نویسنده: سمیه قندهاری
بروزرسانی: 28 فروردین 1401
ستاره | سرویس علوم – یکی از اشتباهات رایج مردم، یکی دانستن برنج و برنز است. اکثر افراد این دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند و حتی در بسیاری از مواقع توانایی تشخیص برنز از برنج را ندارند. دلیل این موضوع یعنی شباهتشان، وجود عنصر «مس» در هر دوی این آلیاژهاست. اما در هر کدام از این دو آلیاژ، مس با عنصر متفاوتی ترکیب شده است. در این مطلب با تفاوت برنز و برنج و ویژگی‌های هرکدام به صورت جداگانه آشنا شوید.
در این مطلب می‌خوانید:
برنج چگونه آلیاژی است؟
برنج ترکیبی از مس و روی است. به طور کلی می‌توان گفت آلیاژ برنج یکی از پرکاربردترین آلیاژها محسوب می‌شود که مستحکم، سخت بودن و مقاوم بودن در برابر خوردگی از جمله ویژگی‌های آن است. سختی و نرم بودن برنج می‌تواند با تغییر نسبت مخلوط مس و روی تغییر کند. در واقع هر چقدر میزان روی در این ترکیب بیشتر باشد استحکام برنج بیشتر اما شکل پذیری آن کمتر می‌شود. همچنین بسته به میزان روی اضافه شده به مس، برنج از قرمز به طلایی متمایل می‌شود. آلیاژ برنج از آن جهت که نقطه ذوب پایینی دارد مناسب ریخته گری است.
از زمان گذشته تاکنون از ورق برنج برای ساخت آلات موسیقی استفاده می‌شود. همچنین این آلیاژ به عنوان یک آلیاژ محکم و مناسب برای انتقال آب از طریق لوله‌ها و اتصالات، گزینه مناسبی است.
استفاده از برنج برای دکوراسیون داخلی
کاربردهای آلیاژ برنج
از فلز برنج به دلیل کاربردهای خاص، شکل ظاهری و رنگ آن در قطعات و ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند:
- در دکوراسیون به دلیل رنگ طلایی و سطح صیقلی و براق آن
- در مهمات جنگی به دلیل استحکام آن
- در استفاده از ابزارهایی که به اصطکاک کم نیاز دارد (مثل مغزی قفل درب‌ها)
- در سازهای موسیقی به دلیل خاصیت آکوستیکی
آلیاژ برنج تقریبا زردرنگ است و شباهت بسیاری به طلا دارد. برنج در برابر کدر شدن و لکه دار شدن مقاومت دارد و دیرتر ساییده می‌شود. برنج معمولا قابلیت چکش خواری نسبت به مس و روی (که ترکیبی از آن‌هاست) دارد و دمای ذوب آن بین ۹۰۰ تا ۹۴۰ درجه سانتیگراد است. به علاوه مس موجود در برنج، خاصیت میکروب کشی دارد و به همین دلیل است که در بیمارستان‌ها از این آلیاژ به عنوان دستگیره درب‌ها استفاده می‌شود. این خاصیت میکروب کشی، برنج را به عنوان ظروف نیز مورد استفاده کرده است. همچنین وجود روی در آن به عنوان مواد معدنی مورد نیاز بدن، آن را برای استفاده به عنوان ظروف محبوب کرده است.
برنز چگونه آلیاژی است؟
آلیاژ برنز معمولا از تركیب مس با عناصر دیگری (غیر از روی) همچون قلع، آلومینیوم، منگنز و فسفر ساخته می‌شود. آلیاژ برنز خواص مطلوبی مانند سختی، استحکام و مقاومت در برابر فرسایش و خوردگی دارد. برنز تقریبا رنگ متمایل به قرمز دارد.
کاربردهای برنز
از آلیاژ برنز معمولا در وسایل و ابزارهای سوارکاری، وسایل تزیینی مثل مجسمه و انواع ظروف پذیرایی استفاده می‌شود. همچنین امروزه در بلبرینگ های بوشینگ و یاطاقان دنده خودرو از برنز استفاده می‌گردد. برنز ترکیب یافته با فسفر در سازهای موسیقی، تماس های الکتریکی و پروانه های کشتی استفاده می‌گردد.
نکته: برای تشخیص برنز اصل از بدل، یک قطعه از آهن ربا را در مجاورت آن قرار دهید، اگر آهن ربا جذب شد، اطمینان داشته باشید که قطعه ساخته شده از روکش برنز است.
لوله‌های برنزی
مهم‌ترین تفاوت برنز و برنج در چه مواردی است؟
- شکل ظاهری: هر دو آلیاژ برنج و برنز بسته به میزان آلیاژ ترکیبی‌شان با مس، طیف رنگی از قرمز مسی تا زرد رنگ دارند؛ اما بیشترین تفاوت ظاهری آن‌ها این است که در برنز، حلقه های ضعیف بر روی سطح آن دیده می‌شود و سطح ناهموارتری نسبت به برنج دارد. در واقع برنج صیقلی‌تر از برنز است.
- میزان سختی و انعطاف پذیری: برنز نسبت به برنج سخت‌تر است و مقاومت بیشتری دارد؛ همین سختی بیشتر، میزان شکل پذیری آن را کمی کمتر از برنج کرده است.
- میزان دوام و مقاومت: برنز دوام بالاتری در شرایط آب و هوایی دارد و مقاومت به خوردگی آن نیز بیشتر از برنج است.
- خاصیت‌های طبی: آلیاژ برنج به دلیل خاصیت میکروب کشی و وجود روی در آن، از جمله آلیاژهایی است که در طب سنتی، استفاده از آن توصیه شده است. معمولا از این آلیاژ در قالب قوری، کتری، سماور و حتی قاشق استفاده می‌شود. استفاده از برنج در این ظروف برای تامین مواد معدنی مورد نیاز بدن مفید است.
-
قیمت: قیمت کالاها و قطعات برنزی نسبت به محصولات و کالاهایی با جنس آلیاژ برنج بیشتر است.
