نویسنده: شبنم عبدلی
بروزرسانی: 17 تیر 1404
تعریف شاخص آلودگی هوا
AQI یا شاخص آلودگی هوا شاخصی برای گزارش روزانه کیفیت هوا است و نشان‌دهنده میزان تمیزی یا آلودگی هوای اطراف و تاثیر آن بر سلامت انسان است. شاخص کیفیت هوا در اصل سیستمی است برای اندازه‌گیری غلظت آلاینده‌ها و مواد آلوده‌کننده و گاه گیج‌کننده یا ناخواسته که به وضوح خطرات بهداشتی ناشی از آلودگی هوای محیط را نشان می‌دهد.
معیار‌های تشخیص شاخص آلودگی هوا
اگر می‌خواهید بدانید شاخص الودگی هوا چگونه مشخص می‌شود، باید بگوییم فرمول شاخص آلودگی معمولا حداکثر شامل ۶ آلاینده اصلی به شرح زیر است:
- ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرومتر
- ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرومتر
- مونوکسید کربن
- دی اکسید گوگرد
- دی اکسید نیتروژن
- اوزون سطح زمین
در هر زمان معین، خطر مربوط به سلامتی (عدد شاخص آلودگی هوا) را برای هر یک از این فاکتورها محاسبه می‌کنند و شاخص آلودگی هوا را به دست می‌آورند. این شاخص عددی است که از ۰ تا ۵۰۰ متغیر است.
بیشتر بخوانید: معرفی ۱۰ گیاه تصفیه کننده هوا و زینتی برای منزل
اعداد شاخص کیفیت هوا
- مقادیر بالای شاخص نشانگر میزان بیشتر آلودگی هوا و پتانسیل بالاتر برای اثرات منفی بر سلامتی است. به عنوان مثال، هر چه عدد شاخص آلودگی هوا بیشتر از ۳۰۰ باشد خطرناک‌تر تلقی می‌شود.
- مقدار شاخص آلودگی هوا ۰-۵۰ کیفیت هوای خوب و پاک را نشان می‌دهد.
- شاخص آلودگی هوا بیش از ۱۰۰ به این معنی است که یک آلاینده در یک روز معین در محدوده ناسالم قرار دارد.
- شاخص آلودگی هوا زیر ۱۰۰ به این معنی است که آلاینده در حد رضایت‌بخش است.
توجه:
مهم‌ترین عدد در این مقیاس ۱۰۰ است، زیرا این عدد مطابق با استاندارد ملی کیفیت هوای محیط است که طبق قانون، هوای سالم تعیین شده است.
تمام اندازه‌گیری‌ها مبتنی بر خوانش‌های ساعتی است، به عنوان مثال، شاخص آلودگی هوا گزارش شده در ساعت ۸ به این معنی است که اندازه‌گیری از ۷ صبح تا ۸ صبح انجام شده است.
هم‌چنین در ستاره بخوانید: تاثیر آلودگی هوا بر جنین و زنان باردار چیست؟
جدول شاخص آلودگی هوا
جدول زیر برای شناسایی اثرات سلامتی مرتبط با سطوح مختلف آلودگی هوا درست شده است که پیشنهاد‌هایی در صورت قرار گرفتن آلودگی هوا در یکی از مقوله‌های “ناسالم” ارائه می‌دهد. استاندارد‌ها به شرح زیر است:
| شاخص آلودگی هوا | وضعیت | اثرات بر سلامت عمومی | اخطاریه |
| ۰ – ۵۰ |
پاک |
برای هیچکس خطری ایجاد نمی‌کند | نیازی نیست |
| ۵۰ – ۱۰۰ |
سالم |
تقریبا برای کسی خطر ندارد |
نیازی نیست |
| ۱۰۰ – ۲۰۰ |
ناسالم |
تا ۱۵۰ وضعیت حساس برای گروه‌های حساس بالاتر از ۱۵۰ ناسالم برای همه |
|
| ۲۰۰ – ۳۰۰ |
بسیار ناسالم |
تشدید علائم مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی |
|
| ۳۰۰ به بالا |
خطرناک |
تشدید قابل توجه علائم هنگامی که شاخص آلودگی هوا بالای ۴۰۰ باشد منجر به مرگ زودرس افراد مسن و بیمار می‌شود افراد سالم علائم ناخوشایندی را تجربه می‌کنند |
|
بیشتر بخوانید: تصفیه هوای خانه در زمان آلودگی هوا با ۸ روش شگفت انگیز
شاخص کیفیت هوا در چه مواردی حالت اضطراری دارد؟
همان‌طور که در جدول مشاهده می‌کنید، هنگامی که شاخص آلودگی هوا در بازه ۲۰۰ – ۳۰۰ باشد، وضعیت کیفیت هوا ناسالم و وقتی از ۳۰۰ بالاتر باشد، وضعیت آن خطرناک خواهد بود.
الودگی هوای تهران
بنابر اعلام سازمان هواشناسی و اخبار، شاخص آلودگی هوای تهران در روز ۱۶ تیرماه سال ۱۴۰۴ روی عدد ۱۷۰ است که در محدوده ناسالم قرار دارد. هوای آلوده تهران برای گروه‌های حساس، خطرناک محسوب می‌شود.
دلایل آلودگی هوا در تهران
- جمعیت زیاد پایتخت
- ترافیک سنگین
- خودروهای غیراستاندارد
- مصرف سوخت‌های هیدروکربنی بنزین و گازوئیل
- سوخت‌های فسیلی بی‌کیفیت
آلوده ترین شهر ایران در حال حاضر
در تیرماه ۱۴۰۴، مسجد سلیمان خوزستان با شاخص آلودگی هوا ۳۷۰، بالاترین میزان آلودگی هوا را دارد.
اهمیت دانستن درباره شاخص کیفیت هوا
بدیهی است که یکی از عناصر ضروری برای بقای انسان و سلامتی او، هوای پاک است. با این وجود، تقریبا تمام فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی به ویژه بخش‌هایی از قبیل تولید برق و گرما، حمل و نقل، صنعت و کشاورزی آلاینده تولید می‌کنند. این آلاینده‌ها سلامت انسان و محیط زیست را به طور جدی تهدید کرده و مستقیما بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. اگرچه کشور‌های مختلف و جامعه بین‌المللی برخی مداخلات را انجام داده‌اند، اما آلودگی هوا در سراسر جهان رو به وخامت است و تا سال ۲۰۵۰ به مهم‌ترین خطر زیست‌محیطی کشنده در جهان تبدیل خواهد شد.
در آخر پیشنهاد می‌کنیم درباره بدانید ۲۹ دی؛ روز ملی هوای پاک در ستاره مطالعه کنید.
