نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: 28 اردیبهشت 1401
ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – هفتاد درصد هزینه پرورش بوقلمون شامل هزینه‌های مربوط به تغذیه می‌شود، بنابراین داشتن اطلاعات کافی و صحیح درباره میزان، نوع و نحوه تغذیه بوقلمون به صورت کمی و کیفی از اصول اولیه پرورش این پرنده است. در این مقاله شما را با جیره غذایی بوقلمون‌ها با توجه به سن و جنس، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز و میزان ترکیب مواد غذایی جیره در سنین مختلف آشنا می‌کنیم.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
اصول تغذیه بوقلمون
یک جیره غذایی خوب میتواند باعث ضریب تبدیل خوب شده و از کاهش وزن بوقلمون جلوگیری کند. همچنین تنظیم نسبت انرژی به پروتئین از مهمترین اصول تغذیه این پرنده است. در فرمول غذائی بوقلمون می‌توان از کنجاله سویا، ذرت آسیاب شده و مشابه آنها استفاده و دان تهیه کرد.
مواد غذایی جیره عبارت است از کنجاله سویا منبع بیشترین تامین کننده پروتئین جیره و ذرت منبع بیشترین تامین کننده انرژی جیره. همچنین گندم، پودرماهی، مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی از دیگر مواد تشکیل دهنده جیره هستند.
نیاز‌های تغذیه‌ای بوقلمون بر اساس سن متغیر است که به شرح آن در ادامه پرداخته می‌شود:
۱) تغذیه جوجه بوقلمون (۲۴ ساعت اول)
جوجه بوقلمون همانند سایر جوجه پرندگان، در ۲۴ ساعت اول زندگی احتیاجی به خوردن و آشامیدن ندارد، چون از زرده ذخیره در بدن خود استفاده می‌کند. اما پس از سپری شدن این مدت، جوجه بوقلمون نیاز به غذای کافی خواهد داشت.
۲) تغذیه جوجه بوقلمون (تا ۸ هفتگی)
برای شروع و در مرحله پیش استارتر غذای جوجه بوقلمون باید کاملا آسیاب و به صورت پودر باشد. در این مرحله توصیه می‌شود غذا را با آب مخلوط کنید تا نرم‌تر شده و هضم و جذب آن راحت‌تر صورت گیرد. جیره غذایی پیش استارتر معمولا تا ۸ هفته ادامه پیدا می‌کند. برای اینکه جوجه بوقلمون‌ها را به خوردن ترغیب کنند، مقداری از جو خرد شده، مقداری از شیر و برخی از تخم مرغ پخته و خرد شده و یا غذای سبز استفاده می‌کنند.
نکته: جوجه بوقلمون بسیار کم هوش و بی استعداد است و از این رو یکی از اشکالات اولیه پرورش بوقلمون عدم فراگرفتن طرز غذا خوردن و آشامیدن است. به این منظور لازم است در روز‌های اول نهایت دقت و توجه و حوصله را نمود تا جوجه‌ها طرز خوردن و آشامیدن را فرا بگیرند.
۳) از ۸ تا ۱۲ هفتگی
برای تغذیه بوقلمون از ۸ هفتگی تا ۱۲ هفتگی از جیره غذایی استارتر استفاده می‌شود.
توجه: در هنگام وارد شدن بوقلمون به مرحله رشد که از ۸ هفتگی به بعد آغاز می‌شود برای رسیدن به بیشترین سود لازم است بوقلمون‌های درحال رشد را بر اساس جنس جدا کرد زیرا بوقلمون‌های نر نسبت به ماده، به پروتئین بیشتری نیاز دارند. همچنین توجه به نوع بوقلمون که جزو نژاد سنگین‌وزن یا سبک‌وزن است نیز در رسیدن به سود بیشتر دخیل است.
۴) ۱۲ تا ۱۵ هفتگی
بعد از ۱۲ هفتگی تغذیه بوقلمون‌ها کامل‌تر شده و جیره غذایی رشد برای پرنده در نظر گرفته می‌شود که شامل ۲۰ الی ۲۴ درصد پروتئین بوده و به همراه آن سایر غذا‌ها مانند سویا، غلات، گندم، ذرت و برنج به جیره غذایی اضافه می‌شود.
مخلوط دانه ها در جیره غذایی بوقلمون باید طوری پیش بینی شود که روزانه برای هر قطعه بوقلمون ۹۰ گرم تعلق گیرد و توصیه می‌شود که مخلوط دانه ها هیچگاه از سه نوع کمتر نباشد.
۵) از ۱۵ تا ۲۲ هفتگی
بعد از ۱۵ هفتگی، جیره غذایی فینیشر یا نگهدارنده در اختیار آنان قرار داده می‌شود. در این مرحله از رشد بوقلمون می‌توانید سبزیجات و میوه نیز به وعده غذایی بوقلمون‌ها اضافه کنید. همچنین این پرندگان در کنار غذا به انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارند که در ادامه مقاله مهمترین ویتامین‌های مورد نیاز پرنده و عوارض کمبود آنها را شرح داده‌ایم.
۶) بعد از ۲۲ هفتگی
میزان رشد بوقلمون‌ها تا سن ۷ تا ۸ هفتگی سریع است و در چهارده تا پانزده هفتگی میزان و سرعت رشد، به بیشترین اندازه می‌رسد. بعد از آن خیلی سریع نیست و در سن بیست و یک تا بیست و دو هفتگی ثابت می‌ماند. در نتیجه، مقدار مصرف مواد غذایی هم ثابت می‌شود.
ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بوقلمون
انواع ویتامین‌ها شامل ویتامین آ، دی ۳، ای، کا ۳، ب. ۱، ب. ۲، ب. ۳، ب. ۵، ب. ۶، ب. ۱۱، ب. ۱۲، آنتی اکسیدانها و مواد معدنی مختلف برای کامل کردن تغذیه بوقلمون‌ها ضروری است.
- ویتامین آ
کمبود این ویتامین در جیره غذایی بوقلمون‌ها باعث کندی رشد، ترشحات چشمی، کاهش وزن، کم تخمی، کاهش خاصیت جوجه آوری و پیدایش جنین‌های غیر طبیعی و بالاخره تلفات بیشتر پرنده می‌شود. میزان نیاز به این ویتامین برای یک بوقلمون بالغ ۴۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ واحد بین المللی است. - ویتامین دی
فقدان ویتامین دی در پرورش بوقلمون باعث کاهش رشد، ضعف استخوان‌های ران و مفاصل، تعداد کم تخم، نازک شدن پوسته تخم، کاهش جوجه آوری و در نتیجه افزایش تلفات می‌شود. میزان احتیاج به ویتامین د، ۹۰۰ تا ۱۲۵۰ واحد بین المللی است.
- ویتامین ای
کمبود ویتامین ای اتساع مفاصل، کاهش جوجه آوری و ناراحتی چشمی را به دنبال دارد و میزان نیاز به آن ۱۰ تا ۲۵ میلی‌گرم است. - ویتامین کا
کمبود ویتامین کا در بوقلمون‌ها باعث خونریزی‌های شدید در اثر زخمی شدن و به تبع آن افزایش مرگ و میر پرنده می‌شود. میزان نیاز به ویتامین کا بین ۰/۸ تا ۱ میلی‌گرم گزارش شده است. - ویتامین‌های گروه ب
کمبود هر یک از انواع ویتامین‌های گروه ب عارضه مخصوص خود را به وجود می‌آورد لیکن آنچه در تمام آنها مشترک است کاهش رشد، ضعف عمومی بدن و کاهش خاصیت جوجه‌آوری است.
مواد معدنی مورد نیاز بوقلمون
به طور کلی اگر در تغذیه بوقلمون از دانه‌های گیاهی متنوع و علوفه مرتعی استفاده شود، نیاز چندانی به افزودن مواد معدنی به جیره غذایی پرنده نخواهد بود. مهمترین مواد معدنی مورد نیاز پرنده شامل کلسیم، فسفر، سدیم، کلر، آهن، منگنز، ید، پتاسیم و منیزیم است. همچنین اضافه کردن مقدار کمی نمک طعام، پودر استخوان و صدف به تامین این مواد معدنی در جیره غذایی بوقلمون کمک شایانی خواهد کرد.
نکات مهم
برای فربه ساختن بوقلمون و در نتیجه وزن بیشتر و کسب سود بیشتر حاصل از فروش گوشت آن، باید همه روزه خوراک دانه به بوقلمون‌ها داد. هرچه هنگام بردن به بازار و کشتن بوقلمون نزدیکتر شود، باید بر خوراک دانه آنها اضافه کرد.
ترکیبات کلی این جیره غذایی را ذرت، گندم، جو و یولاف تشکیل می‌دهند. لازم به ذکر است ذرت را نباید تنها به بوقلمون‌های پرورشی داد، زیرا پرنده را بیش از حد فربه می‌کند. می‌توانید در زمستان از برگ چغندر و یولاف نیز در ترکیبات جیره غذایی استفاده کنید. در اختیار گذاردن ذغال چوب، شن و آهک هم مناسب است. همچنین در موقع جفتگیری باید خوراک قوی‌تری هم مانند آرد ماهی، پودر خون و … در اختیار پرنده قرار داد. هرچه سن بوقلمون بالاتر می‌رود، سطح انرژی جیره افزایش و سطح پروتئین آن کاهش پیدا می‌کند.
نحوه دادن آب و غذا به بوقلمون
بهترین فرم فیزیکی غذا برای تغذیه بوقلمون
بهترین نحوه آماده کردن مواد غذایی برای بوقلمون مخلوط کردن مواد غذایی مختلف به کمک آسیاب و پودری شکل کردن آن بر حسب فرمول غذایی متناسب با سن، جنس و وزن بوقلمون است.
این مواد غذایی آسیاب شده را به کمک دستگاه‌های مجهز می‌توانید به شکل گرانول برای سنین جوانتر و پلت برای سنین بالاتر آماده کنید. این فرم غذا ظاهری شبیه دانه داشته، در چینه‌دان باز شده و سریع‌تر در دستگاه گوارشی پرنده جذب می‌شود و در سنین کمتر (۸ تا ۱۰ هفتگی)، می‌توان مواد غذایی را به همان صورت آردی برای تغذیه استفاده کرد.
این مواد غذایی آسیاب شده را به کمک دستگاه‌های مجهز می‌توانید به شکل گرانول برای سنین جوانتر و پلت برای سنین بالاتر آماده کنید. این فرم غذا ظاهری شبیه دانه داشته، در چینه‌دان باز شده و سریع‌تر در دستگاه گوارشی پرنده جذب می‌شود و در سنین کمتر (۸ تا ۱۰ هفتگی)، می‌توان مواد غذایی را به همان صورت آردی برای تغذیه استفاده کرد.
نکته: دانه‌هایی مانند یولاف و … زوایای تیزی دارند که میتواند باعث خراش در سنگدان و مجاری گوارشی بوقلمون‌های جوان شود و عوارضی را به وجود آورد؛ بنابراین از پودری شدن مواد غذایی به طور کامل مطمئن شوید و اگر بوقلمون‌ها به طور متمرکز در سالن‌های بسته نگهداری می‌شوند باید مقداری سنگریزه نیز برای خرد کردن دانه‌ها در دستگاه گوارشی (سنگدان) در اختیار پرنده گذاشت.
تامین آب
تامین آب پاکیزه و عاری از عوامل بیماری‌زا برای بوقلمون‌ها ضروری بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. درجه حرارت محیط زندگی، رطوبت منطقه، راندمان تولید، سرعت رشد، فرم غذا، کمیت و کیفیت آن و درجه شوری آب و بسیاری از فاکتور‌های دیگر در این زمینه نیز موثر هستند. به طورکلی بوقلمون‌ها می‌توانند کمبود غذا را تا چند روز تحمل کنند، ولی بی‌آبی، آنها را دچار ناراحتی‌های گوناگون می‌کند.
بوقلمون‌ها در آغاز تخمگذاری، روزانه حدود یک لیتر آب نیاز دارند و در مجموع مقدار مصرف آب بوقلمون‌ها نسبت به غذا، دو به یک است.
بوقلمون‌ها در آغاز تخمگذاری، روزانه حدود یک لیتر آب نیاز دارند و در مجموع مقدار مصرف آب بوقلمون‌ها نسبت به غذا، دو به یک است.
آب مورد مصرف روزانه یکصد قطعه بوقلمون بر حسب لیتر
| سن (هفته) | نژاد سنگین وزن | نژاد سبک وزن | سن (هفته) | نژاد سنگین وزن | نژاد سبک وزن |
| ۱ | ۴/۵ | ۳ | ۹ | ۵۰ | ۲۹/۵ |
| ۲ | ۹ | ۷ | ۱۰ | ۵۷ | ۳۲ |
| ۳ | ۱۳/۵ | ۱۱ | ۱۱ | ۶۳/۵ | ۳۴ |
| ۴ | ۱۸ | ۱۶ | ۱۲ | ۶۸ | ۳۶/۵ |
| ۵ | ۲۳ | ۱۸ | ۱۳ | ۷۲/۵ | ۳۸/۵ |
| ۶ | ۲۷ | ۲۰/۵ | ۱۴ | ۷۵ | ۴۸ |
| ۷ | ۳۴ | ۲۳ | ۱۵ | ۷۷ | ۵۴/۵ |
| ۸ | ۴۳ | ۲۵ | ۱۶ | ۸۰ | ۵۹ |
سخن پایانی
با توجه به اینکه تقاضا برای مصرف گوشت بوقلمون و تخم آن در سال‌های اخیر زمینه را برای این کسب و کار جدید آماده کرده است، متاسفانه هنوز نگهداری و پرورش بوقلمون در ایران در سطح وسیع و مدرن جایگاه معتبری نیافته است و نیازمند مطالعه بیشتر و سرمایه گذاری است. از این رو توجه به تاثیر متقابل فاکتورهایی مانند اصلاح نژاد، تغذیه بوقلمون، نگهداری و بهداشت آنها میتواند راندمان پرواری بوقلمون‌ها را در حد بسیار مطلوبی افزایش دهد.
در این مقاله از ستاره به طور کلی به مبحث تغذیه بوقلمون پرداخته شد. در صورتی که علاقه‌مندید تا پرورش و نگهداری بوقلمون را به عنوان شغل اصلی یا جانبی برای خود در نظر بگیرید، در درجه اول باید در این زمینه تحقیق کنید و معلومات خود را افزایش دهید، برای این کار می‌توانید به مزرعه‌های فعال در استان خود مراجعه کنید و از نزدیک با نحوه کار آشنا شوید.
چنانچه شما نیز تجربه‌ای در زمینه پرورش و جیره غذایی بوقلمون دارید، می‌توانید آن را از طریق بخش نظرات و پرسش‌ها با ما و دیگر علاقه‌مندان به فعالیت در این حوزه به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: کتاب پرورش پرندگان مفید
