حجامت چیست و چه فوایدی دارد؟

ستاره | سرویس سلامت – حجامت به یک روش درمانی سنتی عربی و موجود در طب اسلامی گفته می‌شود که برگرفته از روش قدیمی‌تر کوزه‌اندازی تر در طب سنتی چین است. در طب سنتی کاپینگ یا کوزه‌انداختن به معنی ایجاد خلا بر روی نقاط خاصی از پوست بدن با وسیله‌ای همچون بادکش است که برای رسیدن به اثرات درمانی خاصی انجام می‌شود. در حجامت یا کاپینگ خیس (Dry cupping) قبل از ایجاد خلا خراش‌هایی روی سطح پوست ایجاد می‌شود تا ایجاد خلا منجر به خروج خون از بدن شود. کاپینگ از روش‌های باستانی درمان است که علاوه بر چین در یونان نیز توسط بقراط به عنوان یک روش درمانی ذکر شده است. کاپینگ تر علاوه بر جهان اسلام، در اروپا نیز تا قرن ۱۸ مورد استفاده بوده ولی با فراگیر شدن دانش پزشکی، این روش نیز به تدریج مهجور شده است.

امروزه، این روش درمانی در کشورهای عربی و مسلمان مقبولیت بیشتری دارد که مقبولیت آن در میان مسلمانان ناشی از حدیث‌هایی است که از پیامبر اسلام در توصیه به حجامت نقل شده است. گسترش انجام حجامت و خونگیری در طب اسلامی و غربی بر پایه طب اخلاطی که بیماری‌ها را ناشی از اختلال در طبایع چهارگانه بدن یعنی خون، بلغم، صفرا و سودا می‌دانست است. بر این اساس بیماری‌های ناشی از ازدیاد خون با این روش درمان می‌شدند.

 

انواع حجامت چیست؟

در طب سنتی ایران حجامت به طور كلی به دودسته تقسیم می شود:

• حجامت خشك یا بادكشی (Dry cupping)
• حجامت تر (Wet cupping) که ترکیبی از بادکش و خروج خون است.

حجامت خشك: در این روش خونی از بدن خارج نمی‌شود، بلكه تنها عمل مكش یا Suction روی پوست انجام می‌گیرد که خود بر دو قسم است:

• سرد و خشك
• گرم و خشك

 

 

در هر دو روش، از یک ماده اشتعال‌زا مثل الکل استفاده می‌شود که آن را آتش زده و در داخل یک لیوان قرار می‌دهند. سپس لیوان سریعا بر روی قسمتی از پوست بدن قرار داده می‌شود. از آنجایی که هوای بیرون لیوان سرد است، داخل لیوان خلا ایجاد می‌شود. مکش ناشی از خلا همراه با گرمای داخل لیوان باعث ورم و قرمزی رگ‌های خونی می‌شود.

حجامت گرم و خشك اصطلاحاً به كوزه یا لیوان گذاری معروف می‌باشد. حجامت خشك در نقاط مختلفی از بدن انجام می‌گیرد و در درمان بسیاری از دردها و بیماری‌ها نقش موثری دارد. این‌گونه از حجامت موجب انبساط عروق و رفع انسداد آنها و تحریك دیواره مویرگ‌ها می‌شود و در افزایش توان سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد.

حجامت تر: این روش با خارج نمودن مقداری از خون بیمار همراه می‌باشد.

 

نتایج بررسی‌های انجام گرفته در مورد فواید حجامت

تحقیقات انجام شده نشان‌گر اثربخشی این روش در تسکین درد در زمانی است که به عنوان مکمل داروهای متعارف استفاده شوند. مدافعان این روش درمانی ادعا می‌کنند که حجامت درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مختلف است و حتی در پیشگیری از بیماری‌ها اثر دارد. این بیماری‌ها شامل چربی خون، فشار خون، دردهای عضلانی، کمردرد، سردردهای عصبی و میگرنی، بیماری‌های پوستی شامل آکنه، پسوریازیس، حساسیت‌های دارویی و… است. از دیگر مزایای حجامت می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• گردش خون را افزایش می‌دهد.
• اکسیژن رسانی به بافت‌ها را تقویت می‌کند.
• مواد زائد و سمی خون را از بدن دفع می‌کند.
• باعث ساخت عروق خونی جدید می‌شود.
• باعث افزایش خاصیت ارتجاعی و انبساط رباط‌ها و سایر بافت‌های پیوندی می‌شود.

 

عوارض جانبی حجامت چیست؟

• انتقال بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت ب
• خونریزی و عوارض ناشی از آن (بیماری‌های قلبی عروقی در افراد مستعد و…) و ایجاد یا تشدید کم‌خونی در صورت ایجاد خراش‌ها پوستی بیش از حد مجاز
• اسکار یا اثر زخم بر روی بدن در صورت ایجاد شکاف‌های‌های خطی توسط تیغ ]درحجامت سوزنی (ایجاد زخم با نوک تیغ حجامت) جای زخم کوچک بوده و پس از مدتی اثر آن ناپدید می‌شود.[
• افزایش ریسک بروز لخته‌های خونی و سکته مغزی در پی حجامت گردن (به همین دلیل متخصصان حجامت توصیه می‌کنند بعد انجام حجامت شخص دراز نکشد و حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی همچون دویدن انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد.)
• هموفیلی اکتساب

 

حجامت برای چه افرادی توصیه نمی‌شود؟

در افراد زیر نباید حجامت كرد:

• کودكان از بدو تولد تا چهارماهگی
• زنان باردار تا ماه چهارم بارداری
• زنان در زمان عادت ماهیانه
• افراد دارای علائم پایین بودن پلاكت خون
• افرادی كه دچار فشارخون مقطعی بالا هستند (در این افراد ابتدا باید با استفاده از حجامت گرم و خشك به طریق مخصوص فشار خون راكاهش داده و سپس اقدام به حجامت كرد.)

 

روش انجام حجامت چگونه است؟

پس از معاینه و اخذ شرح حال از بیمار، موضعی كه برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی می‌شود. سپس با لیوان حجامت كه بصورت یكبار مصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادكش می‌شود، بعد از ایجاد انبساط چند خراش سطحی ایجاد می‌گردد، سپس به تناسب وضعیت جسمی، بالینی و عروقی بیمار، در سه الی پنج مرحله از وی خون گرفته می‌شود. این عملیات مجموعا در مدت حدود ۲۰ دقیقه انجام می‌شود كه خون گرفنه شده حداكثر ۵۰ تا ۷۰ سی‌سی است. درحجامت خشك مرحله خونگیری انجام نمی‌شود.

مقدار مناسب برای كشیدن شدن پوست به درون ظرف مكش به میزان ۱ تا ۱.۵ سانتی متر از بالاترین حد گنبد پوست مكیده شده تا لبه ظرف مكش است. برای آماده سازی بهتر موضع حجامت ـ جهت حصول نتیجه بهتر از حجامت نوع خشك یا ترـ می‌توان موضع مورد نظر را با روغن زیتون، روغن سیاهدانه و یا گل بنفشه چرب نمود.

 

توصیه‌هایی برای قبل از زمان حجامت

• با شکم گرسنه و سیر این عمل را انجام ندهید.
• دوازده ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید.
• یک ساعت قبل از حجامت انار یا شربت آب انار میل کنید تا از غلظت خون کاسته شود. همچین می‌توانید عسل، ماء الشعیر یا مایعات فراوان بنوشید.
• از با تجربه بودن شخصی که می خواهد شما را حجامت کند اطمینان داشته باشید.

 

توصیه‌هایی برای بعد از زمان حجامت

• تا دوازده ساعت سیگار نکشید.
• تا ۲۴ ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید.
• تا ۲۴ ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید.
• حداقل تا ۱۲ ساعت بعد از آن جهت جلوگیری از عفونت زخم، استحمام نکنید.
• قبل و بعد از این عمل خوردن انار توصیه شده است. همچنین برای جبران ضعف احتمالی، نوشیدن شربتی از عسل پس از آن توصیه می‌شود.
• تا ۱۲ ساعت قبل و بعد، رابطه جنسی صورت نگیرد.
• طی شش ساعت اول پس از حجامت خوردن شربت عسل (یک قاشق عسل + یک لیوان آب ولرم + کمی گلاب) توصیه می‌شود.
• شما می‌توانید از مواد غذایی مختلفی بعد از انجام حجامت استفاده کنید، اما با توجه به خونی که از دست می‌دهید، باید غذا بعد از حجامت شامل انواع ویتامین‌های خانواده B، آهن و مس باشد.