سرطان ریه؛ علت، علائم و راه های درمان

ستاره | سرویس سلامت –  به رشد غیر طبیعی سلولی در بافت‌های ریه سرطان ریه گفته می‌شود. درصورت عدم درمان بموقع، این رشد سلولی می‌تواند به بیرون از ریه گسترش پیدا کند و به بافت‌های اطراف یا سایر اعضای بدن همچون مغز، استخوان، ریه کناری، کبد و کلیه‌ها منتقل شود. (به سرطانی که از یک عضو به عضو دیگر منتقل شود سرطان دگردیس گفته می‌شود، برای مثال سرطانی که از سینه به ریه انتقال یافته است سرطان سینه دگردیس نامیده می‌شود.) اکثر سرطان‌هایی که از ریه شروع می‌شوند (سرطان‌های ابتدایی ریه) کارسینوماهایی هستند که از بافت پوششی نشات می‌گیرند. کارسینوم‌ها شامل سرطان‌هایی می‌شوند که سازنده پوست (مثل سرطان پوست) یا پوشاننده لایه داخلی اعضا (مثل سرطان ریه) و یا سازنده غدد (مثل سرطان سینه) هستند. این سرطان در سراسر دنیا شایع‌ترین سرطان از لحاظ شیوع و مرگ و میر به شمار می‌رود.

 

انواع سرطان ریه

این بیماری بر اساس نوع وابسته به بافت‌شناسی تقسیم بندی می‌شود. این رده‌بندی برای تعیین نوع مدیریت بیماری و پیش‌بینی نتایج بیماری حائز اهمیت است. اکثریت قریب به اتفاق سرطان‌های ریه کارسینوماها هستند، بدخیمی‌هایی که در نتیجه بافت پوششی پدید می‌آیند. کارسینوم‌های ریه بر اساس اندازه و شکل سلول‌های بدخیم دیده شده توسط یک متخصص هیستوپاتولوژی در زیر یک میکروسکوپ رده‌بندی می‌شوند. دو رده گسترده آنها کارسینوم ریه سلول-غیرکوچک (NSCLC: Non Small Cell Lung Cancer) و کارسینوم ریه سلول-کوچک (SCLC: Small Cell Lung Cancer) می‌باشد.

 

علائم سرطان ریه چیست؟

در مراحل ابتدای بیماری اغلب هیچ علائمی وجود ندارد و متاسفانه اغلب آنهایی که علامت دار می‌شوند سرطان‌شان در مراحل پیشرفته است. شایع ترین علائم عبارتند از سرفه (همراه با خلط خونی) و تنگی نفس. سایر نشانه‌ها و علائمی که ممکن است نشان دهنده این سرطان باشند عبارتند از:

 

 

در مراحل ابتدای بیماری اغلب هیچ علائمی وجود ندارد و متاسفانه اغلب آنهایی که علامت دار می‌شوند سرطان‌شان در مراحل پیشرفته است. شایع ترین علائم عبارتند از سرفه (همراه با خلط خونی) و تنگی نفس. سایر نشانه‌ها و علائمی که ممکن است نشان دهنده این سرطان باشند عبارتند از:

• علائم سیستمیک: کاهش وزن، کم اشتهایی، تب، چماقی شدن ناخن‌های انگشت، خشکی دهان، خشن شدن صدا، ضعف عضلات به دلیل بیماری خودایمنی
• علائم ناشی از فشار موضعی: درد قفسه سینه که اغلب با نفس عمیق، سرفه و خندیدن تشدید می‌شود. درد استخوان که به هنگام انتشار سرطان به اعضاء دور دست بدن بروز می‌کند، مشکل در بلعیدن
• تغییر رنگ خلط سینه
• مشاهده خون در خلط سینه
• خس خس کردن سینه

 

 

علت پدیدار شدن سرطان ریه 

• استعمال دخانیات: شایع‌ترین علت این سرطان قرار گرفتن در معرض دود دخانیات برای یک مدت طولانی است که دلیل ۹۰٪ از سرطان‌های ریه است. استعمال دخانیات احتمال ابتلا به این سرطان را تا ۲۰ برابر افزایش می‌دهد. درصد ابتلا در افرادی که سیگار نمی‌کشند ۱۵٪ است و در اغلب این موارد عواملی همچون ژنتیک، گاز رادون، آزبست و آلودگی هوا (آلودگی هوا خطر ابتلا به این بیماری را ۲ برابر افزایش می‌دهد) از جمله دود سیگار فرد ثالث باعث این بیماری می‌شود.

• آسیب‌های ژنتیکی: آسیب‌های ژنتیکی وارد شده بر دی‌ان‌ای می‌تواند باعث گسترش این سرطان شود. آسیب ژنتیکی تاثیر مستقیمی بر عملکرد طبیعی سلول از جمله تکثیر سلولی، مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده (آپوپتوز) و ترمیم دی‌ان‌ای می‌گذارد. هر چقدر آسیب بیشتر می‌شود، خطر ابتلا به سرطان نیز افزایش می‌یابد.

• مصرف داروهای خواب آور: تحقیقات نشان داده است که داروهای خواب آور خطر ابتلا به این سرطان را سه برابر افزایش می‌دهد.
• جنسیت: از لحاظ آماری ثابت شده است که خانم‌ها نسبت به آقایان کم‌تر سیگار می‌کشند، ولی وقتی سیگاری شدند بیشتر از آقایان سیگار می‌کشند و در نتیجه استعدادشان نسبت به این سرطان بیشتر می‌شود. به عنوان مثال وقتی که یک آقا و یک خانم به تعداد مساوی سیگار می‌کشند و حتی تعداد سال‌هایی که سیگار می‌کشند برابر است، خانم‌ در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان ریه است و این به علت استعداد وابسته به جنس می‌باشد.

 

راه‌های تشخیص سرطان ریه

سی‌تی اسکن: این سرطان در رادیوگرافی قفسه سینه و مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی‌تی اسکن) قابل تشخیص است. این تشخیص با یک بافت‌برداری که اغلب از طریق برونکوسکوپی یا راهنمای سی‌تی انجام می‌شود، قابل تایید است.

آزمایش خون: تومورهای سرطانی آنتی ژن و آنزیم‌های مشخصی تولید می‌کنند که ممکن است از طریق آزمایش خون کشف شوند. اندازه‌گیری آنتی‌ژن کارسینو امبریونیک و آنزیم NSE از آزمایش‌های غربالگر این بیماری است. افزایش میزان سطح این پروتئین‌ها بیانگر نشانه‌های سرطان و کاهش میزان آنها در حین درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول‌های بیمار است.

 

 

درمان سرطان ریه

درمان و نتایج طولانی مدت به نوع سرطان، مرحله (شدت گسترش) و سلامت کلی فرد که از طریق وضعیت عملکرد سنجیده می‌شود، بستگی دارد.

درمان‌های رایج عبارتند از جراحی، شیمی‌درمانی، و پرتودرمانی.

 

 

جراحی: در صورتی که بررسی‌ها، سرطان سلول‌های غیر کوچک ریه را تایید کنند، مرحله بندی سرطان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا مشخص شود این بیماری به وسیله جراحی قابل درمان است یا پیشروی آن به حدی است که نمی‌توان به وسیله جراحی آن را درمان کرد. سی تی اسکن و برش‌نگاری با گسیل پوزیترون به منظور تعیین این امر مورد استفاده قرار می‌گیرند. جراحی در صورتی صورت نمی‌گیرد که در آزمون عملکرد ریه مشخص شود بیمار دارای ظرفیت تنفسی پایین است. در سرطان سلول کوچک ریه، به طور معمول از شیمی درمانی و یا پرتو درمانی استفاده می‌شود. با این وجود، نقش جراحی در سرطان سلول کوچک ریه در نظر گرفته می‌شود. جراحی ممکن است به همراه شیمی درمانی و پرتودرمانی در مراحل اولیه درمان سرطان سلول کوچک ریه بهبود قابل توجهی در وضعیت بیمار ایجاد کند.

پرتو درمانی: پرتودرمانی در بیشتر موارد با شیمی درمانی همراه است و ممکن است به قصد درمان در مورد افرادی که مبتلا به سرطان سلول‌های غیر کوچک ریه هستند و شرایط جراحی را نداشته باشند به کار رود. این نوع پرتودرمانی را پرتودرمانی رادیکال می‌نامند. نوع جدید این شیوه پرتودرمانی تسریع شده و بیش تفکیک شده مداوم (CHART) نام دارد که در آن پرتودرمانی زیاد در یک بازه زمانی کوتاه صورت می‌گیرد.

پرتودرمانی سینه‌ای پس از عمل نباید بعد از جراحی سرطان سلول‌های غیر کوچک ریه به کار رود. این احتمال وجود دارد که پرتودرمانی بعد از عمل در بعضی از بیمارانی که دارای درگیری غده لنفاوی میان سینه‌ای هستند مفید واقع شود. اگر رشد سرطان بخش کوچکی از نایژه را مسدود کند، براکی‌تراپی (پرتودرمانی موضعی) در داخل لوله تنفسی صورت می‌گیرد تا این راه را باز کند. برایکی تراپی در مقایسه با پرتودرمانی بیرونی باعث کاهش زمان درمان و نیز کاهش در معرض اشعه قرار گرفتن کارکنان مراکز درمانی می‌شود. پیشرفت‌های اخیر در هدف درمانی و عکس برداری منجر به پیشرفت پرتودرمانی استریوتاکتیک در درمان سرطان ریه شده است.

در این نوع پرتودرمانی، با استفاده از هدف درمانی، پرتو زیادی در جلسه‌های کوتاه بر روی بیمار صورت می‌گیرد. استفاده از این روش در مرحله اول برای بیمارانی است که به علت همایندی مرضی شرایط جراحی را ندارند. در بیمارانی که دچار سرطان ریه با یاخته‌های کوچک یا با یاخته‌های بزرگ تر هستند، انجام میزان کمی پرتو به سینه می‌تواند برای کنترل نشانه مراقبت تسکینی مورد استفاده قرار گیرد.

 

 

شیمی‌درمانی: چگونگی شیمی‌درمانی به نوع تومور بستگی دارد. در سرطان ریه با یاخته‌های کوچک، سیس پلاتین و اتیپوساید بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب کربوپلاتین، جمسیتابین، پاکلیتاکسل، وینورلبین، توپوتکان و ایرینوتکان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سرطان ریه با یاخته‌های بزرگتر پیشرفته (NSCLC)، شیمی درمانی باعث بهبود بیمار می‌شود و به عنوان اولین درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، به این شرط که بیمار شرایط درمان را داشته باشد.

سایر درمان‌های این سرطان شامل موارد زیر نیز می‌گردد:

سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر: در بعضی موارد ضایعه بدخیم این سرطان منجر به مسدود شدن حنجره می‌شود. در چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای بیمار باز می‌کند. این روش به طور کامل نمی‌تواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم شود اما کمکی است جهت سهولت تنفس در بیمار.

درمان فوتودینامیک: استفاده از رنگ و نور است. در این شیوه رنگ به داخل یک ورید تزریق و سپس در تمام بدن منتشر می‌شود. بعد از چند روز، این رنگ فقط در سلول‌های بدخیم باقی می‌ماند. سپس نور قرمز رنگ لیزری به سلول تابانده می‌شود و رنگ درون سلول سرطانی این نور را جذب می‌کند. این امر منجر به عکس العمل فوتوشیمیایی که مخرب سلول‌هاست می‌شود.