علت و علائم بیماری انگشت ماشه ای چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ستاره | سرویس سلامت – بیماری انگشت ماشه‌ای یا به عبارت دیگر تنوسینوویت استنوزیس وضعیتی است که بیمار با خم و راست کردن انگشت خود، احساس درد، خشکی و نوعی قفل شدگی در ناحیه مفصل آسیب دیده خواهد داشت. عموماً انگشت چهارم و انگشت شست بیشتر در معرض ماشه‌ای شدن قرار دارند؛ اما این بیماری در انگشتان دیگر نیز مشاهده شده است. زمانی که انگشت شست بیمار آسیب دیده، به آن شست ماشه‌ای می‌­گوییم. در این مطلب به معرفی این بیماری خواهیم پرداخت.

علت اصلی بیماری انگشت ماشه‌ای

ماهیچه‌های دست ما توسط مجموعه‌ای از تارهای فیبری به نام تاندون به استخوان وصل می‌شوند. هر تاندون توسط یک غلاف محافظ (غشایی که تاندون از دل آن عبور می‌کند) احاطه شده و این عارضه زمانی رخ می‌دهد که غلاف تاندون انگشت، تحریک و ملتهب شود. این التهاب مانع حرکت نرم تاندون در غلاف محافظ خواهد شد. آسیب طولانی مدت غلاف تاندون می‌تواند باعث ایجاد زخم، ضخیم شدن و تشکیل برآمدگی (غده) در تاندون شود که به مراتب حرکت آن را دشوارتر می‌کند.

عوامل خطرساز این بیماری

عواملی که فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری انگشت ماشه‌ای قرار می‌دهد عبارت‌اند از:

• محکم نگه داشتن اشیاء به طور مکرر. مشاغل و عاداتی که نیازمند مشت کردن و محکم نگه­ داشتن‌های پی در پی هستند، خطر ابتلا به انگشت ماشه‌ای را افزایش می‌دهند.
• برخی از بیماری‌ها. افرادی که دیابت یا روماتیسم مفصلی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به انگشت ماشه‌ای هستند.
• جنسیت. ظهور بیماری انگشت ماشه‌ای در زنان شایع‌تر است.
• جراحی سندرم تونل کارپال. انگشت ماشه‌ای می‌تواند عارضه‌ای در ارتباط با جراحی سندرم تونل کارپال به خصوص در شش ماه اول پس از عمل باشد.

علائم بیماری انگشت ماشه‌ ای 

علائم و نشانه‌های این بیماری ممکن است در ابتدا خفیف بوده و سپس رفته رفته شدید شود. شایع‌ترین این علائم عبارت‌اند از:

• خشکی و چوب شدگی انگشت به ویژه در صبح
• احساس پریدن انگشت یا صدای تق حین تکان دادن آن
• وجود یک غده یا برآمدگی در کف دست؛ درست زیر انگشت آسیب دیده
• قفل شدن انگشت در حالت خمیده که پس از مدتی به طور ناگهان صاف می‌شود
• قفل شدن انگشت در حالت خمیده که به هیچ وجه قادر به صاف کردن آن نیستید

این بیماری گاهی در زمان واحد چندین انگشت را درگیر می‌کند و معمولاً در صبح، زمانی که جسمی را محکم می‌گیرید یا انگشتان خود را صاف می‌کنید، ملموس‌تر می‌شود.

راه های درمان بیماری انگشت ماشه ای در خانه

درمان انگشت ماشه‌ای به شدت علائم و مدت زمان حضور آن‌ها بستگی دارد. گاهی اوقات این بیماری بدون درمان رفته رفته بهتر می‌شود، از این رو پزشک معالج توصیه می‌کند تا مدتی از انجام فعالیت‌هایی که باعث ایجاد درد می‌شوند، خودداری کنید تا تسکین علائم بررسی شود. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن ممکن است درد را تا حدودی تسکین دهند، اما تأثیری در بهبود تورمی که غلاف تاندون را تنگ کرده یا آن را به طور کلی مسدود کرده، نخواهند داشت.

در این بخش برخی از درمان‌های خانگی محافظه‌کارانه و کمتر تهاجمی این بیماری معرفی می‌شود:

۱. استراحت

تا زمانی که بهبودی در علائم بیماری مشاهده نشد، از محکم گرفتن چیزی با انگشتان دست، چنگ زدن یا استفاده طولانی مدت از ماشین­ آلات دستی و ارتعاشی خودداری کنید. اگر نمی‌توانید از تمام این فعالیت‌ها باهم پرهیز کنید، با استفاده از دستکش‌های پد دار از دستان خود محافظت کنید.

۲. آتل بندی

بستن انگشت آسیب دیده یا انگشت شست با آتل پلاستیکی می‌تواند با ممانعت از حرکت انگشت، شدت علائم را کاهش داده و نهایتاً محو کند. بسته به میزان درد و اینکه آیا انگشت موردنظر تحت عمل جراحی قرار گرفته یا نه، پزشک ممکن است استفاده از آتل را تا چند ماه یا تا زمان بهبودی کامل انگشت توصیه کند. اگر احساس می‌کنید انگشتان به طور ویژه در اوایل صبح خشک و سفت است، آتل بندی انگشت موردنظر در طول شب می‌تواند راه حلی برای رفع این مسئله باشد. قطعاً پزشک معالج اطلاعاتی در مورد مدت زمان استفاده از آتل در اختیار بیمار قرار خواهد داد. استفاده از آتل برای برخی از افراد مؤثر عمل می‌کند؛ اما به طور کلی تأثیر آن نسبت به روش‌های درمانی که در زیر معرفی می‌شوند، کمتر است. خوب است آن را در کنار سایر روش‌های درمانی ذکر شده داشته باشیم تا تأثیر آن بیشتر شود.

۳. تمرینات کششی

همچنین ممکن است پزشک معالج چندین حرکت کششی را برای انگشت پیشنهاد کند تا قابلیت تحرک و پویایی آن حفظ شود.

عمل‌های جراحی و سایر روش‌های درمان بیماری انگشت ماشه ای

اگر علائم بیماری شدید یا معالجات خانگی پاسخگو نباشند؛ پزشک ممکن است موارد زیر را پیشنهاد کند:

تزریق کورتیکواستروئید (کورتون)

معمولاً از داروی کورتون برای کاهش تورم استفاده می‌شود. در بیماری انگشت ماشه‌ای، کورتون مایع به غلاف محافظ تاندون درست در زیر انگشت آسیب دیده تزریق می‌شود. کورتیکواستروئید‌ها با کاهش میزان تورم تاندون، اجازه می‌دهند تاندون بار دیگر آزادانه حرکت کند. بازه زمانی تأثیرگذاری این دارو چند روز تا چند هفته پس از تزریق است و تخمین زده می‌شود که تزریق آن برای ۵۰ تا ۷۰ درصد مبتلایان به بیماری انگشت ماشه‌ای یک درمان مؤثر است؛ البته تأثیر آن در بیماران مبتلا به بیماری‌هایی، چون دیابت و آرتریت به مراتب کمتر خواهد بود.

این تزریق در اکثر موارد بیماری را به طور کامل و برای همیشه از بین می‌برد؛ اما گاهاً بازگشت بیماری مشاهده شده که در این صورت بیمار تزریق دیگری خواهد داشت. تأثیر تزریق دوم از مرحله اول بسیار کمتر است. تزریق کورتیکواستروئید برای انگشت ماشه‌ای خطرات چندانی به دنبال ندارد؛ به ندرت در محل تزریق نازکی جزئی پوست یا تغییر رنگ اندک مشاهده می‌شود. همچنین احتمال عفونت بسیار ناچیز است.

عمل جراحی

در صورت عدم کارایی یا نامناسب بودن راه‌های درمانی ذکر شده، توصیه نهایی عمل جراحی است. توصیه‌ی عمل جراحی به ملاحظاتی از قبیل میزان دردی که دارید و ارتباط آن با سایر بیماری‌های فعلی مثل آرتریت روماتوئید بستگی دارد.

با انجام عمل جراحی عارضه به طور کلی برطرف می‌شود و بازگشت آن به ندرت اتفاق می‌افتد. با این وجود، احتمالاٌ نیاز است مدتی از محل کار خود مرخصی بگیرید و همچنین احتمال بروز عوارض نیز وجود دارد. این عمل جراحی حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و نیازی نیست بیمار شب را در بیمارستان بماند. عموماً این عمل تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود؛ به طوری که بیمار به هوش است، اما دردی در ناحیه دست خود احساس نمی‌کند.

۲ نوع عمل جراحی انگشت ماشه‌ای عبارت‌اند از:

• انتشار زیرپوستی
• عمل جراحی باز

انتشار زیرپوستی

در انتشار زیرپوستی پزشک معالج پس از بی‌حس کردن کف دست بیمار، یک سوزن محکم را وارد بافت اطراف تاندون آسیب دیده می‌کند. با حرکت دادن سوزن، نواحی منقبض که مانع از حرکت نرم تاندون می‌شوند، از هم باز خواهند شد. این روش درمان می‌بایست تحت کنترل سونوگرافی انجام شود تا پزشک نوک سوزن و حرکت آن در زیر پوست را به درستی ببیند و بدون آسیب رساندن به تاندون یا اعصاب مجاور، غلاف محافظ را باز کند. این عملیات معمولاً در مطب پزشک یا اتاق عمل مطب انجام می‌شود.

عمل جراحی باز

در عمل جراحی باز، جراح بخش آسیب دیده از غلاف محافظ را قطع می‌کند تا تاندون بار دیگر آزادانه حرکت کند. این نوع جراحی‌ها معمولاً به بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید توصیه نمی‌شود؛ چرا که احتمال دارد انگشت فرد مبتلا به اطراف متمایل (کج) شود.

بهبودی پس از عمل جراحی

۱. حرکت انگشتان

پس از انجام عمل جراحی، بیمار باید بتواند انگشت خود را به خوبی صاف کند و حرکت دهد. معمولاً پانسمان‌ها بعد از چند روز برداشته می‌شوند تا حرکت انگشت راحت‌تر شود و حرکت کامل انگشت طی ۲ هفته ممکن خواهد بود.

۲. بهبود درد

در صورت عمل جراحی باز، ممکن است بلافاصله پس از عمل در ناحیه کف دست احساس درد داشته باشید؛ اما نگران نباشید، زیرا این درد طی ۲ هفته برطرف خواهد شد. معمولاً پس از ۳ الی ۵ روز که بیمار احساس بهتر و امن‌تری دارد، می‌تواند رانندگی کند. نوشتن و کار با کامپیوتر نیز بلافاصله پس از عمل برای بیمار ممکن خواهد بود. همچنین پس از ۲ یا ۳ هفته که زخم‌ها بهبود می‌یابند، می‌توانید بار دیگر ورزش کنید.

۳. شروع فعالیت روزانه

زمان شروع مجدد کار به نوع کار فرد بستگی دارد. اگر کارتان پشت میز نشینی است و صرفاً وظایف ساده‌ای دارید، ممکن است اصلاً به مرخصی نیاز نداشته باشید؛ اما اگر درگیر کار‌های سخت و سنگین هستید، تا ۴ هفته مرخصی توصیه می‌شود­. طبیعتاً اگر عمل جراحی بر روی بیش از یک انگشت باشد، دوره بهبودی فرد طولانی‌تر است و اگر به جای عمل جراحی باز، انتشار زیر پوستی داشته باشد، از آنجا که بیمار در کف دست خود زخمی ندارد، دوره بهبودی سریع‌تر طی می‌شود.

کلام آخر