فرق دادگاه و دادسرا چیست؟

ستاره | سرویس عمومی – قوه قضائیه یکی از مهم‌ترین رئوس مدیریتی کشور است. این قوه، وظیفه خطیر اجرای عدالت در بین مردم و اجتماع را دارد و وظیفه اصلی‌اش صیانت و حفاظت از حقوق فردی و اجتماعی افراد در جامعه اسلامی است. این قوه به‌عنوان اصلی‌ترین رکن برقراری عدالت اجتماعی، وظیفه احقاق حقوق ضایع‌شده افراد طبق قانون اساسی و شرع مقدس اسلام را دارد. اجزاء مختلف و بسیار متنوعی در این قوه دست‌به‌دست هم می‌دهند تا اجرای عدالت تا حد توان به‌خوبی انجام گیرد. در این مطلب به بررسی تفاوت دادگاه و دادسرا می‌پردازیم.

 

در کشور عزیزمان ایران، در کنار هر دادگاه عمومی جزائی، محلی به نام دادسرا وجود دارد که وظیفه آن تشکیل پرونده قضائی، تحقیق و بررسی و کشف جرم است. درواقع شروع یک پرونده قضائی در دادسرا اتفاق می‌افتد. اشخاصی که در دادسرا مشغول ارائه خدمت هستند شامل  دادستان، معاونین دادستان، دادیار و بازپرس هستند.

روند پرونده کیفری بدین‌صورت است که پس از تشکیل پرونده و طی کردن تشریفات قضائی و اداری، رئیس دادسرا که دادستان نامیده می‌شود، با خواندن شاکی و متهم جلسه‌ای برگزار کرده و صحبت‌ها و دلایل شاکی را با دقت می‌شنود. درصورتی‌که ادعای شاکی کافی و موردقبول وی باشد، کیفرخواست را آماده و به دادگاه ارسال می‌کند تا در دادگاه پس از محاکمه، حکم متناسب با جرم متهم صادر شود.

کیفرخواست درواقع سند ادعای دادسرا برای مجرم بودن متهم است که از طرف دادستان و یا جانشین وی به دادگاه ارسال می‌شود. دقت داشته باشید که متهم تا رأی قطعی دادگاه صادر نشده باشد مجرم شناخته نمی‌شود. درصورتی‌که پس از تحقیقات و بررسی پرونده جرمی کشف نشد، یعنی مشخص شد که متهم جرمی مرتکب نشده، پرونده وی در دادسرا بسته‌شده و هرگونه قرار تعقیب لغو می‌شود.

دادگاه جلسه یا محلی است که به اتهامات ارجاع داده‌شده افراد از سوی دادسرا، رسیدگی می‌شود. قاضی به‌عنوان رئیس دادگاه پس از شنیدن دفاعیات متهم و سخن شاکی، حکم را صادر و اعلام می‌کند. در جمهوری اسلامی ایران انواع دادگاه‌ها برحسب موضوعیت پرونده قضایی، به دودسته دادگاه عمومی و خصوصی تقسیم می‌شوند. البته شوراهای حل اختلاف نیز در کنار دادگاه‌ها برای سرعت در رسیدگی به پرونده‌های قضایی ارائه خدمت می‌کنند که عموماً به‌صورت مجزا از دادگاه‌ها معرفی می‌شوند و مسئولیت رسیدگی به بسیاری از دعاوی کوچک مدنی و حقوقی را دارند.

محلی است که در آن به‌تمامی اختلافات، دعاوی و پرونده‌های قضایی رسیدگی می‌شود مگر اینکه طبق قانون، رسیدگی به آن پرونده در حیطه وظایف مرجع یا قوه دیگری باشد. دادگاه‌های مختلفی در رسته دادگاه عمومی دسته‌بندی می‌شوند از جمله:

به‌جز دادگاه عمومی، مراجعی تحت عناوین مختلف در دسته دادگاه‌های اختصاصی قرار می‌گیرند که وظیفه آن‌ها رسیدگی به موارد خاص دعاوی مدنی و حقوقی است. طبق قانون، رسیدگی دعاوی مخصوص به دادگاه‌های اختصاصی خودش ارجاع می‌شود و حق بررسی و پیگیری آن‌ها در دادگاه‌های عمومی وجود ندارد.

حال که با دادسرا و دادگاه به‌طور ضمنی آشنا شدید، به بررسی تفاوت‌هایشان می‌پردازیم

دادسرا درزمینه شکایاتی که کیفری و جزایی است موظف است بازجویی‌های لازم را انجام داده و در صورت نیاز تحقیق و بررسی میدانی انجام دهد. درواقع این نهاد موظف است مشخص کند که آیا جرمی توسط متهم انجام‌شده است یا خیر. به این روند، کشف جرم می‌گویند. دادگاه وظیفه کشف جرم نداشته و موظف است کیفرخواستی که از طرف دادسرا ارسال‌شده را بررسی و متهم را محاکمه کند.

دادسرا موظف است پس از کشف قطعی جرم کیفرخواست و قرارمجرمیت را تنظیم و برای دادگاه ارسال کند. دادگاه وظیفه تنظیم کیفرخواست و قرار مجرمیت  نداشته و درواقع وظیفه دارد بنابراین دو سند قضائی، جلسه دادگاه را به سمت صدور حکم عادلانه مدیریت کند.

دادسرا به ریاست دادستان وظیفه صدور حکم نداشته و صرفاً نهادی برای تحقیقات مقدماتی برای کشف نوع جرم است و در این مرحله هنوز متهم مجرم نامیده نمی‌شود.
دادگاه وظیفه تفهیم اتهام را دارد و مرجع قضایی قطعی صدور رأی محسوب می‌شود. صدور رأی یعنی اعلام مجرم شناخته شدن متهم و تعیین میزان و نوع مجازات وی در دادگاه.

 

قوه قضائیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رئوس کشور وظیفه رسیدگی به شکایات و پرونده‌های قضایی را دارد. اگر دعوا یا شکایتی با پادرمیانی ریش‌سفیدها و یا مراجعه به شوراهای حل اختلاف حل نشد، باید به مرجع قضایی رجوع کرد تا طبق قانون پرونده بررسی و توسط قاضی حکمی صادر شود. دادگستری نهادی متشکل از دادسرا و دادگاه است. دادسرا وظیفه تحقیق برای مشخص شدن وقوع جرم طبق قانون را دارد و دادگاه موظف است طبق قرار مجرمیت و کیفرخواستی که دادسرا تنظیم می‌کند، به صدور حکم و تعیین مجازات بپردازد. یکی از مسائلی که همیشه درباره آن شبهه وجود دارد، بحث اعسار است. برای آشنایی کامل با این موضوع، مطلب اعسار و انواع آن را از دست ندهید. در پایان، مشتاقانه منتظر دریافت سوالات و دیدگاه‌های شما در این خصوص هستیم…