نویسنده: سمیه قندهاری
بروزرسانی: 10 شهریور 1400
ستاره | سرویس روانشناسی – استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند حدود یک دهه است که زندگی ما را به گونه‌ای تغییر داده که شاید ده سال پیش تصور نمی‌کردیم. اما برای بسیاری از افراد تلفن همراه نه یک ابزار اساسی در زندگی، که با به دست گرفتن کنترل زمان و زندگی فرد به یک مشکل مهم تبدیل شده است. این وابستگی بیش از حد به تلفن همراه، می‌تواند علامتی باشد از یک اختلال اضطرابی جدید به نام نوموفوبیا که بیش از نیمی از افراد جامعه با آن درگیرند. شاید خیلی وقت‌ها به این وابستگی و وسواس داشتن نسبت به تلفن خندیده و با آن شوخی کرده باشید، اما بهتر است بدانید که به گفته دانشمندان این وابستگی یک اعتیاد واقعی است.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
نوموفوبیا چست؟
اصطلاح نوموفوبیا ((Nomophobia (no-mobile-phone-phobia) در سال ۲۰۱۰ ایجاد شد و به ترسی اشاره می‌کند که یک فرد در نبود تلفن همراه و خدمات آن مانند تماس تلفنی و اتصال به اینترنت، احساس می‌کند. افرادی که به شدت از نوموفوبیا رنج می‌برند، واقعاً بدون تلفن خود احساس تنهایی می‌کنند، مانند یک دوست یا شریک زندگی‌اشان به آن وابسته‌اند و حتی ممکن است بدون آن احساس افسردگی کنند.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که حدود ۵۰٪ از جمعیت، تحت تاثیر این احساس اضطراب ناشی از عدم وجود تلفن همراه هستند (اگرچه شدت علائم ممکن است در بین افراد مبتلا متفاوت باشد). علاوه بر این، از آنجایی که جوانان از سنین کودکی به این فناوری عادت کرده‌اند، نسبت به آن آسیب پذیر‌تر هستند. مشکل فزاینده این است که آنان عادت کرده‌اند از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی تایید اجتماعی بگیرند. با این حال، باید در نظر داشت که هیچ سنی عاری از خطر نیست.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که حدود ۵۰٪ از جمعیت، تحت تاثیر این احساس اضطراب ناشی از عدم وجود تلفن همراه هستند (اگرچه شدت علائم ممکن است در بین افراد مبتلا متفاوت باشد). علاوه بر این، از آنجایی که جوانان از سنین کودکی به این فناوری عادت کرده‌اند، نسبت به آن آسیب پذیر‌تر هستند. مشکل فزاینده این است که آنان عادت کرده‌اند از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی تایید اجتماعی بگیرند. با این حال، باید در نظر داشت که هیچ سنی عاری از خطر نیست.
دلایل ناموفوبیا روشن است. دلیل اصلی ابتلا به این فوبیا اعتیاد است! اعتیاد به تلفن‌های همراه، ناشی از احساس رضایتی است که ارتباطات تلفنی و آنلاین در فرد ایجاد می‌کند. از آنجا که این احساس رضایت کاذب است، فرد هر بار نیاز بیشتری احساس کرده و نبود آن موجب ترس و اضطراب در او خواهد شد. با این حال، نوموفوبیا تنها نتیجه اعتیاد به تلفن همراه نیست. مشکلات دیگری مانند عزت نفس پایین و عدم توانایی در برقراری ارتباط در دنیای واقعی، در پشت این وابستگی پنهان شده است.
علائم نوموفوبیا چیست؟
مانند دیگر فوبیاها، نوموفوبیا نیز با علائمی مانند ترس، نگرانی و اضطراب همراه است و می‌تواند باعث بروز تپش قلب، سردرد، درد معده یا افکار وسواسی شود. اما نشانه‌های اختصاصی وجود دارد که نشان می‌دهد با نوموفوبیا دست و پنجه نرم می‌کنیم. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
۱- با هراس چک کردن: همه ما این حالت را می‌شناسیم؛ وقتی که برای پیدا کردن تلفن‌مان با استرس زیاد کیف‌مان را زیر و رو می‌کنیم. هراسی که در آن لحظه در درون فرد مبتلا به نوموفوبیا ایجاد می‌شود، خیلی زیاد و غیرمنطقی است.
۱- با هراس چک کردن: همه ما این حالت را می‌شناسیم؛ وقتی که برای پیدا کردن تلفن‌مان با استرس زیاد کیف‌مان را زیر و رو می‌کنیم. هراسی که در آن لحظه در درون فرد مبتلا به نوموفوبیا ایجاد می‌شود، خیلی زیاد و غیرمنطقی است.
۲- آخرین چیزی که پیش از خواب به آن فکر می‌کنید و اولین چیزی که بعد از بیدارشدن بررسی می‌کنید تلفن همراه‌تان است: اگر صبح که از خواب بیدار می‌شوید مصر هستید که قبل از هر کاری تلفن همراه خود را چک کرده و از آن بدتر آخرین چیزی است که قبل از خواب چک می‌کنید، شما به تلفن همراه خود اعتیاد دارید.
۳- تلفن خود را همه جا با خودتان می‌برید: اگر تلفن شما عملاً به بزرگترین همراه شما تبدیل شود، می‌تواند نشانه‌ای از نوموفوبیا باشد. اگر تلفن‌تان را همراه خودتان نبرید، احتمالاً احساس می‌کنید چیزی را از دست داده‌اید و به شدت دچار فشار روانی خواهید شد.
۴- بدون در نظر گرفتن موقعیت به تلفن‌تان پاسخ می‌دهید: مهم نیست در چه شرایطی قرار دارید، نمی‌توانید در برابر تمایل‌تان برای پاسخ دادن به یک پیام یا چک کردن اعلان‌ها مقاومت کنید. حتی در مناطق خطرناک که استفاده از تلفن همراه ممنوع است، وسوسه ذهنی برای پاسخ دادن به تلفن شما را رها نمی‌کند.
۴- بدون در نظر گرفتن موقعیت به تلفن‌تان پاسخ می‌دهید: مهم نیست در چه شرایطی قرار دارید، نمی‌توانید در برابر تمایل‌تان برای پاسخ دادن به یک پیام یا چک کردن اعلان‌ها مقاومت کنید. حتی در مناطق خطرناک که استفاده از تلفن همراه ممنوع است، وسوسه ذهنی برای پاسخ دادن به تلفن شما را رها نمی‌کند.
چگونه نوموفوبیا بر زندگی روزمره افراد تأثیر می‌گذارد؟
کافی است به اطراف خود نگاهی بیندازیم تا متوجه شویم چگونه اعتیاد به تلفن همراه و نوموفوبیا افرادی را که از آن رنج می‌برند، به نوعی “برده” تبدیل می‌کند.
در وهله اول، این اختلال فرد را مجبور می‌کند که تلفن همراه خود را مرتباً چک کند، تا جایی که سایر جنبه‌های زندگی خود را نادیده بگیرد. بنابراین این مسئله بر کار، روابط و به طور کلی بر هر جنبه دیگری از زندگی شخص که نیاز است به آن توجه کند، تاثیر منفی خواهد گذاشت. اما تنها این نیست. اضطراب ناشی از تصور نداشتن تلفن همراه و بررسی مداوم آن، می‌تواند چنان گسترده باشد که روی زندگی شخصی فرد تاثیر بگذارد.به عنوان مثال، کسی که از نوموفوبیا رنج می‌برد، ممکن است از مسافرت یا رفتن به مناطقی که پهنای باند ضعیفی دارد و ممکن است موجب قطع شدن اتصال به اینترنت و عدم آنتن‌دهی تلفن شود، اجتناب کند. یا کسی ممکن است فرصت رفتن به مکانی خاص را تنها به این دلیل که به منبع برق برای شارژ کردن تلفن همراه نزدیک نیست از دست بدهد. این مسائل ممکن است روز به روز محدودیت‌های بیشتری برای فرد ایجاد کند.
علاوه بر این، بی خوابی ناشی از وابستگی به تلفن همراه می‌تواند عواقب ناخوشایندی به همراه داشته باشد. برخی افراد حتی در طول شب بار‌ها بیدار می‌شوند تا تلفن همراه خود را چک کرده و سری به شبکه‌های اجتماعی‌شان بزنند.
در وهله اول، این اختلال فرد را مجبور می‌کند که تلفن همراه خود را مرتباً چک کند، تا جایی که سایر جنبه‌های زندگی خود را نادیده بگیرد. بنابراین این مسئله بر کار، روابط و به طور کلی بر هر جنبه دیگری از زندگی شخص که نیاز است به آن توجه کند، تاثیر منفی خواهد گذاشت. اما تنها این نیست. اضطراب ناشی از تصور نداشتن تلفن همراه و بررسی مداوم آن، می‌تواند چنان گسترده باشد که روی زندگی شخصی فرد تاثیر بگذارد.به عنوان مثال، کسی که از نوموفوبیا رنج می‌برد، ممکن است از مسافرت یا رفتن به مناطقی که پهنای باند ضعیفی دارد و ممکن است موجب قطع شدن اتصال به اینترنت و عدم آنتن‌دهی تلفن شود، اجتناب کند. یا کسی ممکن است فرصت رفتن به مکانی خاص را تنها به این دلیل که به منبع برق برای شارژ کردن تلفن همراه نزدیک نیست از دست بدهد. این مسائل ممکن است روز به روز محدودیت‌های بیشتری برای فرد ایجاد کند.
علاوه بر این، بی خوابی ناشی از وابستگی به تلفن همراه می‌تواند عواقب ناخوشایندی به همراه داشته باشد. برخی افراد حتی در طول شب بار‌ها بیدار می‌شوند تا تلفن همراه خود را چک کرده و سری به شبکه‌های اجتماعی‌شان بزنند.
چگونه می‌توان با نوموفوبیا مقابله کرد؟
از آنجایی که نوموفوبیا یک مشکل جدی است، بهترین روش درمان و مقابله با آن گرفتن کمک حرفه‌ای و مراجعه به متخصص است. با این حال پیشنهادات زیر می‌تواند به شما کمک کند؛ البته به هیچ عنوان جایگزین توصیه‌های حرفه‌ای نخواهد بود.
- زمان‌های مشخصی را به بی تلفنی اختصاص دهید: ذهن‌تان را عادت دهید تا در زمان‌های خاص ارتباطش را با تلفن همراه و هر چه در آن است قطع کند. این قطع ارتباط نه تنها مفید که ضروری است. زمان‌هایی مثل زمان صرف غذا یا ساعت خواب را مشخص کرده و کاملاً از استفاده از تلفن همراه صرف نظر کنید.
- بین زندگی واقعی و زندگی مجازی تمایز قائل شوید: یکی از دلایل اصلی نوموفوبیا این است که در فضای مجازی چیز‌هایی را تجربه می‌کنیم که می‌پنداریم با تجربیات ما در زندگی واقعی برابر یا حتی بیشتر از آن است. در حالی که باید درک کنیم زندگی مجازی تنها بخشی از چیزی بزرگتر، یعنی زندگی واقعی ماست.
- برای دریافت اطلاعات محدودیت ایجاد کنید: آیا معتاد به خواندن تمام اعلان‌ها هستید؟ وقتی مخاطب‌تان پیام شما را خواند، هیجان زده می‌شوید؟ خیلی از برنامه‌های پیام رسان به شما این امکان را می‌دهند تا بتوانید ویژگی‌هایی که در شما اضطراب ایجاد می‌کنند را حذف کنید، پس از این تنظیمات استفاده کنید. لازم نیست شما همه روزتان را صرف این کنید که بدانید دیگران چه می‌کنند.
- تنها از برنامه‌هایی استفاده کنید که واقعا به آن‌ها نیاز دارید: نصب تعداد زیادی برنامه (به خصوص شبکه‌های اجتماعی) بر روی تلفن همراه شما یک دام بزرگ است! در حالی که گزینه‌های ارتباطی چند برابر می‌شوند، اعتیاد فرد مبتلا به نوموفوبیا افزایش می‌یابد؛ بنابراین، نصب نکردن بسیاری از برنامه‌ها می‌تواند راه خوبی برای جلوگیری از وسوسه برای چک کردن مدام باشد.
سخن آخر
به یاد داشته باشید که این فناوری در زندگی ما وجود دارد تا به ما کمک کند، نه اینکه ما را برده خویش سازد. مطمئنا استفاده از تکنولوژی به روشی معقول کاملا منطقی و هوشمندانه است. اگر برای استفاده درست از تلفن همراه مشکل دارید، بدون معطلی کمک بگیرید تا بتوانید به شکلی مناسب از تکنولوژی بهره ببرید.
چقدر علائم نوبوفوبیا را در خود یا اطرافیانتان مشاهده می کنید. از مشاهدات و تجربیات خود در این زمینه برای ما بنوسید. نظرات ارزشمند شما می‌تواند برای سایر کاربران ستاره جالب توجه باشد. اگر به مطالعه در مورد سایر فوبیاها نیز علاقه‌مند هستید گاموفوبیا و کلاستروفوبیا را نیز در ستاره بخوانید.
