معرفی سینمای ابرقهرمانی
«ماندریک شعبده باز» اولین فیلم سریال (فیلمهایی که به صورت هفتگی در سینما پخش میشد) تولید شده با اقتباس از کامیک استریپ، به نوعی آغازگر سینمای ابرقهرمانی در ۱۹۳۹ شناخته میشود. «ماجراهای کاپیتان مارول» در ۱۹۴۱ نیز اولین فیلم سریال ابرقهرمانی بر اساس کامیک بوک بود. در سالهای بعد، «بتمن» و «سوپرمن» به ترتیب در ۱۹۴۳ و ۱۹۴۸ به تماشاچیان معرفی شدند، اما پس از انتشار چند سریال بر اساس کامیک بوکها در دهه ۱۹۴۰، محبوبیت این صنعت رو به افول گذاشت.
دهه پنجاه و شصت نوبت به قهرمانان ژاپنی رسید تا خود را به دنیا معرفی کنند. اما با حضور بیشتر تکنولوژی در دهه هفتاد میلادی، ابرقهرمانان آمریکایی فرصت دوبارهای برای عرض اندام یافتند. «سوپرمن» اولین فیلم بلند ابرقهرمانی در ۱۹۷۸ به روی پرده رفت و استقبال تماشاگران ساخت سه قسمت بعدی آن را در دهه هشتاد رقم زد. ابرقهرمانان دوباره متولد شده و با بهره گیری از صنعت سینما، روز به روز جلوه بیشتری در چشم مخاطبین پیدا کردند. از مهمترین فیلمهای ابرقهرمانی در دهه هشتاد و نود میتوان به «فلش گوردن»، «لاک پشتهای نینجا»، «بتمن»، «کلاغ» و «مردان سیاه پوش» اشاره کرد.
با شروع قرن بیست و یکم و با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، عصر طلایی ابرقهرمانان هم آغاز شد. تکنولوژیهای پیشرفته سینمایی همان چیزی بود که کاراکترهای خاص این فیلمها بدان نیاز داشتند و البته که طرفداران گیشه هم از این هیجانات صنعتی مدرن در قالب جلوههای ویژه استقبال بیشتری میکنند. پس بی تردید اوج درخشش ابرقهرمانان را باید در دهههای اخیر جستجو کنیم. در ادامه مطلب به معرفی تعدادی از بهترین فیلمهای ابرقهرمانی عصر حاضر خواهیم پرداخت که علاوه بر گیشه، نظرات مثبت منتقدین را هم به خود جلب کردند.
بهترین فیلمهای ابرقهرمانی در قرن ۲۱ بر اساس نگاه منتقدان Metacritic
۱۰. وی مثل وندتا (V. for Vendetta 2005)
-
Metacritic ۶۲%
-
IMDB ۸.۲/۱۰
-
کارگردان: جیمز مکتیگو
اقتباس سینمایی کامیک بوک مشهور «آلن مور» یک اثر مستقل ابرقهرمانی بود. اثری که فارغ از دنیای کلیشه و سرگرمی، با پرداختن به ابعاد فلسفی، سیاسی و دیالوگهای ناب، تا به امروز جذاب و ماندگار باقی ماند. این درامای اکشن و علمی تخیلی، حکومتی مستبد و دیکتاتور را در آیندهای نزدیک به تصویر میکشد که جامعه را در خفقانی رعب آور مدفون کرده است. «وی» قهرمان آزادیخواهی که هویتش زیر ماسک ترسناک و خندان «گای فاکس» تا همیشه پنهان شده، سعی در نجات این جامعه دارد. این فیلم نامزد بهترین فیلم علمی تخیلی آکادمی فیلمهای ترسناک، فانتزی و علمی تخیلی آمریکا شد و بازی زیبای «ناتالی پورتمن» او را برنده بهترین بازیگر زن این آکادمی کرد. «وی مثل وندتا» از بهترین فیلمهای ابرقهرمانی و از مهمترین فیلمهای تاریخ سینما به شمار میرود که در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر IMDB نیز جای گرفته است.
۹. بتمن آغاز میکند (Batman Begins 2005)
-
Metacritic ۷۰%
-
IMDB ۸.۲/۱۰
-
کارگردان: کریستوفر نولان
اولین فیلم از سه گانه بتمن نولان، فرم و محتوای ابرقهرمانی را در سینما دستخوش تغییر کرد. نولان با تزریق ایدئولوژی خود به این گونهی گیشه پسند و خارج شدن از بُعد فانتزی، به ابرقهرمانان ماهیتی انسانی و باورپذیر بخشید. ورود به واقعیتهای تلخ و سیاه در کنار ژانر اکشن ماجراجویانه فیلم، مخاطب عام و خاص سینما را همزمان به وجد آورد. اتفاقی که شخصیت بتمن نولان را محبوبترین بتمن تاریخ سینما و فیلمش را به یکی از بهترین فیلمهای ابرقهرمانی تاریخ مبدل کرد. این فیلم کاندیدای دریافت یک جایزه اسکار و سه جایزه بفتا شده و در آکادمی فیلمهای فانتزی، ترسناک و علمی تخیلی آمریکا برنده سه جایزه بهترین فیلم فانتزی، بهترین بازیگر برای «کریستین بیل» و بهترین فیلمنامه برای «کریستوفر نولان» شد و در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر IMDB قرار گرفت.
۸. زن شگفت انگیز (Wonder Woman 2017)
-
Metacritic ۷۶%
-
IMDB ۷.۴/۱۰
-
کارگردان: پتی جنکینز
«زن شگفت انگیز» چهارمین قسمت از فیلمهای دنیای سینمایی دی سی و اولین فیلم ابرقهرمانانه است که کارگردان و بازیگر نقش اول آن هردو زن هستند. یک فیلم فانتزی ماجراجویانهی اکشن که اندکی تم کمدی نیز دارد. ماجرای ظهور یک زن ابرقهرمان آمازونی که گویی از میان اسطورههای قدیمی به دنیای مدرن پرتاب شده تا جهان انسانها را از جنگ و خون ریزی نجات دهد. کارگردان با پرداخت خوب داستان و شخصیتها و خلق اثری متفاوت در فرم، دنیایی که صرفا با تصمیمات مردانه وارد جنگ شده را با تزریق احساس زنانه اش به نقد میکشد. برخی از منتقدین این اثر را بهترین فیلم دنیای سینمایی دیسی (بهترین فیلم کامیک بوکی از زمان سه گانه نولان) معرفی کرده اند. فیلم پرفروشی که برنده جایزه ده فیلم برتر سال از سوی بنیاد فیلم آمریکا و نامزد بهترین فیلم درام انجمن بازیگران آمریکا شناخته شد. برنده جایزه بهترین فیلم کامیک بوکی راتن تومیتوز، بهترین فیلم جوایز تریلر طلایی و بهترین بازیگر زن آکادمی فیلمهای علمی تخیلی و فانتزی آمریکا برای «گال گدوت» تنها بخشی از افتخارات این اثر تحسین شده است.
۷. لوگان (Logan 2017)
-
Metacritic ۷۷%
-
IMDB ۸.۱/۱۰
-
کارگردان: جیمز منگولد
درامای اکشن علمی تخیلی «لوگان» سومین قسمت از سری فیلمهای «ولورین» و دهمین قسمت مجموعه فیلمهای «مردان ایکس» است. شخصیتی برگرفته از کامیک استریپهای شرکت مارول که توانایی درمان خود را داشته و به نوعی نامیرا است. اما ماجرای لوگان کمی فرق میکند. درواقع لوگان شبیه هیچ یک از ابرقهرمانانی که میشناسیم نیست. یک اثر دراماتیک سرشار از خشونت با قهرمانی بیمار و الکلی و رو به زوال که سرنوشتش را حول نابودی نوشته اند. کاراکترهایی را شاهد هستیم که نه بُعد جهش یافته، که صورت انسانی و حقیقی شان را همزادپندارانه به تماشا مینشینیم. «هیو جکمن» با آخرین حضورش در این مجموعه بعد از هفده سال، شگفت انگیزترین بازی عمر هنریش را به نمایش گذاشته است. از نگاه منتقدان این فیلم برترین فیلم شرکت مارول و اولین فیلم ابرقهرمانی است که نامزد اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی شد. «هیو جکمن» نامزد ام تی وی و اکتای بهترین بازیگر مرد شد و فیلم با درخشش در جشنوارههای مختلف، به یکی از بهترین فیلمهای ابرقهرمانی تاریخ سینما بدل شده و در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر سایت IMDB جای گرفت.
۶. شوالیه تاریکی برمیخیزد (The Dark Knight Rises 2012)
-
Metacritic ۷۸%
-
IMDB ۸.۴/۱۰
-
کارگردان: کریستوفر نولان
آخرین قسمت تریلوژی «شوالیه تاریکی» نولان در حالی به روی پرده رفت که عدم حضور «هیث لجر» در آن کاملا محسوس بود. اختتامیه نولان تاریکتر و فیلسوف مآبانهتر از دو اثر قبلی ساخته شده و داستانش را در هشت سال بعد از ماجراهای جوکر روایت میکند. این تریلر اکشن مهیج در جایگاه یازدهمین فیلم پر فروش ابرقهرمانی و بیست و نهمین فیلم پر فروش تاریخ قرار گرفته است. فیلم سازی استادانه و خلاق نولان در یکی از کلیشه ایترین گونههای سینمایی، آثاری پدید آورده که رویکرد فلسفی، روان شناسی و جامعه شناختی آن، آیندهی این فیلمها را برای همیشه تحت تاثیر نگاه خود قرار خواهد داد. چنانچه حتی ضعیفترین عضو این مجموعه هم از نگاه منتقدین یک سرگرمی بیهوده نبوده و در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر IMDB قرار گرفته است. این فیلم و شوالیه تاریکی از بهترین اقتباسهای کامیک بوکی سینما معرفی شده اند.
۵. انتقامجویان: پایان بازی (Avengers: Endgame 2019)
-
Metacritic ۷۸%
-
IMDB ۸.۶/۱۰
-
کارگردان: برادران روسو
بیست و دومین فرانچایز مارول به پایان کار انتقام جویان انجامید. ابرقهرمانانی که بیش از یک دهه همراه مخاطبین پروپاقرص شان بوده اند، به زعم منتقدین خداحافظی باشکوهی داشتند. این اثر علمی تخیلی اکشن، سومین فیلم پرهزینه تاریخ سینما بود که نه تنها تا به امروز به پرفروشترین فیلم ابرقهرمانی تاریخ بدل شده، بلکه پرفروشترین فیلم تاریخ سینما هم لقب گرفته است. سی و پنجمین فیلم از ۲۵۰ فیلم برتر IMDB، بهترین فانتزی ماجراجویانه جوایز گلدن تریلر، بهترین فیلم، بهترین ابرقهرمان و بهترین ابرشرور جوایز ام تی وی، کاندیدای ۱۴ رشته آکادمی فیلمهای فانتزی و علمی تخیلی آمریکا، بخشی از افتخارات این فیلم تا به امروز است.
۴. مرد عنکبوتی ۲ (Spider-Man 2 , 2004)
-
Metacritic ۸۳%
-
IMDB ۷.۳/۱۰
-
کارگردان: سام ریمی
از میان هفت فیلمی که از شخصیت کامیکی اسپایدرمن ساخته شده، سه گانه «سام ریمی» بهترین آنها و «مرد عنکبوتی ۲» بهترین فیلم این مجموعه به شمار میرود که «توبی مگوایر» به ایفای نقش آن پرداخته است. این فیلم را یکی از بهترین فیلمهای کامیک بوکی تاریخ میدانند که قهرمانش در تفاوتی آشکار با سایر ابرقهرمانها زندگی میکند. او نه تنها از قدرت ماورایی خود رضایت ندارد، بلکه بواسطه این قدرت مشکلات خانوادگی و اجتماعی را هم باید متحمل شود؛ اما بالاخره محبوبترین ابرقهرمان تاریخ وقتی پای عواطف و احساساتش پدید میآید، تصمیم به ترک مسئولیت میگیرد. این اثر با کاندیداتوری در سه بخش اسکار برنده جایزه اسکار بهترین جلوههای ویژه شد. جایزه امپایر بهترین کارگردانی، جایزه فیلم سال از بنیاد فیلم آمریکا، پنج جایزه ساترن از جمله بهترین فیلم فانتزی، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر برای توبی مگوایر، بخشی از دستاوردهایی است که بهترین اسپایدرمن تاریخ به خود اختصاص داد.
۳. شوالیه تاریکی (The Dark Knight 2008)
-
Metacritic ۸۴%
-
IMDB ۹/۱۰
-
کارگردان: کریستوفر نولان
درامای اکشن جنایی ابرقهرمانی «شوالیه تاریکی» در ادامه فیلم «بتمن آغاز میکند» ساخته شده است. این فیلم که یکی از بهترین آثار دهه اول قرن ۲۱ نام گرفته، عنوان قدرتمندترین قسمت سه گانه نولان و دوازدهمین فیلم پر فروش ابرقهرمانی در تاریخ سینما را به خود اختصاص داده است. اثر دوم به مراتب عمیقتر، پیچیدهتر و واقع گرایانهتر از «بتمن آغاز میکند» پیش میرود. شخصیت پردازی بتمن در کنار جوکری که با لبخند گلاسکویش عدالت را به سخره میگیرد، کامل میشود تا یکی از بهترین تقابلهای خیر و شر، با درون مایهای فلسفی و تراژیک در قاب تصویر بنشیند. این اثر درخشان نامزد هشت جایزه اسکار شد و در نهایت دو جایزه اسکار بهترین تدوین صدا و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «هیث لجر» فقید را کسب کرد. نامزدی در نه رشته بفتا هم، تنها جایزه بفتای بهترین بازیگر نقش مکمل را برای هیث لجر به ارمغان آورد. ردهی چهارم ۲۵۰ فیلم برتر IMDB در حالی به این فیلم تعلق دارد که تنها شش روز پس از انتشار، در مرتبه نخست این فهرست نشسته بود.
پیشنهاد میشود مطالب زیر را در ستاره مطالعه کنید:
- بهترین فیلم های کریستوفر نولان بر اساس نگاه مخاطبان سایت IMDB
- بهترین فیلمهای ناتالی پورتمن؛ ۱۰ فیلم برتر بر اساس رتبه IMDB
۲. پلنگ سیاه (Black Panther 2018)
-
Metacritic ۸۸%
-
IMDB ۷.۳/۱۰
-
کارگردان: رایان کوگلر
از نظر برخی منتقدین «پلنگ سیاه» بهترین یا متفاوتترین اثر مستقل کامیک بوکی شرکت مارول نامیده میشود. اثری که برای اولین بار توسط یک کارگردان سیاه پوست برای نمایش اولین ابرقهرمان سیاه پوست ساخته شده است. یک اکشن ماجراجویانه علمی تخیلی با درون مایه سیاسی که دنیای ابرقهرمانان را از دل سرزمین خیالی آفریقایی با اصول و قواعد و فرهنگی غنی به نمایش میگذارد. از این حیث با اثری کاملا متفاوت در این گونه روبرو هستیم، اما مارول غیر از این، چیز تازهای برای عرضه ندارد. شاید همهی تفاوت این اثر با بلاک باسترهای ابرقهرمانانه و سطحی فراوانی که به فتح گیشه میرسند، همین نگاه ضد نژادپرستی، تم سیاسی و عناصر فرهنگی آن باشد که در عمیقترین لایههای فیلم جا خوش کرده اند. این فیلم نامزد هفت بخش اسکار شد که در نهایت سه جایزه اسکار را از آن خود کرد. کاندیدای بهترین فیلم درام گلدن گلوب، پنجمین فیلم پر فروش ابرقهرمانی و یازدهمین فیلم پر فروش تاریخ سینما، عناوین دیگری است که در کارنامه این اثر دیده میشود.
۱. شگفت انگیزان (The Incredibles 2004)
-
Metacritic ۹۰%
-
IMDB ۸/۱۰
-
کارگردان: برد برد
اولین قسمت از انیمیشن اکشن و ماجراجویانه شگفت انگیزان، از بهترین، موفقترین و پیشروترین آثار ابرقهرمانی قرن بیست و یک به شمار میرود. ماجرای یک خانواده که با قدرتی فراانسانی و شگفت انگیز زندگی میکنند و هریک ویژگیهای منحصر به فردی دارند. آقای شگفت انگیز عضلانی و نیرومند، خانم الاستی گرل که بدن منعطف و کشسانی دارد، و فرزندانی که روی آب میدوند و نامرئی میشوند. البته مرد یخی، آقای فروزون هم هست که بدنش قدرت تولید یخ و سرما دارد. همه اینها کنار چند شخصیت دیگر ماجرایی مهیج درباره نجات دنیا، در تقابل ابرقهرمانها و ابرشرورها میسازند. یکی از نکات بارز انیمیشن موفق شرکت پیکسار، طراحی لباسهای جدید برای ابرقهرمانان به نسبت سالهای پیشین بود. شگفت انگیزان برنده دو جایزه اسکار از جمله اسکار بهترین فیلم پویانمایی شد. همچنین نامزدی بهترین فیلم کمدی یا موزیکال گلدن گلوب، برنده بهترین فیلم بلند جوایز کودکان بفتا و جایزه ساترن بهترین فیلم پویانمایی هم از دیگر افتخاراتش به شمار می رود.
سخن آخر
فیلمهای ابرقهرمانی عمدتا مبتنی بر گیشه و ماهیت تجاری سینما هستند و از این روی، در کسب رضایت مخاطب عام سینما که از ویژگیهای صنعتی و جلوههای بصری و هیجانات فانتزی بیشتر لذت میبرد، موفقتر عمل میکنند. سعی ما در این مطلب بر این بود که از میان تولیدات روزافزون این گونه سینمایی، به انتخاب معدود آثاری بپردازیم که علاوه بر تکنیک و ساختار، بر محتوا هم نیم نگاهی داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم محتوای سینمایی، پیشنهاد میکنیم به تعاریف فرم و محتوا هم نگاهی بیندازید. در پایان، لطفا دیدگاههای خود را پیرامون سینمای ابرقهرمانی، ابرقهرمان محبوبتان و بهترین فیلمهایی که در این گونه میشناسید، با ما در میان بگذارید.