تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار در چه مواردی است؟

ستاره | سرویس علوم – در بازار بورس فقط سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه مورد داد و ستد قرار نمی‌گیرد، بلکه دامنه فعالیت بورس، بیش از آن چیزی است که شما تصور می‌کنید. در بورس هم می‌توان سهام شرکت‌های پذیرفته شده را که امروزه حدود ۶۰۰ شرکت در ده‌ها گروه صنعتی و خدماتی است خرید و فروش کرد، هم می‌توان کالا در حوزه‌های مختلف بازرگانی، پتروشیمی، شیمیایی، دارویی و . . . مورد داد و ستد قرار داد و هم اوراق بهادار مثل گواهی سپرده مسکن و طلا و امثالهم را در اختیار داشت. اما تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار دقیقا در چه مواردی است؟ با ما همراه باشید تا پاسخ دقیقی برای این سوال بیابید.

 

تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار

بورس امروز ایران کلکسیونی از اتفاقات خوب و جذاب است که آشنایی با آن‌ها، سبب می‌شود تا شما به حضور آگاهانه و علمی در بازار علاقه‌مند شوید. در بورس انرژی؛ نفت، گاز، بنزین، اوراق صرفه جویی و غیره مورد داد و ستد قرار می‌گیرد. در حالی که نه خبری از سهام است و نه اوراق بهادار. در بورس کالا، فقط کالا مورد داد و ستد قرار می‌گیرد که بر اساس وزن،و قیمت و تاریخ تحویل مشخص است.

آشنایی با انواع بازارها سبب می‌شود تا شما با کارکرد بورس ایران بهتر آشنا شده و شانس خود را برای شکار سودهای شیرین در بازه کوتاه مدت،‌ میان مدت و بلند مدت آزمایش کنید. در بورس، آن‌چه بیش از پول و دانش اهمیت دارد، صبر منطقی با رعایت حد ضرر است.

حالا بپردازیم به این سوال که تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار در چیست؟ پاسخ این است که این دو بورس هیچ ارتباطی با هم ندارند و بسیار متفاوتند! یعنی اساسا چون کارکرد هر دو بازار با هم متفاوت است، لذا شباهتی ندارند و اتفاقات هر کدام، ربطی به دیگری ندارد.

برای درک بهتر تفاوت‌ها، بهتر است تعریف دقیقی از بورس اوراق بهادار و بورس کالا داشته باشیم.

 

بورس اوراق قرضه و بهادار چیست؟

اوراق قرضه و اوراق بهادار، یک برگه مثل برگه سهام هستند و یک ناشر (صادر کننده) دارند. اما فرق آن‌ها با برگه سهم این است که دارنده برگه سهم، مشمول دریافت هیچ سود از قبل پیش بینی شده و توافق شده‌ای نیست. بلکه این قیمت و نوسانات سهم در بورس است که ارزش این برگه را تعیین می‌کند. اما در اوراق قرضه، ناشر متعهد می‌شود که مبلغ مشخصی را که بهره نام دارد، سالانه در یک بازه زمانی مشخص به دارنده اوراق قرضه که شخص حقیقی (من و شما) یا شخص حقوقی (شرکت‌ها و موسسات) است، پرداخت کند.

مالکیت صاحبان اوراق بهادار اسلامی، تفاوت روشنی از جهت مالکیت با اوراق ربوی دارند که ماهیت آن را قانون بانکداری بدون ربا مشخص می‌کند. اوراق قرضه را در واقع یکی از ابزارهای تامین مالی و جذب نقدینگی می‌دانند که ابزار بدهی دراز مدت و دارای تعهد است.

انواع اوراق بهادار، حق تقدم سهام، اوراق بدهی، صکوک و اوراق مشتقه است. در بورس اوراق بهادار، در سررسید سودی به دارنده اوراق پرداخت می‌شود، در حالی که چنین مکانیزمی در بورس کالا وجود ندارد.
اوراق مشارکت، گواهی سپرده سکه طلا، گواهی سپرده مسکن و گواهی سپرده کالا از جمله اتفاقاتی است که در اوراق بهادار شاهد هستیم.

---

بیشتر بخوانید: تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

---

بورس کالا چیست؟

بورس کالا، یکی از انواع مارکت در بازار سرمایه ایران است. در این بورس، کالاهایی در زمینه‌های کشاورزی، پتروشیمی، تجهیزاتی، دارویی و غیره مورد داد و ستد قرار می‌گیرد. هر فردی با داشتن کد بورس کالا، می‌تواند از طریق کارگزاری‌های دارای مجوز از بورس کالا، وارد سامانه معاملاتی آنلاین شده و نسبت به ثبت سفارش خرید یا فروش کالا در حوزه‌های مختلف بر اساس قیمت و وزن و تاریخ مشخص، اقدام کند.

در بورس کالا، چهار ویژگی مهم داریم که در کمتر بازار خرده فروشی یا عمده فروشی شاهد هستیم:

1. در بازار بورس کالای ایران، نوسانات کاذب قیمت و فروشنده یا خریدار مصنوعی نداریم.
2. امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت فراهم است.
3. نظام قیمت گذاری شفاف بر اساس تعادل میزان عرضه و تقاضا وجود دارد.
4. سیستم اجرایی و نظارت بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله وجود دارد و تضمین نقد شوندگی و حسن اجرای تعهدات طرفین را شاهد هستیم.

این ۴ فاکتور، اصلا در بورس اوراق بهادار که قیمت به صورت لحظه‌ای مثل بازار بورس و فرابورس تعیین می‌گردد، دیده نمی‌شود. از  طرفی در بورس کالا، شما نمی‌توانید اوراق بهادار خرید و فروش کنید و هر چه مورد داد و ستد قرار می‌گیرد، کالا با وزن مشخص، قیمت مشخص، تاریخ تحویل مشخص، کیفیت و کمیت مشخص بر اساس تاییدیه‌های مراجع ذی‌صلاح است و نیاز به ارائه تضمین برای شرکت در قراردادها دارد. در حالی که در خرید و فروش اوراق بهادار، کالایی به صورت مستقیم، مد نظر نیست و قیمت هم لحظه‌ای تغییر می‌کند.

حالا که صحبت از قراردادها شد؛ شایسته است با انواع و اقسام قراردادها در بورس کالا آشنا شویم تا تفاوتشان با اوراق بهادار بیشتر مشخص گردد.

انواع قراردادها در بورس کالا

• قرارداد نقدی: یکی از فرق‌های بورس کالا با اوراق بهادار آن است که در آن خرید و فروش کالا و تجهیزات به صورت نقدی انجام می‌شود.
• قرارداد سلف: از مهم‌ترین تفاوت ‌های بورس کالا با اوراق بهادار را بایستی در قرارداد سلف دانست. یعنی این‌ که در بورس کالا شما کالایی را با قیمت معین در تاریخ و آینده معین، داد و ستد کنید. اما چنین چیزی اصلا در خرید و فروش اوراق بهادار وجود ندارد.
• قرارداد نسیه: خرید کالا، مشروط به پرداخت بهای کالا در تاریخ سررسید است؛  در حالی که چنین چیزی در اوراق بهادار معنی ندارد.
• قرارداد اختیار معامله: از دیگر موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که در قرارداد اختیار معامله در بورس کالا، سمتی از معامله، اختیار یا حق خرید و فروش کالا را از طرف دیگر داشته باشد. شما در خرید و فروش اوراق بهادار، اختیار خاصی نسبت به خریدار یا فروشنده ندارید.

از دیگر بحث‌هایی که در حوزه تفاوت بورس کالا با اوراق بهادار می‌توان مطرح کرد، نحوه فعالیت در بازار و میزان کارمزد کارگزاری، بورس و میزان مالیات است که در این مبحث، وارد این حوزه نمی‌شویم.

یکی دیگر از موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که برگشت سرمایه در بورس اوراق بهادار، معمولا ۷۲ ساعت تا ۱ هفته به طول می‌انجامد، در حالی که در بورس کالا، بازگشت سرمایه معمولا ظرف بیست و چهار ساعت انجام خواهد شد.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید، افت و خیز قیمت‌ها در بورس کالاست. در اوراق بهادار مثل خرید و فروش سهام، شما از افت قیمت، هیچ سودی نمی‌برید؛ اما در بورس کالا، بر اساس انواع قراردادهایی که در بالا به اختصار توضیح داده شد، می‌توانید از پایین آمدن قیمت هم بر اساس توافق قبلی سود ببرید.

تفاوت دیگر، میزان اعتباری است که کارگزاری‌ها در اختیار معامله گران قرار می‌دهند.

 

چگونه در بورس، اوراق خرید و فروش کنیم؟

اول به یک کارگزاری مراجعه کرده و ظرف ۲۴ ساعت، کد بورس و سپس دسترسی معاملات آنلاین بگیرید. سپس به سایت tsetmc.com رفته و هر روز (شنبه تا ۴شنبه و غیر از روزهای تعطیل رسمی)، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ نسبت به مشاهده اوراق در نمادهای مختلف، اقدام کنید. آموزش خرید و فروش سهام در بورس به صورت آنلاین را در ستاره به طور دقیق و مرحله به مرحله بخوانید.

کلمه اوراق را در بخش جستجوگر سامانه وارد کنید. لیست اوراق قابل معامله را مشاهده خواهید کرد. مثل:

• اوراق اجاره جوپار با نماد جوپار۹۹
• اوراق اجاره شرکت مخابرات ایران با نماد صخابر
• اوراق مشارکت کلگهر ۳ ماهه ۲۰ درصد با نماد گلگهر۱
• اوراق سلف سیمان خوزستان با نماد عخوز
• اوراق سل تیرآهن ۱۴ با نماد عذوب۳
• اوراق سلف مرغ منجمد بهپرور با نماد عمرغ۲
• اوراق سلف پلی اتیلن ایلام با نماد عیلام۲

علاوه بر موارد بالا که ابزارهای نوین مالی بازار فرابورس است، شما می‌توانید اوراق امتیاز تسهیلات مسکن که با نماد تسه در بورس مشخص می‌شود را نیز خرید و فروش کنید و از بالا رفتن قیمت، سود ببرید.

شما در بورس، گواهی سپرده سکه طلا هم می‌توانید معامله کنید که نمونه اش را در عکس زیر مشاهده می‌کنید. به جای این‌که سکه در خانه نگهداری کنید یا به بازار رفته و خرید و فروش کنید، این کار در بورس کالا قابلیت انجام دارد. برای این کار به این لینک مراجعه کنید.

 

چند لینک مهم در بازار سرمایه

یادتان باشد که بورس، یعنی بازاری که در آن‌ شفافیت و اطلاع رسانی حرف اول را می‌زند.

• مصداق شفافیت در بورس ایران،‌ سامانه کدال است.
• ابزار رصد روزانه بورس ایران، سامانه tsetmc.com است.
• درگاه رسمی اطلاع رسانی متن و حاشیه بورس، سایت seo.ir‌ است.
• برای حضور در بورس کالا و اوراق بهادار، بایستی کد بورس از یکی از ۱۰۶ کارگزار رسمی بورس در ۳۱ استان کشور دریافت کرد و در سامانه سجام، ثبت نام نمود. 
• همه اتفاقات بورس کالا را هر روز در این نشانی رصد کنید.

 

همراهان گرامی

موارد تفاوت‌ بورس کالا و اوراق بهادار زیاد است. بهترین راه تشخیص برای انتخاب شما، معامله‌گری هدفمند است تا با کارکردها، اهداف، ماموریت‌ها و معاملات هر کدام آشنا شوید. توجه کنید که شاخص کل بورس ایران در نگاه چند ساله، وارد کانال ۵۰۰ هزار واحدی خواهد شد؛ بنابراین با توجه به عدم جذابیت بازارهای موازی، در اسرع وقت نسبت به حضور در بازار سرمایه ایران اقدام کنید. تکنیک های تابلوخوانی و معامله گری در بورس را نیز در «ستاره» دنبال کنید تا به طور حرفه ای‌تر بتوانید به این کار بپردازید.