نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: 8 بهمن 1400
ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – زرشک میوه‌ای کوهستانی با رنگ قرمز و طعم ترش است و بوته آن یکی از زیباترین درختچه‌های همیشه سبز و زیباست که نوع پرورش یافته آن به رنگ‌های زرد، بنفش و آبی نیز یافت می‌شود. نگهداری و کاشت زرشک در خانه در بیشتر مناطق کشور ما امکانپذیر است و نیاز به تجهیزات و وسایل خاصی ندارد. در این مقاله با طریقه کاشت زرشک در خانه و شرایط نگهداری و پرورش این گیاه زینتی – دارویی زیبا آشنا شوید.
نحوه تکثیر و کاشت زرشک در خانه
۱) کاشت زرشک در خانه از طریق بذر
۱- بذر زرشک را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم بخیسانید و در این مدت دو مرتبه آب را تعویض کنید تا بذر دچار گندیدگی نشود.
۲- گلدان مناسبی را نتخاب و آن را با بستر کاشت مناسب پر کنید. بهترین خاک برای کاشت بذر زرشک در خانه ترکیبی از ۶۰ درصد خاک کوکوپیت و ۴۰ درصد خاک پیت ماس است. همچنین مخلوطی از ۳۰ درصد خاک باغچه، ۳۰ درصد ماسه، ۲۰ درصد خاکبرگ و ۲۰ درصد کود دامی یا کود ورمی‌کمپوست نیز برای کاشت بذر زرشک مناسب است.
۳- بذر‌ها را در عمق یک سانتیمتری خاک بکارید و روی آن را با لایه نازکی از خاک بپوشانید.
۴- بستر کاشت را کاملا آبیاری کنید به طوری که آب اضافی از ته گلدان خارج شود.
۵- گلدان را در محلی نیمه سایه و گرم در بیرون از اتاق قرار دهید.
۶- دو هفته تا دو ماه طول می‌کشد تا بذر زرشک جوانه بزند. در طول این مدت لازم است سطح بستر کاشت همواره مرطوب و نه خیس و غرقاب باشد.
۷- زمانی که جوانه‌ها چند برگی شدند، می‌توانید آن‌ها را به باغچه یا گلدان بزرگتر منتقل کنید.
۲) کاشت نهال زرشک
نهال زرشک را می‌توانید از مراکز فروش گل و گیاه در فصل پاییز خریداری کنید و آن را در یک گلدان بزرگتر یا در باغچه منزل بکارید.
برای کاشت نهال زرشک گودالی با طول، عرض و عمق ۵۰ سانتیمتر حفر کنید و نهال زرشک را به آرامی و بدون آسیب رساندن به ریشه گیاه در داخل گودال بکارید.
خاکی که برای حفر گودال خارج کرده‌اید را با مقداری کود دامی پوسیده ترکیب کنید و مجددا گودال را با آن پر کرده و گیاه را آبیاری کنید.
بهترین زمان کاشت نهال زرشک فصل پاییز است تا گیاه زمان کافی برای رشد ریشه‌ها داشته باشد.
۳) تکثیر زرشک از طریق کاشت پاجوش
پاجوش‌ها را از اطراف گیاه مادر همراه با حجم ریشه زیاد جدا کنید و آن‌ها را در باغچه یا گلدان مجزا بکارید.
توصیه می‌کنیم پاجوش‌های یک تا سه ساله را از گیاه مادر جدا کنید، زیرا هر چه پاجوش‌ها جوان‌تر باشند، امکان رشد آن‌ها به صورت گیاه مستقل بیشتر است.
پاجوش‌های جدا شده را بلافاصله در خاک مرطوب که قبلا با کود مخلوط کرده‌اید، بکارید.
تذکر: توجه داشته باشید که ریشه گیاه زرشک، به هوا حساسیت بالایی دارد؛ بنابراین باید بعد از جداسازی پاجوش‌ها، بلافاصله در خاک کاشته شوند. اگر گودال لازم برای کاشت را آماده نکرده‌اید، پاجوش را در یک پلاستیک یا پارچه بپیچید و از در معرض هوا قرار گرفتن ریشه گیاه پیشگیری کنید.
۴) قلمه زدن زرشک
بهترین زمان برای قلمه زدن درختچه زرشک اسفند ماه است. برای قلمه زدن شاخه جوان گیاه را انتخاب کنید و قلمه را در خاک حاصلخیز مخصوص قلمه بکارید.
شرایط پرورش و نگهداری زرشک
خاک
میزان و نحوه آبیاری
دما
نور
آفات و بیماری‌ها
کوددهی
گیاه شناسی زرشک
درختچه زرشک، بوته‌ای تیغ‌دار است که تا طول ۱ تا ۵ متر رشد می‌کند و چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. زرشک را میوه طول عمر می‌دانند و از خواص زرشک در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند کاهش قند خون، درمان بیماری‌های قلبی، طراوت پوست، پاکسازی کبد و … استفاده می‌شود.
در بیشتر مناطق کشور ما به دلیل شرایط اقلیمی مناسب این گیاه، کاشت و پرورش زرشک امکانپذیر است و جالب است بدانید، ایران بزرگترین تولید کننده زرشک در دنیاست و البته در این میان استان خراسان و شهرستان قائنات با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.
انتهای بهار و ابتدای فصل تابستان، فصل شکوفه دادن بوته زرشک است و غنچه‌های زردرنگ آن در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند. بهترین زمان برداشت میوه زرشک، وقتی است که دانه‌ها کاملاً یکنواخت قرمز شده باشند که معمولاً در اوایل پاییز است.
نحوه هرس و برداشت میوه زرشک
یکی از مسائل مهم که در کاشت زرشک در خانه بایستی به آن توجه کرد، نحوه هرس این درختچه است. در هرس معمول زرشک ابتدا شاخه‌های خشک، ضعیف و بیمار گیاه در زمستان هرس می‌شوند. ولی نکته مهم در هرس سال‌های بعد این گیاه، برداشت میوه زرشک از طریق شاخه میوه دهنده است، زیرا گیاه زرشک تنها روی شاخه‌های سال قبل میوه می‌دهد و هر شاخه هم تنها یکبار در زندگی تولید میوه می‌کند، بنابراین توصیه می‌شود در هنگام برداشت محصول زرشک، شاخه‌های میوه‌دار را همراه با میوه‌اش به وسیله قیچی باغبانی هرس کنید تا شاخه اضافی برای سال‌های بعد روی گیاه باقی نماند و انرژی گیاه صرف تولید شاخه‌های جدید شود.
سخن پایانی
گفتنی است بوته زرشک از جمله گیاهانی است که در هوای آزاد قادر به رشد است، بنابراین نمی‌توان آن را در فضای بسته اتاق نگهداری کرد.
چنانچه شما هم تجربه‌ای در زمینه کاشت زرشک در خانه دارید می‌توانید از طریق بخش نظرات و پرسش‌ها با ما اشتراک بگذارید و اگر علاقه‌مند به کاشت سایر گیاهان دارویی هستید، مطالعه مطلب معرفی و نحوه کاشت گیاهان دارویی گران قیمت را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
محمد مقدری
سلام..متاسفانه من چندین پایه بسیار خوب و عالی از زرشک داشتم که بغلت قرار دادن در کنار گیاهانی که هر روز آب میخواست و به صورت اتوماتیک آبیاری میشد…همه از بین رفت….بدترین کار در مورد این گیاه آبیاری زیاد از حد هست همینطور که شما گفتید در گرم ترین زمان سال ده روز یکبار آبیاری کافی است…ممنونم