نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – اگر به تازگی صاحب نوزاد شده‌اید و یا در آینده نزدیک منتظر به دنیا آمدن فرزندتان هستید و نگران بروز زردی، علت زردی نوزادان، عوامل تشدید کننده این بیماری و روش‌های پیشگیری از زردی نوزادان در بارداری هستید، باید بدانید حدود نیمی از نوزادان، روز سوم تولد، زردی پیدا می‌کنند که به نام زردی طبیعی یا زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و از نظر متخصصان کودک این زردی، خفیف و بدون عارضه است و جای نگرانی ندارد، اما در برخی نوزادان ممکن است زردی غیر طبیعی وجود داشته باشد که علت آن ناسازگاری خون مادر و نوزاد، عفونت‌های نوزادی، فاویسم و اختلال عملکرد هورمون تیروئید است. برای آگاهی از اصلی‌ترین علت های زردی نوزادان، ادامه مطلب را بخوانید.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
علت زردی نوزاد (چرا نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند)
به طورکلی سلول‌های خون در هنگام شروع فعالیت خود برای کامل شدن شکسته می‌شوند و در این زمان بیلی روبین آن‌ها توسط کبد دفع می‌شود که در نوزادان به علت به تکامل نرسیدن کبد، بیلی روبین از بدن خارج نشده و در پوست جمع می‌شود و به دلیل رنگ زردی که دارد، منجر به زردی می‌گردد. عوامل ایجاد کننده زردی عبارت‌اند از:
۱- زردی ناشی از کمبود شیر مادر
زردی ناشی از ناکافی بودن شیر مادر، که به ویژه در چند روز اول تولد نوزاد اتفاق می‌افتد، یکی از شایع‌ترین علت زردی نوزادان است که به دلیل عدم تغذیه کافی کودک رخ می‌دهد و می‌تواند شدت پیدا کند. این علت بیشتر در مادرانی که به روش سزارین زایمان کرده‌اند، مشاهده می‌شود، زیرا فرایند زایمان طبیعی سریع‌تر به ترشح شیر کمک می‌کند، ولی در مادرانی که سزارین شده‌اند، ترشح شیر لازم برای نوزاد با چند روز تاخیر شروع می‌شود. در این زردی ترکیبات شیر مادر تاثیری ندارد و علت اصلی تغذیه ناکافی نوزاد است که با تغذیه بیشتر و مکرر نوزاد برطرف خواهد شد.
۲- زردی ناشی از ترکیبات شیر مادر
زردی ناشی از شیر مادر، در یک تا دو درصد نوزادان رخ می‌دهد و علت قطعی آن مشخص نیست، ولی به نظر می‌رسد نوعی ترکیب در شیر مادر باعث بروز زردی می‌شود که مانع عمل طبیعی و فعالیت آنزیم‌های کبدی و روده‌ای نوزاد می‌شود که این موضوع مواد صفراوی را بازجذب می‌کند، در نتیجه بیلی روبین در کبد تجزیه و دفع نمی‌شود و معمولاً از روز هفتم تولد به بعد ظاهر می‌گردد. تشخیص این نوع زردی فقط با مشاوره با پزشک متخصص اطفال امکانپذیر است و به مادر توصیه می‌شود تا چند روز از شیر دادن به نوزاد خودداری کند تا سطح بیلی روبین خون طبیعی شود.
۳- زردی به علت تفاوت در گروه خونی مادر و نوزاد
در صورتی که علت زردی نوزاد ناسازگاری خون مادر و نوزاد باشد، شدت زردی بیشتر خواهد بود. در اغلب موارد این نوع زردی در مادرانی که گروه خونی O دارند و فرزندان آن‌ها گروه خونی A و B دارند مشاهده می‌شود، گفتنی است این حالت در همه مادران با گروه خونی O رخ نمی‌دهد، ولی در حال حاضر تقریبا ۲۰ درصد از موارد زردی قابل توجه در دوران نوزادی را تشکیل می‌دهد.
۴- زردی به علت تفاوت در RH خون مادر و نوزاد
زردی ناشی از عدم تطابق خون مادر و نوزاد در مادرانی با گروه خونی منفی و فرزندانی با گروه خونی مثبت رخ می‌دهد. اگر مادری RH منفی و جنین او RH مثبت باشد، در اواخر آبستنی یا در هنگام زایمان، احتمال اینکه مقداری خون جنین وارد خون مادر شود، وجود دارد. در چنین شرایطی بدن مادر ماده‌ای علیه خون جنین در بدن خود می‌سازد. اگر چنین اتفاقی بیفتد، این ماده پدید آمده در خون مادر، سبب تخریب گلبول‌های قرمز خون جنین‌های RH مثبت آینده مادر می‌شود. اگر این ماده در بدن مادر کم باشد، نوزاد بعد از تولد ممکن است مختصری زردی داشته باشد و اگر زیاد باشد، نوزاد در روز اول تولد، دچار زردی می‌شود. امروزه با تزریق به موقع آمپول روگام در بارداری از ایجاد این نوع زردی پیشگیری می‌شود.
۵- زردی به علت اختلال در عملکرد غده تیروئید
کم‌کاری مادرزادی غده تیروئید در نوزادان نیز از دیگر علت‌های زردی نوزدان است. این زردی به علت کاهش هورمون تیروئید در بدن نوزاد به وجود می‌آید که در صورت تشخیص به موقع و درمان کم‌کاری تیروئید می‌توان آن را درمان کرد. همچنین اختلال هورمون تیروئید شامل کم‌کاری و پرکاری در مادر، به علت تاثیری که بر ترشح هورمون تولید کننده شیر می‌گذارد، می‌تواند عامل مهمی در مساله کمبود شیر مادر و در نتیجه ایجاد زردی نوزاد باشد.
۶- زردی در نوزادان دچار تاخیر رشد
تاخیر رشد دوران رحمی جنین در زمان بارداری از دیگر علل زردی نوزادان است. تاخیر رشد داخل رحمی (IUGR) زمانی در مورد جنین تشخیص داده می‌شود که یافته‌های سونوگرافی اندازه و وزن جنین را کمتر از وزن مناسب برای سن او نشان دهند. فشار خون بالا، اختلالات جفت و مسمومیت بارداری از عوامل بروز این مشکل است.
۷- نارس بودن نوزاد و وزن کم تولد
علت زردی نوزاد می‌تواند وزن کم تولد و به دنیا آمدن نوزاد نارس باشد. نوزادان نارسی که در بخش مراقبت ویژه بیمارستان (NICU) نگهداری می‌شوند، بیشتر و به شدت در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند؛ زیرا سیستم ایمنی این نوزادان توسعه نیافته است.
۸- زردی به علت پرخونی یا فاویسم
این نوع زردی اغلب در نوزادانی دیده می‌شود که مادر دچار دیابت است و برای درمان آن حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود. پرخونی نوزاد در اثر کم‌کاری آنزیمی در کبد به نام آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز رخ می‌دهد که منجر به پرخونی نوزاد می‌شود.
۹- عفونت‌های نوزادی
بیماری و عفونت‌های نوزادی نیز به عنوان علت زردی نوزادان در نظر گرفته می‌شوند که می‌تواند باعث زردی یا تشدید کننده آن به حساب آید. عفونت خون در نوزادان به وسیله باکتری در بدن نوزاد ایجاد و گسترش می‌یابند.
عوامل خطرساز و تشدید کننده زردی نوزادان
از علت‌های مختلف زردی نوزادان که بگذریم، وزن کم نوزاد در زمان تولد، نارس بودن، جنس پسر، نوزاد مادر دیابتی، سابقه زردی در نوزاد اول، عدم تطابق گروه خونی و RH مادر و نوزاد، تغذیه ناکافی نوزاد به ویژه در روز‌های اول زایمان به روش سزارین همگی از عواملی است که می‌تواند خطر بروز زردی در نوزادان را بیشتر کند.
برخی افراد از قطره بیلی ناستر برای درمان زردی نوزادان استفاده می‌کنند.
سخن پایانی
علت زردی نوزاد شما هرچه باشد، مطمئن باشید شما در به وجود آمدن آن دخالتی نداشته‌اید پس بی‌جهت خود را سرزنش نکنید. همچنین در موقع پیشنهاد پزشک برای انجام آزمایش خون به منظور سنجش میزان زردی ناراحت نشوید و هرچه زودتر این کار را انجام دهید. خطر زردی و اثرات روی مغز مربوط به ۱۰ روز اول تولد است، بنابراین در این چند روز حتما نوزاد مشکوک به زردی را نزد پزشک ببرید. مطالعه مطلب زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد و علت آن چیست؟ و راه های درمان زردی نوزادان + علت، علائم و راه های تشخیص آن شما را بیشتر راهنمایی خواهد کرد.
برگرفته از: کتاب مبانی طب کودک نلسون، مجله پزشک
