مراقبت های لازم بعد از دوران بارداری چیست؟

ستاره | سرویس مادر و کودک – ۶ ساعتِ اول پس از زایمان، مهمترین و خطرناک‌ترین زمان برای مادر می‌باشد. در این مراقبت‌ها کنترل میزان خونریزی و علایم حیاتی مادر (فشارخون،دمای بدن، نبض و تنفس) اهمیت زیادی دارد. ارایه این مراقبت‌ها به عهده پزشک یا ماما می‌باشد. سایر مراقبت‌های ضروری برای مادر، موارد ذکر شده در زیر هستند.

 

تغذیه مناسب و لازم بعد از زایمان:

 

 

رژیم غذایی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین و کلسیم و سایر موادی که مادر در اثر شیردهی از دست می‌دهد تامین شود. ضمناً برای جلوگیری از کم خونی و کمبود ویتامین‌ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می‌شود.

مادارن شیر‌ده، بهتر است در زمان شیردهی از مصرف غذاهای نفاخ و حساسیت‌زا مثل گوجه فرنگی، پیاز، کلم، شکلات و ادویه جات خودداری نمایند.

 

مراقبت از نوک پستان در حین شیر دهی:

 

 

بعد از زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه‌ای نوزاد را در ۴ تا ۶ ماه اول زندگی برطرف می‌کند. برای تغذیه نوزاد با شیر مادر، لازم است مراقبت مناسب از پستان مادر بعمل آید. بدین منظور خانم شیرده باید نوک پستان را کاملاً تمیز نگه دارد.

البته شستن نوک پستان در هر بار تغذیه نوزاد و همچنین استفاده از صابون توصیه نمی‌شود. فقط کافی است خانم های شیرده پستان‌های خود را یک بار در روز شسته و اجازه دهند تا در معرض هوا خشک شود. در بعضی از مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی و درحالتی که شیرخوار به قدر کافی از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوک پستان را می‌مکد، نوک پستان زخم می‌شود. مادر می‌تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان، بعد از تغذیه نوزاد یک قطره از شیرخود را روی نوک و هاله پستان قرار دهد.

در روزهای اول بعد از زایمان که شیر در پستان‌ها ترشح می‌شود، پستان پرشیر، بزرگ، سفت و احتمالاً دردناک می‌شود. در این حالت نوزاد نمی‌تواند نوک پستان و هاله آن را در دهان خود قرارداده و به اندازه کافی شیربخورد، در چنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می‌شود. بهترین اقدام مکیدن قوی شیرخوار است. بدین منظور مادر باید با یک حوله تمیز و گرم پستان خود را کمپرس کند یا دوش آبگرم بگیرد و پس از از ماساژ ملایم پستان، نوزاد خود را تغذیه نماید. اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد، مادر می‌تواند شیرخود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند. گاهی با ورود میکروب به مجاری شیر، پستان دچار عفونت می‌شود. در اینگونه موارد قسمتی از پستان فوق العاده دردناک،متورم و قرمز شده که آن‌را ماستیت گویند. این حالت در مراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می‌شود. در ماستیت نیز مهمترین مسأله تخلیه شیر از پستان است. برای اینکه مادر کمتر احساس درد کند، بهتر است شیردهی را از پستان سالم شروع نماید. اگر مادر مایل به شیردهی از پستان مبتلا نیست توصیه می‌شود شیر را دوشیده و با فنجان به نوزاد بدهد. در صورت بروز عفونت پستان حتماً به پزشک مراجعه شود.

 

آیا بعد از زایمان می‌توان رابطه جنسی برقرار  کرد؟

در این دوران بسیاری از مادران به علت درد ناشی از بخیه، تمایل به برقراری رابطه جنسی ندارند. تازمانی که خون‌ریزی ادامه دارد و بخیه‌ها کاملاً درمان نشده، داشتن نزدیکی صلاح نیست. معمولاً بهبود محل بخیه‌های ناحیه تناسلی حدود ۲۰ روز طول می‌کشد. توصیه می‌شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد، از آن بپرهیزد.

 

چگونه از یبوست بعد از زایمان جلوگیری کنیم؟

اغلب خانم‌ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولاً دچار یبوست می‌شوند. به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می‌رود. رژیم غذایی مناسب و مصرف مواد غذایی دارای فیبر مثل سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می‌کند.

 

دردهای پس از زایمان:

بعلت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان، دردهایی شبیه درد قاعدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می‌شود که علت آن وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می‌گردد. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعاً‌ باید به پزشک مراجعه شود.

 

ورزش بعد از زایمان:

 

برای برگشت سریع‌تر ماهیچه‌های شکم و سایر قسمت‌ها به حالت اولیه، انجام حرکات زیر با نظر پزشک در زنانی که زایمان طبیعی کرده اند، توصیه می‌شود.

• روی زمین صاف بخوابید. زانوهای خود را خم کرده و یک نفس عمیق کشیده در همان حال سعی کنید قفسه سینه خود را ثابت نگه دارید طوری که شکم شما بالا برود (تنفس شکمی) حال به آرامی با تو کشیدن شکم هوا را خارج کنید. ۳ تا ۵ ثانیه در این وضع مانده و به حالت اول برگردید.
• در حالی‌که به پشت دراز کشیده‌اید، زانوها را خم کنید و کف پاها و شانه‌ها را به زمین تکیه دهید. دست ها را در دوطرف بدن قرار دهید. سپس هر دو زانو را بطرف راست و بعد به طرف چپ بچرخانید طوری که کم کم روی زمین قرار گیرد.
• حرکت قبل را این بار در حالی که یکی از زانوها خم شده انجام دهید. بدین ترتیب که ابتدا زانوی راست را خم کرده و آن را بطرف چپ بچرخانید، سپس زانوی چپ را خم کرده و به طرف راست خود بچرخانید.
• به پشت خوابیده و زانوهای خود را خم کنید. در حالی‌که پشت خود را به زمین چسبانده‌اید، نفس عمیق بکشید (تنفس شکمی) و لگن خود را به سمت عقب حرکت دهید. سپس به آرامی ولی با تو کشیدن عضلات شکمی و سفت کردن عضلات باسن هوا را خارج کنید. در این حالت ۳ تا ۵ ثانیه باقی مانده و بعد خود را شل کرده و استراحت کنید.
• به پشت بخوابید؛ سر، شانه‌ها، بازوها و کف پاها را روی زمین تکیه دهید. حال سعی کنید باسن خود را تا حد ممکن بالا ببرید، طوری‌که بازوها در سطح زمین تکان نخورند. سپس آهسته به وضع اول برگردید.
• به پشت بخوابید. بازوهای خود را با زاویه ۹۰ درجه در دو طرف بدن قرار دهید. بعد دست‌ها را بدون خم کردن آرنج از طرفین به بالای سرخود بیاورید تا به هم برسند. سپس به آهستگی آن‌ها را به حالت اول برگردانید.
• به پشت خوابیده و زانوها را خم کنید. نفس عمیق کشیده به آهستگی در حالت بازدم و درحالی‌که عضلات شکم را سفت می‌کنید، سر و شانه‌ها را از زمین بلند کرده، دست‌های خود را به طرف زانوها ببرید. پاهای شما باید ثابت و بی حرکت باشد. سپس به آرامی به وضعیت اول برگردید.این حرکت را چند بار تکرار نمائید.