نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: 5 دی 1400
ستاره | سرویس علوم – کانسپت در معماری در واقع یک ایده، یک منشا الهام یا یک فکر محرک است که بر اساس آن عمل می‌شود؛ دقیقاً مانند گرسنگی یا تشنگی که به طور خودکار و نه به شکل غریزی به وجود می‌آید. زمانی که گرسنه یا تشنه هستیم، ولع شدید برای غذا یا نوشیدنی احساس می‌شود؛ پس از آن با فعال شدن حواس چشایی، بویایی و بینایی شروع به تصور غذا و نوشیدنی کرده و پس از اندک زمانی نیاز به غذای مورد علاقه خود را احساس خواهیم کرد. دقیقاً به همین ترتیب کانسپت، ایده اولیه و الهاماتی که از اطراف می‌گیریم، سوخت و محرکه اصلی فکر کردن در مورد مشکلات طراحی است.
مفهوم کانسپت در معماری
در حیطه‌ی معماری، کانسپت در واقع همان ایده، اندیشه یا مفهومی است که ستون، پایه و اساس یک پروژه طراحی را تشکیل داده و آن را به پیش می‌راند. این نیرو رفته رفته به قدرت و هویت اصلی در پس پیشرفت پروژه‌ها تبدیل شده و به طور مداوم در تمام مراحل توسعه آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. تمام پروژه‌های معماری باید از یک کانسپت مشتق شوند.
کانسپت در معماری، همان معنا و علت خلق محصول نهایی (ساختمان کامل یا بنای تکمیل شده) است. این ایده اولین بخش از فرآیند طراحی و دقیقاً همانند فرایند پخش بذر برای کاشت خواهد بود. نهایتاً نیز درست مانند یک بذر می‌تواند منابع بسیاری داشته و تغییرات و نتایج زیادی را به وجود آورد. این عنصر پایداری است که از ابتدا تا انتها همراه پروژه بوده و میزان اهمیت آن حتی پس از اتمام پروژه تغییر نمی‌کند. کانسپت در معماری را می توان به عنوان یک ایده، مفهوم، عقیده، انتزاع، فلسفه، باور، الهام، فکر، قصد، نظریه، تصویر، برنامه، یا فرضیه توصیف کرد.
کانسپت از کجا نشات می‌گیرد؟
کانسپت در معماری در درجه اول باید از سه حوزه اصلی تشکیل شود.
- محل: تجزیه و تحلیل محل مورد نظر از جمله بررسی آب و هوا، جهت گیری، دیدگاه‌ها، دسترسی، زمینه، تاریخچه، نوع استفاده و …
- خلاصه طراحی: نیاز مشتری و ساختمان، بودجه اقامت و ساخت و ساز
- گونه شناسی ساختمان: نوع ساختمان و مورد استفاده
همچنین می‌توان با ساخت برنامه، فرهنگ، جامعه، فناوری، شور و احساسات به طور کامل یا جزئی آن را تولید کرد. گفته می‌شود که در اکثر مواقع یک اثر نمونه در معماری ریشه خوبی دارد و با محلی که در آن واقع شده و زمینه اطراف مرتبط است، بنابراین تجزیه و تحلیل محل نقش بزرگی در تولید و توسعه کانسپت معماری خواهد داشت.
مفهوم کانسپت چگونه بر اثر نهایی تاثیر می‌گذارد؟
کانسپت طراحی نهایتاً بر کل پروژه تأثیر خواهد گذاشت و الزاماً باید شامل موارد زیر باشد:
- نمای خارجی و داخلی: جهت گیری، حجم دهی، شکل ، دهانه ، ارتفاع ، نور
- چشم انداز: سطوح سخت و نرم، انواع کاشت، مقیاس نقاشی، ترتیب کاشت
- خاتمه: رنگ‌ها، سبک‌ها، بافت‌ها، مواد
- وسایل و اتصالات: ژانر، سبک، مقیاس، مقدار، مواد
- ساختار: سبک، سنگین، سنتی، مدرن، بومی
- مواد: رنگ‌ها ، سختی یا نرمی، ابگیر بودن یا نبودن، انواع مواد، سبک‌ها ، منابع محلی، زبان بومی
هر جنبه از پروژه باید از یک کانسپت مشتق شده و هدایت شود. این می‌تواند یک رویکرد واحد برای کل پروژه یا رویکردهای فردی برای جنبه‌های مختلف طراحی باشد.
بیشتر بخوانید: معماری مدرن چیست و چه تاثیری بر معماری ایرانی داشته است
انواع کانسپت در معماری
انواع پنجگانه کانسپت:
- قیاسی (توجه و مقایسه با دیگر آثار)
- استعاری (نگاه به انتزاعات و ایجاد تضاد مکمل)
- جوهری (نگاه به ماورای نیازهای مجموعه)
- برنامه‌ای (نگاه به نیازها و اهداف مورد انتظار)
- ایده‌آل گرا (نگاه به ارزش‌های مطلق و یافتن بهترین فضای ممکن)
چرا کانسپت بسازیم؟
یک کانسپت قوی به هنگام تصمیم گیری در مورد طراحی، به معمار یا فرد طراح جهت و وضوح بخشیده و با ارائه‌ی یک مجموعه قوانین، فرایند تفکر را اصولی‌تر می‌کند. وقتی سوالی وجود دارد که باید به آن پاسخ داده شود یا باید تصمیمی اخذ شود، از کانسپت برای نظم بندی افکار مختلف کمک گرفته می‌شود تا یک راه حل موثر را در پارامترهای خود ارائه دهد و نظم طراحی هدف را حفظ کند. این امر معمار را از پریدن به شاخه‌ها و ورود در مسیرها و مماسات بی‌انتها که فقط و فقط حقانیت و درستی معمار را زیر سوال می‌برد، بی‌نیاز خواهد کرد. از دیدگاه آکادمیک و حرفه ای، تفاوت بین یک پروژه موفق و یک پروژه متوسط با توجه به قدرت کانسپ آن دو و حفظ وضوح و شفافیت تا انتهای پروژه ارزیابی می‌شود.
کلام آخر
یک معماری باید در عمق و معنا بنا شود. بنا هرچه منسجم‌تر و مرتبط‌تر باشد، موفق‌تر و جالب‌تر خواهد بود و این مهم در دست کانسپت پروژه است که آن را غنی و قدرتمند جلوه دهد. کانسپت در واقع تم اصلی مجموعه است، ایده‌ای که پروژه (اعم از یک سایت، ساختمان، فضای داخلی و …) را هدایت و راهبری کرده و به پروژه شخصیت می‌بخشد. در این مقاله با انواع کانسپت آشنا شدیم و فواید آن برای یک پروژه طراحی را بررسی کردیم. اگر شما هم نظر یا اطلاعات بیشتری در ارتباط با مفهوم کانسپت در طراحی دارید، آن را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. در پایان اگر به مطالعه راجع به سبک‌های معماری علاقه‌مند هستید، با یکی از جذابترین سبک‌های معماری یعنی سبک روستیک و المان‌های آن آشنا شوید.
برگرفته از: archisoup
