بهترین فیلم‌های ژانر وسترن قرن ۲۱ بر اساس نگاه منتقدان Metacritic

وسترن اولین و کاملترین ژانر سینمایی به شمار می‌آید که مادر گونه‌های دیگر لقب گرفته و خاستگاه و اصالتش در آمریکا است. داستان‌های این ژانر در بازه زمانی اواسط قرن نوزده تا اوایل قرن بیست اتفاق می‌افتد. آغاز کشف این گونه متمایز و جذاب سینمایی با «سرقت بزرگ قطار» اثر کوتاه «ادوین پورتر» در سال ۱۹۰۳ بود، اما دوران طلایی سینمای وسترن بین دهه ۳۰ تا ۶۰ میلادی رقم خورد.

محوریت ژانر وسترن مردانه است و حضور کم رنگ زنان صرفا در اجتماع کوچک خانواده، گویی برای تلطیف فضای خشونت بار داستان بوده که معمولا بین قهرمان و ضد قهرمان و تعقیب و گریز‌های پی در پی و دوئل‌های بی سرانجام در رفت و آمد است. با این حال همین اندک دست مایه‌ای که برای تولید یک اثر وجود دارد، سالیان سال در جذب مخاطب موفق عمل کرده و هرگز به کلیشه تبدیل نشده است. هرچند در اواسط دهه ۶۰ زیرژانر «ضد وسترن» با نگاهی انتقادی، ماهیت اصلی وسترن را دست خوش تغییراتی کرد که مهمترینش حضور بیشتر و قوی‌تر زنان در سینمای خشونت طلب مردانه بود.

با گذر از سینمای کلاسیک وسترن، که همگان آن را با اسطوره‌های نام آشنایی چون گری کوپر، جان فورد، جان وین، سام پکینپا، هاوارد هاکس و بعدتر، کلینت ایستوود و نیز مبدع وسترن اسپاگتی، «سرجو لئونه» و بسیاری دیگر به خاطر می‌آورند که فیلم‌های ماندگار و درخشانی مانند نیمروز، جویندگان، دلیجان، این گروه خشن، رودخانه سرخ، خوب بد زشت، روزی روزگاری در غرب، سه گانه دلار، نابخشوده و … از ایشان به یادگار مانده، ژانر محبوب وسترن بعد از دهه شصت به تدریج رو به افول گذاشت.

در دوران معاصر این ژانر تقریبا در سینما رنگ باخته و کاراکتر‌های فیلم‌های ابرقهرمانی، جای کابوی‌های قهرمان وسترن را به خوبی برای مخاطبین این عصر پر کرده اند. اما هنوز هم وسترن، سینمای جذابی است که با سرسختی و سماجت، تلاش برای ادامه بقا دارد. در این مطلب به بررسی بخش کوچکی از نمایش وسترن در سینمای معاصر خواهیم پرداخت.

با یک درام بیوگرافی محور جنایی روبرو هستیم که در ژانر وسترن به نمایش در آمده است. «جسی جیمز» راهزن بی رحم و بدنام آمریکایی بود که پس از مرگش تبدیل به اسطوره و قهرمان شد. در این میان «رابرت فورد» (مرید جسی جیمز) که با تصور قهرمان پروری به قتل او اقدام کرده بود، به ضد قهرمان ماجرا مبدل شد و فیلم با همین عنوان، تکلیف بیننده را روشن می‌کند که قرار نیست دنبال چالش بزرگی باشد. با این حال، چیزی که این اثر را در زمره بهترین فیلم‌های ژانر وسترن در قرن حاضر قرار می‌دهد، ابعاد روانشناختی آن در بازشناسایی شخصیت جسی جیمز و قاتلش است. بازی‌های درخشان فیلم یکی دیگر از جنبه‌های مثبت آن به شمار می‌رود. برد پیت (جسی جیمز) و به خصوص کیسی افلک (رابرت فورد) یکی از زیباترین و ماندگارترین نقش‌های خود را در این فیلم به یادگار گذاشته اند. از میان دو نامزدی اسکار و یک نامزدی گلدن گلوب برای این فیلم، «کیسی افلک» نامزد بهترین بازیگر نقش مکمل اسکار و گلدن گلوب شد.

 

 

۹. تبر استخوانی / توماهاک استخوانی (۲۰۱۵ Bone Tomahawk)

• Metacritic        ۷۲%

•   ۷.۱/۱۰      IMDB

•  کارگردان: اس. کریگ زاهلر

فیلم یک وسترن ژانر وحشت است که بیش از ترس، جنبه ماجراجویی دارد. ماجرای یک قبیله‌ی غارنشین آدم خوار در غرب وحشی که شکارشان را با تبر سلاخی می‌کنند و در پی دزدیده شدن، سه نفر از اهالی شهر توسط این قبیله، کلانتر و تیمش، برای نجات آنها وارد ماموریتی خطرناک می‌شوند. فیلم با بهره گیری از عناصر محیطی، چون فضا و صدا و نمایش چند صحنه خشونت بار سعی در ایجاد وسترنی متفاوت، اما سازگار با عناصر این ژانر دارد. تلاشی که توسط چند آکادمی دیده و پسندیده شد و از میان آن‌ها در آکادمی فیلم‌های فانتزی و ترسناک آمریکا، کاندید بهترین فیلم مستقل شناخته شده است. انجمن منتقدین فیلم آستین هم این اثر را کاندید بهترین فیلم اول معرفی کرد.

 

 

۸. قطار سه و ده دقیقه به یوما (۳.10to Yuma , 2007)

• Metacritic        ۷۶%

•   ۷.۷/۱۰     IMDB

• کارگردان: جیمز منگولد

وسترن جنایی اکشن سه و ده دقیقه به یوما، بازسازی یک اثر دهه پنجاهی با همین نام بود که بعد از مدت‌ها موفق به احیای با شکوه این ژانر با همه مولفه هایش در سینما شد. داستان خطی و ساده و فاقد پیچیدگی فیلم راجع به راهزنی است که با قطار سه و ده دقیقه باید برای اجرای حکم اعدام به یوما برسد. کلانتر با استفاده از افراد محلی – که صرفا هدفشان رفع مشکلات مالی است – می‌خواهد این سفر پر خطر را به سرانجام برساند. فضاسازی و شخصیت پردازی بی نقص کارگردان کنار بازی درخشان «راسل کرو» که یک ضد قهرمان متفاوت و هنرمند و دوست داشتنی برای مخاطب رقم زد، این فیلم را در فهرست یکی از بهترین فیلم‌های ژانر وسترن در سینمای معاصر قرار داد. این وسترن کلاسیک که با سبکی مدرن ارائه شده، علاوه بر تقدیر در جشنواره‌های مختلف، نامزد دو جایزه اسکار شد.

 

 

•  بهترین فیلم‌های راسل کرو؛ معرفی ۱۵ فیلم برتر
• بهترین فیلم های برد پیت؛ ۱۲ فیلم برتر از نگاه مخاطبان سایت IMDB
•  بهترین فیلم‌ های دی کاپریو بر اساس رتبه IMDB (معرفی ۱۵ فیلم)

 

۷. بازگشته / از گور برخاسته (۲۰۱۵ The Revenant)

• Metacritic        ۷۶%

•   ۸.۰/۱۰     IMDB

• کارگردان: آلخاندرو گونزالس ایناریتو

درام اکشن و ماجراجویانه و جذاب ایناریتو بی شک یکی از بهترین فیلم‌های ژانر وسترن معاصر است. این فیلم که بر پایه زندگی واقعی شخصی به نام «هیو گلاس» ساخته شده، داستان عجیب و مهیج یک شکارچی است که هنگام فرار از دست سرخپوستان توسط یک خرس به شدت زخمی می‌شود و همراهانش او را به حال خود رها می‌کنند و می‌گریزند. ماجرای اصلی فیلم، نمایش تلاش او برای جنگیدن با شرایط سخت طبیعت وحشی و بازگشت دوباره به زندگی است. گویی طبیعت سرد شمال آمریکا، در به تصویر کشیدن خشونت و حس انتقام، در کنار غرایز ذاتی موجودات برای حفظ بقا، به کمک فیلمساز آمده تا اثری خوش ساخت و باورپذیر و تحسین برانگیز روبروی نگاه مخاطبین قرار دهد. این فیلم نامزد ۱۲ رشته در اسکار و برنده‌ی سه جایزه بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول برای دیکاپریو و بهترین فیلمبرداری شد. سه جایزه گلدن گلوب از چهار نامزدی و پنج جایزه بفتا از میان هشت نامزدی تنها بخشی از افتخارات این اثر درخشان است.

 

 

۶. شهامت واقعی (۲۰۱۰ True Grit)

• Metacritic        ۸۰%

•   ۷.۶/۱۰     IMDB

• کارگردان: برادران کوئن

 برادران کوئن با این اثر به سراغ بازسازی وسترن کلاسیکی رفته اند که همگان آن را با «جان وین» افسانه‌ای به خاطر می‌آورند که به خاطر این فیلم برنده اسکار شد. اثری که با اقتباس از کتابی به همین نام، قصه‌ی دختر نوجوانی را روایت می‌کند که برای انتقام از قاتل پدرش با کلانتری با تجربه هم سفر می‌شود. بسیاری از منتقدین، روایت برادران کوئن را بهتر و قابل قبول‌تر از نمونه کلاسیکش می‌دانند و معتقدند جنبه رئالیستی آن پر رنگ‌تر است. چرا که آنها برخلاف گذشته، بر یک گاوچران هفت تیر کش بدخلق و خشن متمرکز نشده و نگاهش را بیشتر بر ماهیت دخترک فیلم استوار کرده که با شیرین زبانی و روحیه‌ای که طالب خشونت نیست و تنها به قصد انتقام پدرش وارد ماجرایی خشن شده است. این فیلم نامزد دریافت ده جایزه اسکار و هشت جایزه بفتا بود که در نهایت تنها موفق به دریافت یک بفتا در فیلمبرداری شد.

 

 

۵. جانگوی رها از بند (Django Unchained 2012)

• Metacritic        ۸۱%

•   ۸.۴/۱۰     IMDB

• کارگردان: کوئنتین تارانتینو

درامای وسترن تارانتینو یکی از بهترین و خوش ساخت‌ترین فیلم‌های ژانر وسترن در عصر حاضر است. یک اجرای کاملا متفاوت و خارج از المان‌های مشخص این ژانر، به جز عنصر خشونت که وجه بارز سینمای تارانتینوست. پرداخت محتوایی و شخصیت پردازی بی نظیر کارگردان در ترکیب با سبک خلاقانه اش، جانگو را به یکی از بهترین آثار این دهه و یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما (۲۵۰ فیلم برتر IMDB) مبدل کرده است. داستان فیلم روایت برده‌ای رها شده است که برای آزادی همسرش و انتقام از اربابان سفیدپوست همه تلاشش را خرج می‌کند. این اثر با درخشش بسیار در جشنواره‌های متعدد جهانی و نامزدی در پنج بخش هر سه آکادمی اسکار، گلدن گلوب و بفتا، دو جایزه از هریک را از آن خود کرد.

 

 

۴. میان بُر میک (۲۰۱۱ Meek’s Cutoff)

• Metacritic        ۸۵%

•   ۶.۵/۱۰     IMDB

• کارگردان: کلی ریچارد

این درامای وسترن ماجرای گروهی است که به طمع داشتن زندگی بهتر دست به مهاجرت می‌زنند. میک (راهنمای گروه) می‌خواهد آن‌ها را از راهی میان بر به مقصد برساند که همه چیز بر خلاف گفته اش پیش می‌رود و در مسیر طولانی بیابان، بدون آب و غذا گرفتار می‌شوند. این ماجرا، بر اساس واقعه‌ای تاریخی در صحرای اورگون با درون مایه‌ای فمنیستی است که جامعه‌ی مردسالاری که به سوی تمدن رهسپارند را به بوته‌ی نقد می‌کشد. با این نگاه می‌توان گفت: فیلم یک اثر ضد وسترن است که انزوای اجباری زنان در این ژانر را زیر سوال می‌برد و علاوه بر بهترین اثر خانم کارگردان، یکی از بهترین فیلم‌های ژانر وسترن از نگاه منتقدان لقب می‌گیرد که در جشنواره‌های مختلف به عنوان بهترین فیلم و بهترین کارگردانی از آن یاد می‌کنند. پایان بندی فیلم هم یکی از بهترین سکانس‌های آن است.

 

 

۳. کوهستان بروکبک (۲۰۰۵ Brokeback Mountain)

• Metacritic        ۸۷%

•   ۷.۷/۱۰     IMDB

• کارگردان: انگ لی

 این فیلم که بر پایه داستان کوتاهی به همین نام ساخته شده، یک درامای رمانتیک در ژانر وسترن است. رمنس متفاوت نمایش داده شده در فیلم یکی از مشخصه‌های بارزی است که نظر منتقدین را جلب کرده است. داستان عشقی ممنوع و سرکوب شده در حصار سنت ها، میان دو کابوی که هریک زندگی شخصی مجزایی دارند. اصلی‌ترین نقطه قوت فیلم را باید در بازی‌های درخشان «جیک جیلنهال» و «هیث لجر» جستجو کنیم؛ که هر دو را نامزد دریافت جایزه اسکار کرد. فیلم که برنده شیر طلایی فستیوال ونیز هم بوده، با نامزدی در هشت بخش اسکار، برنده سه جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین موسیقی متن شد. چهار جایزه گلدن گلوب و چهار جایزه بفتا از دیگر افتخارات این فیلم است.

 

 

۲. جایی برای پیرمرد‌ها نیست (No Country for Old Men 2007)

• Metacritic        ۹۱%

•   ۸.۱/۱۰     IMDB

• کارگردان: برادران کوئن

بهترین فیلم برادران کوئن، تریلری جنایی در ژانر وسترن است که نامزد جایزه نخل طلایی جشنواره کن بود. این فیلم داستانی از غرب تگزاس در دهه هشتاد میلادی را روایت می‌کند. ماجرای شخصی که دو میلیون دلار پول از میان اجسادی در بیابان یافته و قاتل دیوانه و بی رحمی به طمع پول در پی اش می‌رود و کلانتر در جستجوی هردوی این افراد است. فیلم که با امانتداری کامل به کتاب «کورمک مک‌کارتی» روایت می‌شود، نامزد هشت جایزه اسکار شد که چهار جایزه‌ی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه اقتباسی را از آن خود کرد. «خاویر باردم» اولین بازیگر اسپانیایی بود که بواسطه این فیلم برنده جایزه اسکار نقش مکمل شد. فیلم همچنین برنده دو جایزه گلدن گلوب و سه جایزه بفتا هم بود. این فیلم که بیش از وسترن بودن از عناصر ژانر وسترن بهره برده، در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر IMDB قرار دارد.

 

 

۱. سوارکار (۲۰۱۷ The Rider)

• Metacritic        ۹۲%

•   ۷.۴/۱۰     IMDB

• کارگردان: کلویی ژائو

 روایت تحسین برانگیز و شاعرانه یک بانوی کارگردان چینی در ژانری مردانه و آمریکایی، آن هم در دومین تجربه‌ی کاری خود مهر درخشانی است بر کارنامه‌ی یک اثر سینمایی، اما شگفتی وقتی بیشتر نمایان می‌شود که بدانید بازیگران غیر حرفه ایش در اجرایی کاملا حرفه ای، خود واقعی شان را در داستانی دراماتیک به نمایش گذاشته اند. پسر سوارکاری در سقوط از اسب دچار آسیب مغزی می‌شود که نه تنها دیگر نمی‌تواند به حرفه اش ادامه دهد، بلکه دچار حملات عجیبی ناشی از این ضربه شده و حال در تلاش برای پذیرش واقعیت زندگی است. فیلم در حالتی میان مستند و داستانی، به زیبایی زندگی کابوی گونه و بحران‌های درونی قهرمانش را که زمانی همه زندگی اش مسابقات سوارکاری بود به تصویر می‌کشد. این اثر یکی از بهترین فیلم‌های زمان تولیدش لقب گرفت و در جشنواره‌های بسیاری از آن تجلیل شد که از آن جمله، برنده جایزه هنر سینما جشنواره فیلم کن و برنده بهترین فیلم جشنواره بین المللی فیلم آتن بود.

 

 

سخن آخر

وسترن به مثابه‌ی مرزی است میان حیات وحش و تمدن، همانقدر ساده و همانقدر سرکش که بین آرامش و تلاطم در رفت و آمد است؛ بنابراین انتظاری جز هیجان‌های سرکشِ افسارگسیخته از طبیعتش نباید داشت. هرچند که یکی از درون مایه‌های این ژانر را اخلاقیات قانون مدار می‌دانند، اما از ماهیت وسترن نباید انتظار پیچیدگی‌های محتوایی داشت. شاید یکی از دلایل نادیده گرفته شدن این ژانر در قرن حاضر، همین عبور از دنیای مرزی نام برده باشد و تمدنی که فی نفسه ذات پیچیده‌ای دارد. بر این اساس سعی ما این مطلب در نگاهی هرچند کوتاه به بازمانده‌های ژانر وسترن در سینمای مدرن امروز استوار بود که بعضا عناصر دنیای وسترن را در ترکیب با ژانر‌های دیگر، دستمایه‌ی تولید آثار جدید قرار می‌دهد. چشم انتظار دریافت نظرات شما پیرامون این گونه مهیج سینمایی و بهترین فیلم‌های ژانر وسترن در سینمای قرن ۲۱ هستیم؛ ولی چنانچه تمایلی به تماشای خشونت‌های نهادینه شده در ژانر وسترن ندارید؛ پیشنهاد ما به شما دنیای شیرین و سرگرم کننده‌ی کمدی است. برای این منظور بهترین فیلم‌های کمدی را از نظر بگذرانید.