودرد
• سوزش در چشم‌ها
• درد پوستی
• پوست قرمز یا بنفش یا تاول
• تنفس پر سر و صدا، آهسته، تنفس کم ‌عمق، تنفسی که در طول خواب متوقف می‌شود.
• ضربان قلب آهسته یا نبض ضعیف
• احساس بی‌حسی
• تشنج 
• دوره قاعدگی از دست‌ رفته بدون علائم بارداری
• ناتوانی جنسی، مشکلات جنسی، از دست دادن میل جنسی
• حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سرگیجه، بدتر شدن خستگی یا ضعف.

در صورت مشاهده هرکدام از این عوارض بهتر است فوراً به پزشکتان اطلاع دهید. همچنین شخصی که از شما مراقبت می‌کند، اگر تنفس کند با مکث‌های طولانی، لب‌های آبی‌رنگ یا به‌ سختی بیدار شدن را در شما مشاهده کرد، باید سریعاً با اورژانس تماس بگیرد. به علاوه، وجود علائم سندروم سروتونین مانند تحریک، توهم، تب و لرز، بالا رفتن ضربان قلب، سفتی ماهیچه‌ها و … نیاز به اورژانس دارند.

عوارضی که گفته شد تنها عوارض مشاهده‌شده بوده و نمی‌توان گفت این دارو تنها همین عوارض را دارد. این موضوع بیشتر به واکنش بیمار نسبت به دارو بستگی خواهد داشت.

تداخلات دارویی ترامادول

مصرف برخی از داروها همراه با ترامادول می‌تواند بر عملکرد آن یا واکنش‌های بدن شما تأثیر بگذارد. این داروها شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد قارچ، داروهای فشارخون، داروهای تشنج یا داروهای درمان HIV یا هپاتیت C می‌باشند که در صورت مصرف باید به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین مصرف ترامادول در موارد زیر خطرناک است و می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود:

• داروهای سرماخوردگی یا حساسیت
•  داروهای برونکودیلاتور آسم
• داروهای ادرارآور
• داروهای مربوط به بیماری‌های حرکتی مثل بیماری ام‌ اس
•  سندرم روده تحریک‌پذیر یا مثانه بیش‌فعال
• سایر داروهای مخدر  یا داروهای ضد سرفه
• داروهای آرام‌بخش مانند کلونوفین، ورسید، اگزنس، لورزپام و …

سخن آخر

همان‌طور که ملاحظه کردید مصرف بدون نسخه ترامادول کاری اشتباه و بسیار خطرناک است که می‌تواند زندگی شما را تهدید کند. همچنین به یاد داشته باشید، این دارو را به دور از دسترس کودکان نگه دارید و آن را به دیگران پیشنهاد ندهید، زیرا این داور در حال حاضر برای شرایط شما مناسب بوده است و ممکن است برای اطرافیان شما خطرناک باشد. همچنین پیشنهاد می‌کنیم سری هم به لیست داروهای بدون نسخه از مسکن ها تا داروهای گوارشی در مجله ستاره بزنید.