نویسنده: نوید اسحاقیان
بروزرسانی: 12 اردیبهشت 1401
ستاره | سرویس مذهبی – حکم گل مالی در عزاداری چیست؟ گل‌مالی یکی از رسوم دیرینه عزاداری است که شیعیان هر ساله آن را به ویژه در عزاداری سید و سالار شهیدان، انجام می‌دهند. مراجع محترم تقلید، نظرات نسبتا متفاوتی درباره این رسم دارند؛ برخی از آن‌ها چنین رسمی را تا حدود خاصی مجاز می‌دانند و برخی دیگر این عمل را در شان عزاداران امام حسین نمی‌دانند. در این مقاله قصد بررسی این موضوع را داریم.
گل‌مالی در عزاداری یعنی چه؟
مالیدن گل به سر و صورت و لباس‌های عزاداری را، اصطلاحا ” گل‌مالی در عزاداری” می‌گویند. این عمل همچنین، اشاره‌ای به “خاک بر سر شدن به سبب بروز مصیبت” دارد. در برخی از استان‌ها، این عمل با عنوان “آیین گل‌مال” نامیده می‌شود و هر سال مردم این استان‌ها این عمل را بصورت یک سنت بجا می‌آورند. گل‌مالی برای عزاداری، سنتی دیرینه است و معروف است که نمونه اسلامی آن، اولین‌بار پس از شهادت امام حسین (ع) توسط محبان ایشان انجام شد.
حکم گل مالی در عزاداری
در این قسمت، بصورت پرسش و پاسخ، به نظرات چندی از معروف‌ترین مراجع تقلید درباره گل مالی برای عزاداری می‌پردازیم:
۱. نظر آیت الله خامنه‌ای
سوال: گل مالی کردن برای عزاداری چه حکمی دارد؟ آیا معیاری وجود دارد که حرام شدن چنین عملی را مشخص کند؟
جواب: گل مالی کردن سر و صورت توسط عزاداران ائمه (ع) تا جایی‌که رنگ و بوی عزاداری داشته باشد و عموم مردم پس از دیدن ظاهر اشخاص عزادار، یقیین کنند که این اشخاص عزادار ائمه هستند، اشکالی ندارد، ولی اگر این عمل به افراط بگراید و موجب وهن مذهب شده و شخص عزادار انگشت‌نمای این و آن شود، حرام است.
۲. نظر آیت الله مکارم شیرازی
سوال: آیا گل‌مالی کردن برای عزاداری اهل بیت، اشکالی دارد؟
جواب: گل مالی برای عزاداران، تا جایی که تبدیل به “بدعت” نشود، اشکالی ندارد. منظور از بدعت چنین است که عزادار تصور نکند این عمل (گل مالی کردن) جزئی از دین یا سفارش یکی از ائمه بوده است، زیرا گل مالی کردن سنتی است که از دل مردم برخاسته و ریشه‌ای در روایات و احادیث ندارد.
۳. نظر آیت الله وحید خراسانی
سوال: گل مالی کردن برای عزاداران سیدالشهدا چه حکمی دارد؟
جواب: گل مالی کردن تا جایی‌که موجب مسخره شدن عزادار نشود، اشکالی ندارد. این عمل از این جهت که سنتی دیرینه در میان ایرانیان است، همچنان نیز در عزاداری‌ها انجام می‌شود و نشان‌دهنده شدت داغ وارد شده به عزاداران است؛ به همین سبب نمی‌توان این عمل را حرام دانست، پس تا جایی‌که موجب وهن مذهب و عزادار نشود، بلااشکال است.
۴. نظر آیت الله جوادی آملی
سوال: گل مالی کردن برای عزاداری‌ها اشکالی دارد؟
جواب: گل مالی کردن سر و صورت و پیشانی، برای عزاداری اهل بیت (ع) هیچ اشکالی ندارد. اتفاقا رسم است که در عزاداری‌های مهم و بزرگ، عزاداران سر و صورت خود را به نشان داغ‌دیدگی گلی کنند. پس انجام دادن این عمل در دسته‌های عزاداری بلااشکال است.
۵. نظر آیت الله فاضل لنکرانی
سوال: حکم گل مالی کردن برای عزاداری ائمه (ع) را بفرمایید.
جواب: گل مالی کردن برای عزاداری امامان شیعه اشکالی ندارد؛ چراکه این عمل در نهایت خود باز موجب وهن نخواهد شد.
۶. نظر آیت الله سیستانی
سوال: گل مالی کردن برای عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: گل مالی کردن برای عزاداری اهل بیت، مطمئنا حرام نیست. علاه‌بر این، چون این عمل نمادی از عزاداری و داغ‌داری محسوب می‌شود برای فردی که انجامش می‌دهد، ثواب نیز دارد. همچنین نمی‌توان حد خاصی برای گل مالی کردن مشخص کرد چرا که در عرف هر شهری، میزان متفاوتی مرسوم است و هر عزاداری معمولا مطابق با سنت شهر و قوم خود عمل می‌کند.
۷. نظر آیت الله سبحانی
سوال: تا چه حدی از گل مالی کردن سر و صورت، برای عزاداران مجاز است؟
جواب: گل مالی کردن در عزاداری‌های اهل بیت، به سبب اینکه نمادی از داغ‌داری و مصیبت‌زدگی است، اشکالی ندارد و حدی نیز نمی‌توان برای آن مشخص کرد.
۸. نظر آیت الله شبیری زنجانی
سوال: آیا گل مالی کردن برای عزاداری اهل بیت، اشکالی دارد؟
جواب: گل مالی کردن برای مصیبت شهادت اهل بیت، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه، چون از مصادیق تعظیم شعائر دینی محسوب می‌شود، مستحب نیز هست. این عمل تاریخی بلند در میان عزاداران اهل بیت دارد.
سخن آخر
