۷ مرداد جشن امردادگان ؛ جشن جاودانگی دوران باستان

ستاره | سرویس عمومی – روز هفتم امرداد در گاهشمار ایران باستان و سوم مرداد در تقویم ایران کنونی، روز جشن امردادگان است. دلیل این اختلاف زمان برگزاری دیروز با امروز، تغییر سال‌شمار نیاکان‌مان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می‌شد. اما امروز شش ماه اول سال به سی و یک روز و پنج ماه بعدی به سی روز و ماه آخر سال به بیست و نه روز و اگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم می‌گردد. به همین دلیل جشن امردادگان، نسبت به سال شمار کهن، چهار روز جلوتر، یعنی سوم امرداد ماه برگزار می‌شود که این روز منطبق با روز هفتم امرداد ماه، در دوران نیاکان‌مان است.

تاریخچه جشن امردادگان

در یادگار‌های کهن ایرانی، از این روز و جشن ویژه آن، سخن بسیار گفته‌شده‌است، در متن پهلوی بُندَهِش می‌خوانیم:

تعریفی از امردادگان

واژه امرداد كه اوستايی آن “امرتات” ameretat است، از سه بخش درست شده است : “ا+ مر+ تات”. بخش نخست پيشوند نفی است ؛ بخش دو، از ريشه مصدری “مر” mar به معنی “مرگ” است و جزء سوم پسوند “تات” است به معنای “كاملی”، “رسايی” و “سالمی”. بنابراين “امرتات” (امرداد=مرداد) يعنی بی‌مرگی (ناميرايی=جاودانگی=دوام جاودان) .

اين نام در اوستا، به ويژه گاتها صفتی است از برای اهورامزدا، يعنی مظهر زوال ناپذيری و پايندگی خداوند است. اما در جهان خاكی نگهبانی و سرپرستی گياه و رستنی با وی می باشد.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی آمده است:

مردادماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزه پیش آمدن دو نام با هم، جشن می‌گرفتند. معنای امرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد. امرداد فرشته‌ای است که به نگهداری جهان و آراستن غذاها و داروها که اصل آن از نباتات است و بر کنار کردن گرسنگی و زیان و بیماری‌ها می‌باشد، کارگزاری یافته است.

خیام در نوروزنامه می‌گوید:

مردادماه یعنی خاک، داد خویش بداد از برها و میوهای پخته که در وی به کمال رسد و نیز هوا در وی مانند غبارِ خاک باشد و این ماه میانه تابستان بود و قسمت او از آفتاب، مر برج اسد را باشد.

امرداد در زبان اوستایی «امرتات» ameretat است که از سه بخش درست شده است: ا+ مر+ تات. بخش نخست پيشوند نفی است. بخش دو، از ريشه مصدری «مر» mar به معنی «مرگ» است و بخش سوم پسوند «تات» است به معنای «كاملی»، «رسایی و «سالمی».

ماه اَمرداد و جشن اَمردادگان امروزه به نام مردادگان، در بین مردم رایج است. مرداد به معنی نیستی و مرگ است اما وقتی که حرف الف در اول آن قرار می‌گیرد آن را نفی می‌کند و به بی‌مرگی و جاودانگی، تغییر معنی می‌دهد.

نياکان ما در اين روز به باغ‌ها و مزارع خرم و دلنشين می‌رفتند و پس از نيايش به درگاه اهورامزدا اين جشن را با شادی و سرور در هوای صاف و در دامن طبيعت برگزار می‌کردند.

مرداد مه است سخت خرم

مَی نوش پیاپی و دمادم

هدف از جشن امردادگان

دلیل برپایی جشن مردادگان یا نیلوفر روز در مردادماه ایجاد نوعی حس ملی میهنی در زمان ایران باستان بوده و مردادروز در مردادماه كه روز هفتم آن است، جشن امرداد برپا می‌شود. این جشن متعلق به امشاسپند امرتات یا امرداد كه مظهر جاودانی و تندرستی و دیر زیستن است.

برای آشنایی بیشتر با جشن های باستانی ایران زمین می‌توانید درباره جشن مهرگان، جشن آبانگان و جشن آذرگان نیز در ستاره مطالعه کنید. فراموش نکنید که دیدگاه خود  را درباره این آداب و رسوم و جشن ها برای ما بنویسید.