نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: 21 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی یا به عبارت دیگر تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی (پری ایمپلنتیشن) که به آن روش پی جی دی (PGD) می گویند یک روش درمانی است که در آن سلامت ژن یا کروموزوم‌های جنین عدم ابتلا به اختلالات ژنتیکی خاص بررسی می‌شود. در این روش، رویان (یوکاریوت چندیاخته‌ای دیپلوئید در نخستین مرحلهٔ رشد) در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
از این رو حتی اگر زوج هیچ مشکلی برای باروری نداشته باشند، می‌بایست به روش آی وی اف تحت لقاح آزمایشگاهی قرار گیرند. رویان‌های آزمایش شده و عاری از شرایط خاص، در رحم مادر گذاشته شده و رشد می‌کند. در گذشته معمولاً دو تا شش روز پس از شکل گیری رویان، آن را به رحم مادر انتقال می‌دادند؛ اما امروزه این کار پس از منجمدسازی رویان انجام می‌شود. در این مقاله با دانستنی‌های این روش درمانی با شما هستیم. با ما همراه باشید.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
روش پی جی دی (PGD) چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی با روند طبیعی لقاح آزمایشگاهی آغاز می‌شود و طی سه تا پنج روز، رویان‌ها به چندین سلول تقسیم می‌شوند. این روش شامل مراحل زیر است:
- در ابتدای کار چند سلول طی یک فرایند میکروساخت از رویان ۵ روزه جدا می‌شود، سپس رویان با خیال راحت منجمد خواهد شد.
- در مرحله‌ی بعد DNA سلول‌های جدا شده مورد بررسی قرار می‌گیرد تا سلامت ژن رویان بررسی شود. این روند حداقل یک هفته کامل طول می‌کشد.
- پس از شناسایی رویان‌های عاری از مشکلات ژنتیکی، آنها را در رحم مادر (معمولاً طی یک روش IVF) قرار می‌دهند.
- رویان‌های اضافه که عاری از مشکلات ژنتیکی هستند، برای استفاده‌ی بعدی منجمد می‌شوند. روند این آزمایش ممکن است هفته‌ها طول بکشد.
روش پی جی دی (PGD) برای چه افرادی قابل استفاده است؟
در موارد زیر پزشک معالج ممکن است روش پی جی دی (PGD) را توصیه کند:
- بارداری قبلی به دلیل یک بیماری ژنتیکی جدی پایان یافته باشد.
- در حال حاضر فرزندی داشته باشید که به یک بیماری ژنتیکی جدی مبتلا است و دوست ندارید بار دیگر این اتفاق رخ دهد.
- یکی از زوجین سابقه خانوادگی بیماری ژنتیکی جدی مثل فیبروز کیستیک داشته باشد.
- یکی از زوجین سابقه خانوادگی مشکلات کروموزومی مثل سندرم داون داشته باشد.
همچنین جالب است بدانید که بسیاری از زوج‌ها به منظور انتخاب جنسیت کودک خود از این روش استفاده می‌کنند. (تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری)
مزایای روش پی جی دی (PGD) چیست؟
از مزایای PGD می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در این روش، رویان برای بیش از ۱۰۰ بیماری ژنتیکی مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرد؛ حتی مشکلاتی که زوج خود از وجود آنها آگاه نبوده‌اند.
- این عمل پیش از کاشت انجام می‌شود و به زوج این امکان را میدهد که با توجه به نتیجه‌ی PGD، در صورت تمایل بارداری را ادامه دهند. بدین ترتیب درصد احتمال موفقیت بارداری و تولد کودک سالم به مراتب بیشتر است.
نگرانی‌های مرتبط با روش پی جی دی (PGD)
برخی از نگرانی‌ها یا معایب مرتبط با PGD به شرح زیر است:
- بسیاری از زوجین فکر می‌کنند از آنجا که عمل لقاح انجام شده، تخریب رویان ناسالم درست مثل کشتن یک انسان جاندار و به دور از اخلاق است.
- اگرچه در این روش احتمال اختلالات ژنتیکی کودک کاهش می‌یابد؛ اما نمی‌توان این خطر را به طور کامل از بین برد.
- برخی از بیماری‌ها تنها زمانی ایجاد می‌شوند که ناقل به سن میانسالی برسد؛ از این رو پیشنهاد می‌شود تا در مورد احتمال بروز اختلالات ژنتیکی در آینده با ارائه دهندگان خدمات بهداشتی صحبت کنید.
به خاطر داشته باشید که تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی را نمی‌توان جایگزینی برای آزمایش‌ها و غربالگری‌های دوران بارداری دانست.
توصیه می‌شود درباره لزوم انجام آزمایش ژنتیک در دوران بارداری حتما بخوانید.
آیا اختلالات ژنتیکی وجود دارد که از طریق PGD قابل پیشگیری نباشد؟
متأسفانه در مواقع نادر برخی از اختلالات ژنتیکی غالب از والدین مبتلا به کلیه فرزندان منتقل می‌شوند. در این مواقع از آنجا که تک تک تخم‌های بارور شده از این زوج حاوی ناهنجاری و اختلال است، این روش مؤثر نخواهد بود.
روش پی جی دی (PGD) چقدر ایمن است؟
از آنجا که تاکنون هیچ مدرکی دال بر مشکلات بهداشتی یا رشد ضعیف‌تر نوزادان به دنیا آمده از این روش وجود نداشته، تصور می‌شود که درمان با تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی یک روش کاملاً بی‌خطر است. تنها نکته‌ای که وجود دارد آن است که اگرچه رویان حتی پس از جدا شدن چند سلول می‌تواند به رشد طبیعی خود ادامه دهد، اما در مواقع بسیار نادر برخی از آنها طی آزمایش آسیب دیده و باید دور انداخته شوند و نمی‌توان از آنها در درمان IVF استفاده کرد. باید در نظر داشت که پی جی دی صد درصد دقیق نیست؛ همواره احتمال کمی وجود دارد که این آزمایش‌ها درست عمل نکنند یا اطلاعات اشتباهی ارائه دهند.
احتمال تولد کودک به روش پی جی دی (PGD) چقدر است؟
موفقیت این روش همانند سایر روش‌های درمان باروری به عوامل گوناگون از جمله سن مادر و نوع مشکل بستگی دارد. اگرچه در کل تعداد افرادی که به پی جی دی روی می‌آورند، هنوز کم است؛ اما گسترش تدریجی محبوبیت آن احساس می‌شود. در سال ۲۰۱۷ تعداد ۶۹۰ دوره درمان PGD انجام شد که:
- ۹۰ مورد از رویان تازه استفاده کرده و درصد تولد به کل جنین‌های منتقل شده ۳۹٪ برآورد شد.
- ۶۰۰ مورد از رویان یخ زده استفاده کرده و درصد تولد به کل جنین‌های منتقل شده ۳۸٪ برآورد شد.
روش پی جی دی (PGD) در چه مواقعی عملکرد موفقیت آمیزی ندارد؟
متأسفانه در برخی مواقع، هیچ کدام از رویان‌ها مناسب برای انتقال به رحم مادر نیستند؛ برخی از دلایل احتمالی آن عبارت است از:
- در درجه اول تخمک کافی وجود نداشته و یا بارور نمی‌شود.
- برداشتن سلول‌ها برای تجزیه و تحلیل، به جنین آسیب می‌رساند.
- همه رویان‌ها تحت تأثیر بیماری ژنتیکی مادر و پدر قرار گرفته‌اند.
کلام آخر
هرچه والدین دانش بیشتری در ارتباط با شرایط ژنتیکی احتمالی فرزند خود داشته باشند، احتمال تولد یک کودک سالم بیشتر خواهد بود. در روش تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی، علاوه بر شناسایی مشکلات ژنتیکی که به سبب وراثت در کمین جنین هستند، میزان احتمال دوام جنین در طول دوره بارداری نیز برآورد می‌شود. برای والدینی که مشکوک به بیماری‌های ژنتیکی هستند یا سابقه‌ی آن را در خانواده داشته‌اند، پیشنهاد می‌شود پیش از هرگونه اقدام به بارداری حتماً برای بررسی نیاز به روش‌های لقاح آزمایشگاهی با پزشک معالج صحبت کنید. به طور کلی آزمایشات زیادی در دوره جنینی انجام می‌شود که یکی از آنها آزمایش غربالگری است؛ به همین منظور پیشنهاد می‌کنیم با روند سونوگرافی غربالگری برای تشخیص سندروم داون آشنا شوید. آیا شما تجربه استفاده از روش پی دی جی را داشته اید؟ آیا این تجربه موفقیت آمیز بوده است؟ دیدگاه‌ها و تجربیاتتان را با ما و دیگر مخاطبان ستاره درمیان بگذارید.
بدون نام
سلام کارشناس جان. اگر مادر صرع داشته باشه؛ آیا روش پی جی دی از بروز بیماری صرع در جنین جلوگیری میکنه؟ با سپاس