تغییر رنگ زبان؛ کدام رنگ‌ نگران کننده و کدام بی‌خطر است؟

ستاره | سرویس سلامت – اگر صبح از خواب بیدار شده و متوجه تغییر فاحش رنگ زبان خود شده‌اید، نترسید! شاید برایتان عجیب باشد که بدانید رنگ زبان اطلاعات زیادی از وضعیت سلامتی فرد به دست می‌دهد؛ به گونه‌ای که حتی در برخی موارد از رنگ زبان برای شناسایی برخی از مشکلات اساسی که هنوز تشخیص داده نشده‌اند، کمک گرفته می‌شود. زبان سالم صورتی رنگ است و روی سطح آن غدد بسیار کوچکی به نام پاپیلا وجود دارد؛ هر تغییر رنگ و بافت ناگهانی باید توسط پزشک بررسی شود. در این مقاله یک راهنمای جامع برای رنگ‌های مختلف زبان و معانی پشت آن‌ها ارائه شده است؛ با ما همراه باشید.

تغییر رنگ زبان

رنگ زبان سالم به دلایل مختلف ممکن است به رنگ‌های زیر تغییر کند:

 

۱. زبان سفید

در این حالت یک پوشش سفید ضخیم و سنگین بر روی سطح زبان به وجود می‌آید که به لوکوپلاکیا معروف است. پوشش حاصله ممکن است ناشی از دود سیگار یا سوزش زبان باشد. مراقب باشید که این وضعیت را با برفک دهان که عموماً به شکل نقطه‌های سفید ظاهر می‌شود و علت آن با دیابت و ضعف سیستم ایمنی بدن فرد مرتبط است، اشتباه نگیرید. لوکوپلاکیا بیشتر در افراد سیگاری دیده می‌شود، البته نه در افرادی که گه‌گداری سیگار می‌کشند. همچنین از آنجا که روند رشد آن کاملاً تدریجی و ذره ذره است، بیمار در مراحل اولیه متوجه آن نخواهد شد.

 

 

۲. زبان سیاه

افرادی که برای ناراحتی معده قرص بیسموت مصرف می‌کنند، ممکن است پس از مدتی با تغییر رنگ سطح زبان خود به سیاه مواجه شوند. برای برطرف کردن این عارضه، روی این سیاهی‌ها مسواک نرم بکشید یا آن‌ها با اسکراب زبان بسابید تا از بین بروند.

 

 

۳. نوک قرمز زبان

نوک قرمز زبان می‌تواند نشانه‌ای از فشار روانی یا عاطفی فرد در لحظه باشد؛ به طوری که در شرایط پراسترس شعله ور شده و پس از حل شدن مسائل، به خودی خود برطرف گردد. البته برخی از داروهای تجویزی پزشکان روانشناس نیز جریان بزاق و هیدراتاسیون دهان را تغییر داده و وضعیت دهان و رنگ زبان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

 

۴. زبان زرد

زبان زرد رنگ می‌تواند نشانه‌ای از شروع تدریجی مشکلات کبدی (مثل کبد چرب) یا مشکل معده باشد و در نهایت به زبان قهوه‌ای یا سیاه ختم شود. در موارد کم‌خطرتر، شایع‌ترین علل زرد بودن زبان بهداشت ضعیف دندان، استعمال سیگار یا برخی از داروهای خاص است. اگر صبح از خواب بیدار شده‌ و احساس کردید رنگ زبانتان به زردی می‌زند، برای کشتن سریع‌تر باکتری‌ها، محلول آب و هیدروژن پراکسید غرغره کنید، تا حد امکان از مصرف غذاهای چرب و نشاسته‌ای خودداری کنید و فیبر را به وعده‌های غذایی خود اضافه نمایید. در صورت عدم مشاهده علائم بهبودی، سریعاً پزشک متخصص را در جریان بگذارید.

 

 

۵. زبان قهوه‌ای

معمولاً زبان قهوه‌ای از مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که مثل قهوه مصرف می‌کنیم، ناشی می‌شود. سیگار کشیدن و متعاقباً مشکلات ریه نیز از دیگر دلایل قهوه‌ای شدن سطح روی زبان است. این لکه‌های قهوه‌ای عمدتاً با مسواک زدن زبان، به راحتی از بین می‌روند؛ اما اگر پس از مدتی هیچ علائم بهبودی مشاهده نشد، ممکن است رنگ قهوه‌ای به سبب ابتلا به نوعی ملانوم یا سرطانی شدن سلول‌های سطح زبان باشد که در صورت تشخیص به موقع قابل درمان است.

 

 

۶. زبان آبی یا بنفش

در بدترین حالت ممکن، رنگ آبی یا بنفش زبان می‌تواند نشانه‌ای از مشکل قلبی باشد. اگر قلب خون را درست پمپاژ نکند یا اکسیژن کافی در خون وجود نداشته باشد، رنگ زبان بنفش مایل به آبی می‌شود. در یک نگاه خوش‌بینانه‌تر خوردن برخی مواد غذایی مانند انگور و بلوبری، کمبود ویتامین B2، واریس زبان، بیماری‌های کلیوی و بیماری آدیسون نیز رنگ روی زبان را به آبی یا بنفش تغییر می‌دهند. بهتر است با مشاهده این رنگ‌ها روی زبان به پزشک متخصص مراجعه کنید.

 

 

۷. زبان بی‌رنگ

زبان بی‌رنگ می‌تواند از کمبود ویتامین یا مواد مغذی خصوصاً ویتامین B12 و ویتامین A خبر دهد؛ این مسئله به راحتی با تغییر رژیم غذایی و مصرف بیشتر ویتامین‌های مورد نیاز برطرف خواهد شد. مصرف غذاهای سرشار از ویتامین A مانند هویج، سیب زمینی شیرین، کدو حلوایی، طالبی، اسفناج و کلم و همچنین غذاهای سرشار از ویتامین B12 مانند جگر، ماهی، گوشت گاو و حبوبات برای تغییر این شرایط پیشنهاد می‌شود.

 

 

۸. زبان ملتهب قرمز رنگ

قرمزی رنگ زبان در کنار صافی سطح روی آن می‌تواند حاکی از التهاب زبان (گلوسیت) یا بیماری پلاگر ناشی از کمبود ویتامین b3 و کمبود نیاسین باشد. سعی کنید بهداشت‌ دهان‌ را حفظ کرده و دندان‌ها و زبان‌ را حداقل‌ روزی ۲ مرتبه مسواک بزنید و از نخ‌ دندان‌ استفاده‌ كنید. مرتب‌ چكاب‌ دندانپزشكی‌ داشته‌ باشید.

 

۹. لکه‌های سفید روی زبان

سفیدی زبان ممکن است در اثر التهاب و عفونت پرزهای چشایی، تب، کم آبی بدن، مرحله دوم سفلیس، برفک دهان، لیکن پلانوس (نوعی عفونت قارچی)، لکووپلاکیا، تنفس و مالش زبان به لبه تیز دندان شکسته ایجاد شود. همچنین وجود باقیمانده غذا، باکتری‌ها و سلول‌های مرده در بین پرزهای چشایی ملتهب، به سفیدی زبان منجر خواهد شد.

 

 

تغییر بافت زبان

بافت زبان سالم به دلایل مختلف ممکن است به حالت‌های زیر تغییر کند:

 

۱. زبان شیاردار

در این حالت شیارهای عمیق روی سطح زبان قرار به وجود می‌آید. علت اصلی این مسئله ناشناخته است و در اکثر مواقع نیازی به درمان نیست؛ اما می‌توان آن را با زبان جغرافیایی و یا برخی از اختلالات دیگر مرتبط دانست. این ترک‌ها و شیارها ضرری ندارند. مشکل اصلی تجمع عفونت درون این شیارها و در نتیجه بوی بد دهان و گاهاً احساس سوزش است. اغلب این عفونت‌ها با داروهای ضدقارچ موضعی قابل درمان هستند.

 

 

۲. زبان نقشه‌ مانند به رنگ قرمز

در این بیماری که به اصطلاح زبان جغرافیایی نامیده می‌شود، سطح زبان دارای ظاهری نقشه مانند و پر از تکه‌های صاف و قرمز و زخمی است که روزانه حرکت کرده و جا به جا می‌شوند. این تکه‌ها دارای شکل، رنگ و اندازه متفاوت با حاشیه‌ی سفید بوده و در برخی موارد، با درد و سوزش زبان همراه هستند. برای کم کردن علائم زبان جغرافیایی، باید از تنباکو و دود سیگار و غذاهای داغ، تند، اسیدی، خشک و شور اجتناب شود.

 

 

۳. زبان سیاه مودار

این اتفاق عجیب در صورت تجمع باکتری‌ها روی زبان رخ می‌دهد. همچنین اگر منظم سیگار می‌کشید، بهتر است خود را برای زبان سیاه و مودار آماده کنید. در حالت کلی، رشد زیاد غدد روی زبان و گیر کردن باقیمانده مواد غذایی در لابلای پرزهای زبان سبب می‌شود تا روی زبان مودار و سیاه به نظر برسد. بهداشت خوب دهان و دندان از جمله مسواک زدن سه بار در روز، نخ دندان و ترک سیگار و نوشیدن آب کافی جهت پاکسازی زبان و دندان‌ها از جمله راه‌های درمان یا حتی پیشگیری از این عارضه خواهد بود. دلیل احتمالی دیگر برای زبان سیاه داروی پپتو- بیسمول است. این مسئله ممکن است باعث بوی بد دهان یا ناهنجاری‌های چشایی شود.

 

 

۴. زبان توت‌فرنگی

در این حالت روی زبان دانه‌های قرمز رنگ مانند دانه توت‌فرنگی مشاهده می‌شود. در این مشکل، پاپیلاهای زبان می‌ریزند و روی زبان تکه تکه می‌شود که «دانه‌های توت‌فرنگی» را تشکیل می‌دهند. بافت توت‌فرنگی مانند و قرمز رنگ زبان ممکن است از اولین علائم تب اسکارلت (مخملک) یا نشانه بیماری کاوازاکی در کودکان باشد. کمبود اسیدفولیک و ویتامین B12 نیز ممکن است باعث قرمز شدن سطح زبان شود.

 

 

کلام آخر

همان‌طور که دیدیم، در بسیاری از شرایط صرفاً با توجه به تغییرات رنگ زبان می‌توان از وضعیت سلامتی خود اطمینان حاصل کرد. بسیاری از تغییر رنگ‌ها موقت و بی‌ضرر هستند و با رعایت بهداشت دهان و مصرف ویتامین برطرف می‌شوند؛ اما گاهی رنگ زبان و تغییر بافت آن حاکی از یک مشکل جدی همچون سرطان دهان است و در صورت بی‌توجهی، فرصت درمان به موقع از دست می‌رود. پیشنهاد می‌کنیم در صورت مشاهده هرگونه تغییر رنگ زبان، از خود تجویزی خودداری کرده و برای مشاوره به یک پزشک متخصص یا دندان‌پزشک مراجعه کنید. یکی دیگر از مشکلات دهانی، آفت دهان است. در صورتیکه به این مشکل دچار هستید، ما را در مطلب آفت دهان و راه‌های درمان آن نیز همراهی کنید. شما چه تجربه ای از تغییر رنگ زبانتان دارید؟ نظرات، تجربیات و پیشنهادات خود را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. 

برگرفته از: merckmanuals و menshealth