نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: ۱۴ شهریور ۱۴۰۰
علت بروز درد روی پا چیست؟
- استخوان: به عنوان مثال شکستگی استرسی (استرس فراکچر)، سندرم سینوس تارسی، انگشت چکشی، پتکی، چنگالی یا ائتلاف تارسال
- بافت نرم: به عنوان مثال تاندونیت اکستانسور یا تاندون تیبیالیس قدامی
- پوست: به عنوان مثال پای ورزشکار (athletes foot)
- بیماری‌ها: به عنوان مثال نقرس، گانگلیون (کیست مچ پا) یا آسیب‌های عصبی
انواع درد روی پا
۱. شکستگی استرسی (Stress Fractures)
علائم
- درد شدید
- تورم و حساسیت زیاد در محل شکستگی
دلایل
- استفاده زیاد از پا مثلاً لگد زدن، دویدن، پریدن
- تمرین زیاد
- درمان
- یخ
- استراحت
- بالا نگه داشتن پا
- استفاده از بریس
- دارو
- عصای زیر بغل
- جراحی
پیشگیری
- پیشرفت ورزش: از قانون ۱۰٪ پیروی کنید؛ به این معنی که شدت یا مدت زمان ورزش را در هفته بیش از ۱۰٪ افزایش ندهید. این کار به بدن این امکان را می‌دهد تا با فعالیت بیشتر سازگار شود.
- کفش: از راحتی و مناسب بودن کفش‌هایی که به پا می‌کنید، اطمینان حاصل کنید. اگر از مشکلاتی چون کف پای صاف یا قوس دار رنج می‌برید، در مورد نیاز به کفش‌های طبی خاص با پزشک معالج صحبت کنید.
- ورزش متنوع: نوع ورزشی که انجام می دهید را تغییر دهید تا همیشه همه‌ی فشار ورزش روی یک نقطه‌ی خاص پا نباشد.
- رژیم غذایی: از وجود مقدار زیاد کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی خود اطمینان حاصل کنید؛ این دو ماده به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند.
- ورزش: تقویت عضلات اطراف پا و مچ خستگی عضلات را کاهش داده و با بهبود تراکم استخوان، خطر ابتلا به شکستگی استرسی پا را کاهش می‌دهد.
۲. سندرم سینوس تارسی
سندرم سینوس تارسی معمولاً در اثر خارش مچ پا یا به سبب فشار مکرر ناشی از دویدن یا راه رفتن با کف پای صاف رخ می‌دهد و به درد مداوم و حساسیت سطح پا ناشی از التهاب منجر می‌شود. این بیماری در صورت درمان به موقع، سریعاً بهبود می‌یابد؛ اما در صورت عدم پیگیری، می تواند به بروز درد مزمن منجر گردد. هرگونه درد و بی ثباتی همیشگی، به ویژه اگر قبلاً مچ پا اسپری شده باشد، باید کاملا بررسی شود تا ابتلا یا عدم ابتلا به این سندرم محرز شود.
علائم
- درد: دردی عمیق که بر نواحی مبتلا به سندرم متمرکز بوده و با فعالیت‌های طولانی مانند پیاده‌روی یا دویدن شدت و با استراحت تسکین می‌یابد.
- عدم ثبات و پایداری: به ویژه هنگام ورزش بر روی زمین یا روی شیب، هنگام پرش یا تغییر جهت سریع.
- سفتی: احساس سفتی در نواحی قوزک پا که پس از اندکی حرکت و روان شدن قوزک، بهبود می‌یابد.
- حساسیت به لمس: در نواحی بیرونی و جلوی مچ پا
- درد با حرکات مچ پا: به خصوص حرکت اینورژن (چرخاندن کف پا به سمت داخل) و پلانتار فلکسیون (نوک انگشتان پا به پایین)
دلایل
- پیچ خوردگی مچ پا
- عدم ثبات در طولانی مدت
- تغییر بیومکانیک پا
درمان و پیش آگهی
- استراحت
- داروی ضد التهابی غیر استروئیدی
- یخ معمولی
- فیزیوتراپی
- کفش
- ورزش
- ورزش استقامتی
- فعالیت مجدد
- عمل جراحی
۳. انگشتان چکشی، پتکی و چنگالی
انگشت چکشی، پتکی و چنگالی پا مشکلات مشابهی هستند که همگی در اثر ناهنجاری مفاصل انگشت پا و پوشیدن کفش نامناسب، آغاز شده و به آرامی رشد می‌کنند. همچنین ظهور آن‌ها می‌تواند به دلیل آسیب عضله یا عصب پا باشد. عدم تعادل عضلات، باعث می شود تا انگشتان پا به حالت‌های عجیب و دردناک خم شده و راه رفتن و فعالیت فرد را محدود کنند. این بیماری‌ها با افزایش سن شایع‌تر شده و به طور میانگین حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد افراد را تحت تأثیر قرار خواهند داد. خانم‌ها پنج برابر بیشتر از آقایان در معرض انگشت چکشی، پتکی و چنگالی قرار دارند.
علائم
- حالت غیر طبیعی پا: آشکارترین علامت انگشت چکشی، پتکی و چنگالی، حالت‌های غیرطبیعی انگشتان پا است که در بالا توضیح داده شد.
- درد انگشت پا: حالت غیرطبیعی انگشتان به اصطکاک بیش از حد انگشتان پا با قسمت جلوئی کفش منجر می‌شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد.
- میخچه و پینه: اصطکاک مکرر می تواند به ظهور میخچه و پینه در بالای انگشتان پا منجر شود.
- سفتی انگشتان پا: در این بیماری‌ها مفاصل به شکل عجیبی سفت می‌شوند. در مراحل اولیه بیماری، می‌توان با دست انگشت مورد نظر را صاف کرد؛ اما در صورت پیشرفت، ممکن است این سفتی دائمی باشد.
دلایل
- کفش‌های تنگ و نوک تیز
- آسیب دیدگی انگشتان
- مشکل در اعصاب یا رگ‌های خونی
- آرتروز
درمان
- ورزش
- عمل جراحی
- کایروپودی (معالجه با ماساژ)
- ارتوتیک (وسایل محافظ که برای اصلاح عملکرد پا استفاده می‌شوند)
- تراشه / رکاب
- کفش مناسب
- تزریق
۴. تاندونیت اکستانسور
تاندونیت اکستانسور یک بیماری شایع است که سبب بروز درد در قسمت روی پا می‌شود. این شکل از تاندونیت پا، در اثر التهاب یا سوزش تاندون‌هایی که انگشتان پا را به سمت بالا می‌کشند، ایجاد می‌شود. به طور معمول، تاندونیت اکستانسور به دلیل اصطکاک مکرر بر سطح روی پا یا فشار بیش از حد ناشی از کفس نامناسب ایجاد خواهد شد.
علائم
- درد روی پا: این درد با فعالیت شدیدتر شده و با استراحت بهبود خواهد یافت. سطح روی پا حساس می‌شود و کفش پوشیدن را برای فرد دشوار می‌کند.
- تورم: تورم و کبودی ملموس در سطح روی پا مشاهده می‌شود.
- کبودی: احتمال بروز کبودی ملایم در قسمت روی پا وجود دارد.
دلایل
- اصطکاک زیاد: تاندونیت اکستانسور معمولاً به دلیل مالش کفش به سطح روی پا ایجاد می شود.
- فعالیت: افرادی که زمان‌های طولانی روی پاهای خود می ایستند و طور ویژه روی سراشیبی حرکت می‌کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
- سفتی ماهیچه ساق: سفتی ماهیچه ساق، ماهیچه‌های اکستانسور را تحت فشار بیشتری قرار داده و احتمال بروز تاندونیت را افزایش می‌دهد.
- قوس غیر طبیعی کف پا: در افرادی که کف پای قوس دار دارند، فشار بیشتری بر سطح روی پا متمرکز است و افرادی که کف پای آن‌ها صاف است، تاندون‌های اکستانسور تحت فشار بیشتری هستند، هر دو این موارد احتمال ایجاد تاندونیت را افزایش می‌دهد.
- جراحات: تاندونیت اکستانسور می‌تواند پس از آسیب دیدگی‌های مختلف مثل فشار زیاد روی یک جسم سنگین روی سطح پا یا لگد محکم با روی پا رخ دهد.
درمان
- استراحت
- یخ
- دارو
- ورزش
- ارتوتیک
- فیزیوتراپی
- تزریق استروئید
۵. تاندون تیبیالیس قدامی (تاندونیت مچ پا)
تاندونیت مچ پا، یکی از اصلی‌ترین دلایل درد پا است. تاندونیت در واقع التهاب یا سوزش تاندون‌ها است که معمولاً به دلیل حرکات مکرر، کشش یا پیچ خوردن مچ پا است. علائم تاندونیت پا معمولاً شامل درد، تورم و سفتی بوده و بهبودی آن معمولاً دو تا سه ماه طول می کشد. در صورت عدم درمان به موقع این بازه زمانی افزایش خواهد یافت؛ بنابراین تشخیص و درمان فوری در درمان این بیماری یک امر ضروری است. تمام تاندون‌های پا در معرض تاندونیت قرار دارند.
علائم
- افزایش تدریجی درد در جلوی مچ و سطح روی پا که با استراحت بدتر می‌شود.
دلایل
- استفاده بیش از حد: تاندونیت معمولاً زمانی اتفاق می افتد که فشار بار روی تاندون زیاد باشد، فرضا زمانی که سخت کار می‌کنید یا به طور مداوم فعالیت‌های کششی شدید انجام می‌دهید.
- ساختار غیر طبیعی پا: در صورت غیرطبیعی بودن ساختار پا، مانند کف پای صاف یا قوس دار، فشار بیشتری روی تاندون‌ها اعمال می‌شود؛ در نتیجه فرد بیشتر در معرض خطر ابتلا به تاندونیت قرار دارد.
- آسیب: تاندونیت پا ممکن است بعد از آسیب دیدگی‌های پا یا مچ ایجاد شود، مثل پیچ خوردن رباط پا اصطکاک بیش از حد با کفش
- بیماری‌ها: برخی از بیماری‌های التهابی مانند نقرس و آرتریت روماتوئید می توانند به تاندونیت مچ پا منجر شوند.
درمان
راه‌های درمان تاندونیت مچ پا معمولاً شامل موارد زیر است:
- محافظت، استراحت، یخ، متراکم سازی و بالا نگه داشتن پا: این کار‌ها رد و التهاب در پا را کاهش داده و به تسریع بهبودی کمک می کنند.
- تمرینات: تمرینات قدرتی و کششی برای رفع هرگونه نقاط ضعف و سفتی مفید خواهند بود
- اجتناب از فعالیت شدید: طی دوره درمان از انجام فعالیت‌هایی که تاندونیت مچ پا را تشدید می کنند، پرهیز کنید تا پا فرصتی برای ترمیم و بهبودی داشته باشد.
- دارو: مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی به کاهش درد و تورم ناشی از تاندونیت مچ پا کمک می‌کنند.
۶. نقرس پا
نقرس پا یک مشکل رایج است که با درد شدید ناگهانی و اغلب شبانه آغاز شده و علائم آن درد موضعی، تورم، قرمزی، داغی و حساسیت خواهد بود. نقرس پا معمولاً بر انگشت بزرگ متمرکز است؛ اما می تواند بر سایر قسمت‌های پا و مچ نیز تأثیر بگذارد.
علائم
- شروع ناگهانی درد شدید (معمولاً در شب)
- قرمزی
- تورم
- احساس داغی
دلایل
- رژیم غذایی سرشار از پورین
- وراثت
- چاقی
- دیابت
- ضعف و سفتی ماهیچه
عوامل هشداردهنده نقرس
- بیماری‌ها: دیابت، بیماری کلیوی، فشار خون بالا، استئوآرتریت و کلسترول بالا
- رژیم غذایی: غذاهایی که دارای پورین بالایی هستند، مانند غذاهای دریایی، گوشت قرمز، سیرابی، الکل و نوشیدنی‌های قندی خطر نقرس پا را افزایش می‌دهند.
- ژنتیک: وراثت در ابتلا به بیماری نقرس پا ۲۰٪ تاثیرگذار است.
- چاقی: افراد دارای BMI بیشتر از ۳۵، سه برابر بیشتر از سایر افراد به نقرس مبتلا می‌شوند.
- داروها: برخی از داروها با افزایش سطح اسید اوریک، خطر ابتلا به نقرس پا را بیشتر می‌کنند. این موارد شامل دیورتیک‌ها (قرص‌های آبی)، بتابلاکرها، آسپرین (در صورت مصرف منظم) و نیاسین (برای کلسترول بالا) خواهد بود.
- جنسیت: مردان به سبب داشتن اسید اوریک بیشتر، در سنین جوانی بیشتراز زنان از نقرس پا رنج می‌برند.
درمان
- دارو
- کلشی‌سین
- کورتیکواستروئیدها
- مکمل‌ها
- یخ
۷. پای ورزشکار (Athlete’s Foot)
بیماری پای ورزشکار، نوعی کرم حلقوی و عفونت قارچی است که معمولاً با تجمع بثورات لای انگشتان پا که به بثورات کرم حلقوی معروف شده، ظهور می‌کند. این بیماری تقریباً ۱۵٪ افراد را مبتلا کرده و در مردان شایع‌تر است. پای ورزشکار یک بیماری مسری است و از طریق تماس پوست به پوست یا از طریق سطوح آلوده مثل حوله و لباس منتقل می‌شود.
علائم
بثورات خارشی، پوسته پوسته و زبر قرمز رنگ که با سوزش و گز گز و گاهی با تاول همراه است.
دلایل
- پای همیشه در عرق
- کفش تنگ
- کفش مرطوب یا هر چیزی که سبب شود پا برای مدت طولانی گرم و مرطوب باشد
درمان
- داروهای ضد قارچ (عموماً کرم یا پماد و در موارد شدید داروهای خوراکی)
- اقدامات بهداشتی مانند تعویض منظم جوراب و کفش یا پوشیدن صندل برای جلوگیری از رطوبت بیش از حد کف پا
۸. آسیب‌های عصبی
درد عصبی از دیگر مشکلات شایع مربوط به پا است که می‌تواند با درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف همراه باشد. علائم بیماری معمولاً در پا متمرکز می‌ماند؛ اما گاهی ساق و ران پا را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد. درد عصبی به طور معمول در اثر آسیب عصب در مسیر مابین ستون فقرات تا پا ظهور می‌کند. نورون‌های عصبی مسئول انتقال پیام‌های حرکتی هستند و در صورت آسیب این نورون‌ها، در کنار تاثیر منفی بر توانایی حمل پیامها، باعث ایجاد درد عصبی در پا خواهد شد. درد عصبی پا می‌تواند از دو نقطه نشات بگیرد:
- ستون فقرات: یکی از دلایل عمده درد عصبی پا، آسیب دیدگی کمر است. این مسئله به درد کمر، لگن و عصب پا منجر می‌شود.
- اعصاب: دلیل دیگر این بیماری، آسیب عصب‌های موجود در ران، ساق یا مچ است. در این حالت، بیشتر نواحی زیر زانو درد را تجربه می‌کنند.
علائم
- سوزش و پرتاب شدن ناگهان پا
- سوزن سوزن شدن پا
- بی حسی
- احساس ضعف
دلایل
- تورم
- آسیب دیدگی
- تغییر شکل ستون فقرات
- برآمدگی دیسک
۹. کیست گانگلیون
در این بیماری غدد کوچک پر از مایع ژله مانند در نزدیکی مفاصل پا و تاندون‌ها یافت می‌شود.
علائم
- غده‌های کوچک و نخود مانند که اگر به اعصاب اطراف آن‌ها فشار وارد شود، دردناک خواهند بود.
دلایل
- آسیب دیدگی پا
- پیری
۱۰. ائتلاف تارسال
استخوان‌های کف پا که در قسمت بالای قوس پا، پاشنه و مچ واقع شده‌اند، استخوان‌های تارسال نامیده می‌شوند. ائتلاف تارسال در واقع یک ارتباط غیرطبیعی بین دو یا استخوان یا بیشتر در این نواحی است. این ائتلاف‌ها ممکن است در مفاصل کف پا شکل گرفته یا بین استخوان‌هایی که به طور معمول رابط مشترکی بین آن‌ها وجود ندارد، ایجاد شود. این بیماری به طور میانگین حدود یک درصد از مردم دنیا را درگیر می‌کند.
علائم
- درد شدید در قسمت بیرونی و روی پا (اگرچه برخی از مبتلایان به این بیماری هیچ دردی احساس نمی‌کنند)
- کف پای صاف
- سفتی و چوب شدگی در پای آسیب دیده
- اسپاسم عضلانی
دلایل
- خطای ژنتیکی در حین رشد جنین
- ناشی از آسیب روحی روانی، عفونت یا التهاب مفصل پیشرفته
تشخیص درد روی پا
در اکثر مواقع، درد روی پا با روش های درمانی خانگی قابل درمان است؛ اما اگر درد بیش از حد ادامه یابد یافته و شدید شود، باید به پزشک معالج مراجعه کنید. سوالاتی که پزشک از بیمار می‌پرسند عبارت‌اند از:
- درد چه زمانی شروع شد؟
- چگونه شروع شد؟
- چه علائم مشکوکی تاکنون مشاهده کرده‌اید؟
- آیا آسیبی به نواحی مچ و پا وارد شده است؟
- سطح فعالیت عادی شما چقدر است؟
- چه فعالیت‌هایی درجه درد را بهتر یا بدتر می‌کند؟
- این درد الگوی خاصی دارد؟
پزشک پس از پرسیدن این سوالات، هرگونه علائم تورم و تغییر شکل پا، نحوه راه رفتن بیمار و میزان قدرت نواحی اطراف پا را بررسی کرده و اگر مشکوک به آسیب دیدگی استخوان باشد، عکس‌برداری با اشعه ایکس، آزمایش خون یا MRI را تجویز خواهد کرد.
عمده علائم مرتبط با درد پا
درد روی پا اغلب با علائم دیگری همراه است که شناخت آن‌ها در شناسایی ریشه مشکل موثر است؛ این علائم عبارت‌اند از:
- ظهور تدریجی درد متوسط: تاندونیت اکستانسور (روی پا)، تاندونیت قدامی تیبیالیس (جلوی مچ پا)
- درد شدید و ناگهانی: شکستگی استرسی (روز)، نقرس (شب)
- سفتی و بی‌ثباتی: سندرم سینوس تارسی (پس از پیچ خوردن مچ پا)، ائتلاف تارسال (اوایل دوره نوجوانی)
- دردی که با استراحت بدتر می‌شود: تاندونیت
- دردی که با فعالیت بدتر می‌شود: شکستگی استرسی، سندرم سینوس تارسی، تاندونیت
- انحنای غیرطبیعی انگشت پا: چکشی، پتکی و چنگالی
- قرمزی انگشت پا بزرگ: نقرس
- غدد کوچک: گانگلیون، شکستگی استرسی
- خارش پوست: پای ورزشکار
- سوزن سوزن شدن پا: مشکل عصبی
درمان درد روی پا
درمان درد روی به علت اصلی بروز این درد بستگی دارد. اگر اندکی درد همراه با تورم جزئی است، می توانید در خانه با ترکیبی از مواد زیر این درد را تسکین بخشید.
- استراحت
- یخ
- داروهای ضد التهابی
- بالا نگه داشتن پا
- بانداژ متراکم سازی (Tubigrip)
- تمرینات آرام
بیمار در صورت شدید بودن درد و تورم، به گونه‌ای که حتی قادر به تحمل وزن خود نباشد، باید هرچه سریع‌تر به پزشک معالج مراجعه نماید. پزشک نیز موارد زیر را توصیه خواهد کرد:
- فیزیوتراپی
- ارتوتیک
- طب سوزنی
- عصای زیر بغل
- جراحی (نادر)
کلام آخر
پای انسان مجموعه ای پیچیده از تاندون‌ها، عضلات، مفاصل و استخوان‌ها است که همگی در کنار هم کار می‌کنند تا راه رفتن، ایستادن و سایر حرکات روزمره برای انسان ممکن شود. با این وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، حرکت و تعادل پا را برهم زده و سبب ایجاد مشکلات و دردهای شدید می‌شوند. در این مقاله با انواع بیماری‌ها و مشکلاتی که سلامتی پا را تهدید کرده و می‌توانند منجر به درد ناحیه روی پا شوند آشنا شدیم و علائم، دلایل بروز و راه‌های درمان هر یک از آن‌ها را بررسی کردیم. به خاطر داشته باشید که درمان این درد در صورت پیشگیری به موقع سریع اتفاق می‌افتد؛ اما در صورت بی‌توجهی مشکلات دیگری را به همراه خواهد داشت. اطلاعات خود در ارتباط با درد روی پا را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. دردهای پایین زانو نیز یکی از مشکلات شایع در بین افراد مختلف است؛ به همین منظور پیشنهاد می‌کنیم با علت درد پا از زانو به پایین و نحوه درمان آن نیز آشنا شوید.
