نویسنده: رضا حسینی
بروزرسانی: 17 مرداد 1401
ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – آب تره یا شاهی آبی؛ گیاهی از خانواده‌ی کلم پیچ، اسم‌های مختلفی مثل بولاغ اوتی، علف چشمه، ترتیزک آبی، کردی کوییز و کلشک دارد. این گیاه سرشار از مواد معدنی با مزه‌ای تند است و ساقه‌ای خوراکی و ترد به همراه برگ‌های نرم دارد. از برگ‌های آب تره می‌توان در سالاد استفاده کرد. طبع آب‌تره گرم و خشک است. البته بعضی نیز طبع آن را گرم و تر دانسته‌اند. اگر می‌خواهید در مورد خواص آب تره و ارزش غذایی بی نظیر آن بیشتر بدانید این مطلب را از دست ندهید.
خواص گیاه آب تره
ارزش غذایی آب تره بسیار بالاست، زیرا شامل ویتامین‌ها و فلز‌های مفیدی است که از نظر کمیت بیش از بسیاری خوراکی‌های دیگر است. مثلا منبع ویتامین C از نظر ما پرتقال است، ولی ویتامین C موجود در آب تره بیشتر از پرتقال است. همچنین میزان کلسیم موجود در آن بیشتر از شیر، میزان آهنش بیشتر از اسفناج و اسید فولیک آن بیشتر از اسید فولویک موجود در موز است! این گیاه مقادیر زیادی ویتامین A، ویتامین B۶ ، ویتامین B۱۲ و همچنین فسفر دارد که برای سلامتی بسیار مفیدند.
۱. جلوگیری از سرطان سینه و دیگر سرطان ها
اگر شما از سالادی میل کنید که حاوی آب تره است، ذراتی به سیستم قلبی عروقی شما وارد می‌شود که از بروز سرطان سینه جلوگیری می‌کند. همچنین تحقیقات مبنی بر این است که آب تره از ابتلا به بیماری‌های سرطانی اعم از ریه و معده نیز جلوگیری می‌کند. در عین حال این گیاه باعث افزایش شیر مادران می‌گردد.
۲. محافظ بدن و قاتل رادیکال‌های آزاد
آب تره به دلیل مقدار بالای ویتامین C آن، از بدن در مقابل بیماری‌هایی که از باکتری ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها ناشی می‌شود محافظت می‌کند. شاید سوال شود که چگونه؟
باید بگوییم که مقدار زیاد ویتامین C باعث آزاد شدن آنتی اکسیدان می‌شود. آنتی اکسیدان به حذف رادیکال‌های آزاد سرعت می‌دهد و بالطبع هر گونه نشانه‌ای از التهاب در بدن را از بین می‌برد و سیستم ایمنی بدن قوی می‌شود.
باید بگوییم که مقدار زیاد ویتامین C باعث آزاد شدن آنتی اکسیدان می‌شود. آنتی اکسیدان به حذف رادیکال‌های آزاد سرعت می‌دهد و بالطبع هر گونه نشانه‌ای از التهاب در بدن را از بین می‌برد و سیستم ایمنی بدن قوی می‌شود.
۳. تقویت سرخرگ‌ها و کاهش احتمال سکته
در گیاه آب تره مقادیر زیادی زیگزانتین و لوتئین وجود دارد. زیگزانتین و لوتئین به شریان‌های خونی کمتر متصل شده که بدین معناست که سرخرگ‌ها مقاوم‌تر شده اند. همچنین برای کسانی که کاروتینوئید بالا دارند احتمال بروز سکته‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
۴. مانعی برای بزرگ شدن غده‌ی تیروئید
ترشح هورمون تیروئید باید قابل کنترل باشد که اگر کنترل نشود باعث ابتلا به بیماری‌هایی مثل کم کاری تیروئید یا گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) می‌شود. آب تره سرشار از ید، در کاهش ترشح هورمون تیرویید نقش بسزایی دارد.
۵. جایگزین خون‌های از دست رفته
اگر دارای کم خونی هستید یا به هر دلیلی (مثلا بریدگی، زخم، دوران بارداری، دوران قاعدگی و …) خون بسیاری از دست داده اید، نیاز به هموگلبین دارید که موجب افزایش سلول‌های خونی می‌شود. آهن عنصری بسیار ضروری برای ساختن هموگلبین در بدن است و آب تره یک منبع غنی از آهن محسوب می‌شود.
۶. جلوگیری از خماری
اگر می‌خواهید حالت خماری بعد از مصرف الکل را نداشته باشید مصرف آب تره بسیار مناسب است، چون سبزیجات آنزیم‌ها را تحریک می‌کنند و کبد را در دفع سموم یاری می‌کنند.
۷. تصفیه در بدن
مصرف آب تره موجب ادرار بیشتر می‌شود که نتیجه‌ی آن دفع سموم خواهد بود. این بدین معناست که آب تره تصفیه کننده است.
۸. کاهش وزن
مصرف آب تره از این رو برای افرادی که در رژیم غذایی به دنبال کاهش وزن هستند مفید است که هم میزان کالری موجود در آن بسیار کم است و هم با فیبر غذایی و آمینو اسید سرشار، اشتها را برای خوردن میان وعده‌ها از بین برده و به شخص احساس سیر بودن می‌دهد.
۹. سلامت استخوان‌ها
یکی از ویتامین‌هایی که نبود آن احتمال ضعیف شدن استخوان‌ها را بالا می‌برد، ویتامین K است. مقدار کافی ویتامین K سلامت استخوان‌ها را با تغییر دادن ماتریکس پروتئین استخوان‌ها را تضمین می‌کند. آب تره کی از منابع ویتامین K است که همچنین میزان جذب کلسیم را بالا برده و مانع از کم شدن کلسیم استخوان‌ها می‌شود.
۱۰. ضد دیابت
آب تره مقدار کمی گلوکز دارد که از ایجاد استرس اکسیداتیو و حساسیت بالای انسولین به بدن جلوگیری می‌کند. دلیل پایین بودن گلوکز در این گیاه به دلیل وجود آنتی اکسیدانی به نام اسید آلفالیپوئیک در آن است.
۱۱. تیز بینی
همانطور که قبلا گفتیم آب تره سرشار از ویتامین C است. طبق تحقیقاتی در اروپا مشخص شد که ویتامین C منجر به کاهش احتمال بروز آب مروارید چشم می‌شود. پس آب تره برای تقویت بینایی مفید خواهد بود.
۱۲. بهبود عملکرد کیسه صفرا
از آنجا که آب تره آب زیادی درون خود جای داده، مصرف آن دفع سموم را بهبود بخشیده و عملکرد کیسه صفرا را بهتر می‌کند.
۱۳. سلامت مو و ضد شوره
در آب تره مواد معدنی مثل روی، آهن و ویتامین‌های گوناگون موجود است که برای سلامت مو لازم و ضروری اند. همچنین فلز روی، فرایند شسته شدن باکتری‌های جمجمه را تسریع می‌کند و بنابراین نقش ماده ضد شوره برای مو را دارد.
۱۴. دشمن آلزایمر
ویتامین C سرشار این گیاه، مانع از ابتلا به بیماری‌هایی مثل آلزایمر و تغییرات بافت مغز که مربوط به سنین بالاست، می‌شود.
۱۵. کاهش سرماخوردگی
مصرف غذا‌های حاوی ویتامین C احتمال سرماخوردگی را تا حدود ۶۵ درصد کاهش می‌دهد. بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین مثل آب تره بهترین راه برای درمان سرماخوردگی خواهد بود.
۱۶. دندان‌هایی قوی
همانطور که گفته شد آب تره سرشار از مواد معدنی همچون کلسیم است که برای تقویت دندان‌ها و درمان خونریزی لثه مفید واقع می‌شود.
۱۷. درمان برونشیت
ترکیبی با نام سولفور گلیکوسید در آب تره وجود دارد که برای درمان بیماری‌های مرتبط با برونشیت و به خصوص برونشیت بلندمدت مفید است.
سایر خواص و کاربرد‌ها
- برای درمان نقرس و رماتیسم آب تره را به شکل ضماد در محل درد بگذارید.
- برای تقویت میل جنسی آن را با زرده تخم مرغ مخلوط کرده سپس بپزید و میل کنید.
- برای آرام کردن دردهای سیاتیک از شربت علف چشمه (آب تره) استفاده کنید و از خود آن به صورت ضماد در محل درد بگذارید.
- برای درمان دردهای قاعدگی می‌توان یک هفته قبل از شروع پریود دمکرده آن را استفاده کرد.
- پخته‌ی آن، برای رفع نفخ و کمک به هضم غذا مفید است.
- برای زیبا شدن صورت و همچنین رفع جوش و لکه‌های آفتاب سوختگی می‌توانید عصاره آب تره را با عسل مخلوط کرده و به صورت ماسک روی صورت بگذارید.
- برای رفع سرماخوردگی می‌توانید سوپ آب تره تهیه کنید.
مضرات گیاه آب تره و موارد منع مصرف
- به دلیل مهار آنزیم سیتوکروم P۴۵۰ در مصرف زیاد این گیاه، ممکن است در متابولیسم برخی دارو‌ها اختلال ایجاد کند. بنابراین در صورت مصرف دارو، قبل از خوردن آب تره با پزشک مشورت کنید و در هر صورت از زیاده روی در مصرف آن خودداری کنید.
- آب تره به سبب وجود ترکیبات گوگردی، در زنان باردار ممکن است موجب تشنج در رحم و در نتیجه سقط جنین شود.
- زنانی که مشکل ناباروری دارند نیز باید از خوردن آب تره اجتناب کنند.
- مصرف بیش از اندازه این گیاه در برخی افراد موجب تشنجات مثانه و در برخی موارد باعث عدم دفع ادرار می‌گردد.
- افرادی که دچار هموروئید (بواسیر) هستند نباید آب تره مصرف کنند.
- مصرف زیاد این گیاه، باعث غلبه سودا در بدن می‌شود.
گیاه شناسی آب تره
گیاه آب‌تره معمولا ۱۰ تا ۶۰ سانتی متر رشد می‌کند و دارای برگ‌هایی به رنگ سبز تیره است. ساقه‌هایی خزنده دارد و از نقاط متفاوت آن ریشه‌هایی کوچک و سفید رنگ مثل گل‌های آن (از نظر اندازه و رنگ) رشد می‌کند. این گیاه به خاطر خوش‌بو بودن شناخته شده و نیمه آبزی است. آب تره علی‌رغم این که به عنوان بومی اروپا محسوب می‌شود در جای جای کره خاکی و به خصوص آسیا کشت می‌شود و در کنار باتلاق‌ها و در فصل بهار درون جریان‌های پر پیچ و خم رودخانه‌ها رشد می‌کند.
جمع بندی
به همان اندازه که خواص گیاه آب تره شما را مجاب به مصرف آن، چه به صورت تازه همچون سبزی خوردن و چه به صورت پخته یا دمکرده می‌کند، مضرات زیاده روی در مصرف آن شما را وادار به احتیاط خواهد کرد. البته هیچ کدام از مواد غذایی و گیاهان دارویی از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین همیشه با رعایت اعتدال، سلامت خود را تضمین کنید. تجربه شما از مصرف این گیاه خوراکی چیست؟ نظرات و پرسش‌های خود را با ما و خوانندگان در میان بگذارید. شما می‌توانید درباره خواص تره کوهی نیز در ستاره مطالعه کنید.
