کهن الگوی پرسفون؛ شخصیت شناسی آرکتایپ دختر

ستاره | سرویس روانشناسی – کهن الگو‌ یا آرکتایپ‌ها (archetypes) نقطه تلاقی اسطوره شناسی و روانشناسی هستند؛ گرایش‌های ذاتی که در ناخودآگاه جمعی بشر وجود دارد و انرژی متاثر از آن‌ها بر رفتار و شخصیت انسان‌ها اثر می‌گذارد. شینودا بولن در کتاب‌های خود از هشت کهن الگوی زنانه و هشت کهن الگوی مردانه که برگرفته از خدایان یونان باستان هستند نام می‌برد. هر کهن الگو می‌تواند منبعی برای شکل گیری یک تیپ شخصیتی باشد. در این مقاله کهن الگوی پرسفون و ویژگی‌های شخصیت متاثر از آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

کهن الگوی پرسفون

• پرسفون دوشیزه
• پرسفون ملکه جهان زیرین

ویژگی‌های شخصیتی آرکتایپ پرسفون

• بهترین ویژگی‌های کهن الگوی پرسفون؛ عشق، نشاط، معصومیت و سازگاری است.
• پرسفون همسری مطیع و سازگار است و تقویت این کهن الگو می‌تواند به ایجاد آرامش و نشاط در زندگی مشترک کمک کند. او خودش را برای مردش می‌آراید و برای او دلبری می‌کند، بدون اینکه از درونیات واقعی و عمیق خود آگاه باشد.
• زنان متاثر از کهن الگوی پرسفون افرادی ساده لوح و مهربان هستند.
• مدیریت زندگی او در دستان مادرش است.
• به سمت مردان کشش دارد، اما دارای شور جنسی زیادی نیست.
• دوست داشتنی، لطیف و آرام است.
• اغلب از خودش نظری ندارد و به خاطر رضایت دیگران هر لحظه تغییر کرده و رنگ عوض می‌کند.
• پرسفون‌ها عاشق فال و فالگیری هستند. از فال قهوه و فال تاروت تا هر نوع طالع بینی را امتحان کرده و به آن معتقدند.
• می‌تواند مدت زیادی حتی بدون دلیل مشخص گریه کند.
• پیرو مد هستند و سعی می‌کنند لباس‌های مارک‌دار و ست بپوشند.
• مدام شاخه عوض کرده و خودشان هم نمی‌دانند دقیقا چه چیزی را دوست دارند.
• معمولا کار‌ها را تمام نمی‌کنند؛ مگر اینکه کسی (مادر یا همسر) یا چیزی (مسائل مالی) آن‌ها را مجبور کند.
• افراد متاثر از کهن الگوی پرسفون معمولا مسئولیت هیچ چیزی را قبول نمی‌کنند، حتی مسئولیت انتخاب‌های شخصی خودشان مانند انتخاب لباس یا انتخاب غذا از منو را نیز نمی‌پذیرند.
• فرمان‌پذیرند و اغلب دیگران به جای آن‌ها تصمیم می‌گیرند.
• به دنبال تایید شدن از طرف دیگران هستند.
• معمولا انجام کار‌های خانه را دوست ندارند و دست به دامن مادرشان می‌شوند.
• عاشق خرید کردن هستند.‌
• می‌توانند به سادگی در دیگران با یک جمله یا نگاه معصومانه احساس گناه ایجاد کنند تا آنچه می‌خواهند مهیا شود.

• کلاس‌های مختلفی می‌روند، ولی هیچکدام را تمام نمی‌کنند.
• معمولا بی حالند و حوصله انجام هیچ کاری را ندارند.‌
• می‌توانند چند ساعت بدون احساس خستگی با تلفن صحبت کنند.
• خودکشی تنها برای جلب توجه را می‌توان بیش از دیگران در زنان پرسفونی دید.
• خوش‌خواب هستند و می‌توانند ساعت‌های زیادی بخوابند و صبح‌ها دیر از خواب بیدار می‌شوند.  
• به راحتی به جنس مخالف جذب شده و از لحاظ جنسی مشتاق هستند.
• او از درون احساس گناه، ضعف و شرم می‌کند و اکثر اوقات به خاطر رفتار یا گفتار خود بدون هیچ دلیلی ناراحت و پشیمان است.
• نمی‌خواهند مورد خشم دیگران قرار بگیرند و سعی می‌کنند کسی را خشمگین نکرده و خشم خود را نیز بروز نمی‌دهند.
• زنان پرسفون تایپ اغلب کمتر از سن واقعی‌شان به نظر می‌رسند و درشخصیتشان حالتی دخترانه پنهان است.
• طلاق می‌تواند برای او یک تحول تازه باشد.
• وقتی کسی نباشد که مسئولیت‌های انتخاب‌ها و اعمال آن‌ها را به عهده بگیرد رشد و تحول واقعی درشان اتفاق می‌افتد.

گاهی به نظر می‌رسد جهان گوش به فرمان آنهاست و هر چه اراده می‌کنند برایشان مهیا می‌شود.

جنبه‌های منفی

• پرسفون‌ها از بیماری‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی رنج می‌برند. آنها خشم خود را در درون خود نگه داشته و عواطف منفی درونشان مانند احساس تنهایی و عدم رضایت از خود، می‌تواند به افسردگی منجر شود. او در این صورت با دنیای درون خود مشغول شده و ارتباط با دیگران را قطع می‌کند.
• زنان پرسفونی بعد از خلاصی از روانپریشی به خودآگاهی جدیدی رسیده و معانی ضمنی کنایه‌ها و نشانه‌ها در زندگی را بیش از دیگران درک می‌کنند.
• کهن الگوی پرسفون هدف و انگیزه ندارد و انرژی حاصل از آن، زن را سازگار و تسلیم می‌کند.
• از جنبه‌های منفی او می‌توان به انفعال، بی هدفی، مطیع بودن، من ضعیف و بی مسئولیتی اشاره کرد.
• با اینکه کسی فکرش را نمی‌کند، اما پرسفون زیاد دروغ می‌گوید. در واقع دروغگویی و فریب از مشکلات شخصیتی کهن الگوی پرسفون است.
• او به خاطر عدم اعتماد به نفس و حس بی کفایتی اغلب با راه‌های غیر مستقیمی چون چاپلوسی به خواسته‌های خود می‌رسد.
• او در اکثر اوقات انتظار دارد دیگران به کمکش بیایند و مسئولیت کار‌های او را بپذیرند.
• انجام وظایف، گرفتن مدرک تحصیلی، ازدواج، حفظ شغل و… همه و همه برای یک پرسفونی که زندگی را جدی نمی‌گیرد بسیار سخت است.
• او یا ازدواج نمی‌کند و یا واقعا به آن پایبند و متعهد نخواهد بود. ازدواج برایش معادل نیستی است.
• خشم خود را فرو می‌خورد تا مورد خشم قرار نگیرد.
• خودشیفته است و گاهی آنقدر درگیر درون خود می‌شود که ارتباط با دیگران را قطع می‌کند.
• بدون دلیل از حرف‌ها و کار‌های خود معذب و ناراحت می‌شود.
• او برای فرار از مشکلات خود به درون خود پناه می‌برد و همین می‌تواند او را مستعد ابتلا به بیماری‌های روانی کند.

پیشنهاداتی به پرسفون‌‌ها

• ارزش‌های درونی خود را پرورش دهید و به درخواست‌هایی که با ارزش‌های شما مغایرند نه بگویید.
• توانایی‌ها و نقطه ضعف‌های خود را بشناسید و برای خود در زندگی هدف‌گذاری کنید.
• به استقلال روانی خود اهمیت بدهید.

تاثیر کهن الگوی پرسفون در طول زندگی

۱- کودکی پرسفون

دختر بچه‌ای آرام، ملوس، مودب و حرف گوش کن است. مادر این‌گونه دختران اغلب مادرانی نگران هستند که با اولین قدم‌های کودکشان ابراز ترس کرده و به او یاد می‌دهند که هر کار تازه‌ای خطرناک است. او به شکلی ناخودآگاه دخترش را به خود وابسته می‌کند. این کودکان محتاط و درونگرا بار می‌آیند و تصمیم‌گیری برایشان بسیار سخت است. اما در صورت حمایت والدین می‌توانند با نگاه به درون خود خواسته‌های خود را بشناسند.

۲- نوجوانی پرسفون

کودکی او در نوجوانی  هم ادامه دارد و اگر مادری داشته باشد که همه فعالیت‌هایش را کنترل کند، در همه چیز حتی انتخاب دوست به او وابسته خواهد شد. او در دوران بلوغ نیاز دارد بخشی از زندگی‌اش خصوصی و برای خودش باشد و والدی مداخله‌گر اجازه رشد هویت مستقل به او را نمی‌دهد.

۳- پرسفون در دوران تحصیل

او به دانشگاه می‌رود، چون بقیه به دانشگاه می‌روند. هنگام درس خواندن به راحتی تمرکز خود را از دست داده و حواسش از درس پرت می‌شود. ممکن است رشته تحصیلی خود را چند بار تغییر دهد.

۴- شغل پرسفون

او ممکن است بار‌ها کار خود را عوض کند. از هر چیزی زود خسته می‌شود و محیط کاری را می‌خواهد که ساعت کار و مرخصی‌اش دست خودش باشد. زیر بار مسئولیت نمی‌رود و اغلب حوصله انجام وظایفش را ندارد. او در شرایطی که وظایفش کاملا مشخص شده باشد و نیاز به صبر و مدیریت نداشته باشد موفق‌تر است.
به طور کلی شاغل بودن چندان برایش اهمیت ندارد مگر اینکه به مرحله پرسفون ملکه جهان زیرین رسیده و در آن صورت حوزه‌های معنوی، ماوراءالطبیعه و روانشناسی برایش جذاب خواهند بود. او در این مرحله شیفته کارش خواهد شد و در آن خلاقانه عمل می‌کند.

۵- میانسالی و پیری پرسفون

همان‌طور که اشاره شد زنان پرسفون تایپ هم از نظر ظاهر و هم از نظر شخصیت جوانتر از سن‌شان هستند. در میانسالی نیز همه تلاش خود را می‌کنند که جوان مانده و جوان به نظر برسند. پیر شدن آن‌ها را افسرده خواهد کرد و این افسردگی می‌تواند باعث شود به جهان زیرین خود پناه ببرند. مگر اینکه در طول زندگی از پرسفون دوشیزه به پرسفون ملکه تحول یافته باشند و با تجارب معنوی و عرفانی خود تبدیل به زنی خردمند شوند. در این صورت هراسی از مرگ نداشته و در عین حال روحشان همیشه جوان است.

۶- روابط با دیگران

زنی که تحت تاثیر کهن الگوی پرسفون است با دختران و زنان همانند خود رابطه بسیار خوبی برقرار می‌کند. شخصیت جوان و شکننده او باعث می‌شود زنان دیگر با او مادرانه برخورد کرده و مراقبش باشند.
او در رابطه با مردان، فاقد اعتماد به نفس بوده و شخصیتی نامشخص دارد. مردانی جذب زن پرسفونی می‌شوند که یا مانند او بی تجربه و جوانند یا سرسخت هستند و جذب لطافت و معصومیت او می‌شوند و یا ارتباط با زنان عاقل و باتجربه را دوست ندارند و با آن‌ها راحت نیستند. مرد‌ها در ارتباط با زن پرسفونی از اینکه عقاید و نظراتشان مورد سوال یا انتقاد قرار بگیرد، هراسی ندارند. آن‌ها در این شرایط احساس قدرت کرده و مورد قضاوت همسرشان قرار نمی‌گیرند.

۷- ازدواج پرسفون

کهن الگوی پرسفون در مورد اینکه واقعا دوست دارد ازدواج کند یا نه مطمئن نیست، ولی معمولا تحت تاثیر باور‌های فرهنگی و اصرار یک مرد ازدواج می‌کند. آن‌ها شخصیتی زنانه و سنتی دارند و در برابر همسر خود تسلیم بوده و اهل رقابت نیستند. از آنجا که مسئولیت پذیر نیستند در ازدواج نیز توقع دارند به آن‌ها سرویس داده شود. مسئولیت زناشویی آن‌ها را از ازدواج پشیمان می‌کند و دیگران را به خاطر ازدواج کردن خود مقصر می‌دانند.

۸- رابطه با فرزندان

او در زمینه تربیت و مراقبت از فرزند نیز اعتماد به نفس کافی نداشته و احساس بی کفایتی می‌کند. او تنها مادر خود را مادر واقعی می‌داند.
زن متاثر از کهن الگوی پرسفون که نمی‌تواند رابطه‌ای بر مبنای قدرت داشته باشد توانایی کنترل کردن و محدود کردن فرزندانش را ندارد. با این حال از این نظر که فرزندانش را مستقل بار آورده و در کارشان دخالت نمی‌کند مادری دوست داشتنی به حساب می‌آید. او در عین حال می‌تواند قدرت تخیل فرزندانش را تقویت کند. گاهی نیز اینکه دیگران به جای او به فرزندش توجه می‌کنند، برایش حسادت برانگیز است.

پرورش پرسفون

پرورش پرسفون در وجود کسانی که این کهن الگو غیرفعال است، می‌تواند ذهنیتی انعطاف پذیر به شخص بدهد. برای این کار لازم است تا بدون تعصب و قضاوت به دیگران گوش داده و تلاش کنیم با نظرات دیگران خود را تطبیق دهیم. همچنین پرورش پرسفون مستلزم مهربانی با خود و تقویت حس ششم است.
توصیه‌های عملی زیر می‌تواند کمک کننده باشد:

• هنگام صحبت کردن دیگران لبخند زده و نظرات آن‌ها را پذیرا باشید.
• بگذارید مرد همراهتان به شما کمک کند. مثلا وسایل سنگین را بدهید او حمل کند و حس قدرشناسی خود را به او نشان دهید.
• گاهی تایید کننده باشید و انتخاب را به طرف مقابل بسپارید.
• تصمیاتی که در یک جمع گرفته می‌شود را بدون انتقاد و قضاوت بپذیرید.
• زمان‌هایی از روز را بی خیال و منفعل به رویاپردازی و استراحت اختصاص دهید.
• رمان‌های عاشقانه بخوانید.

سخن آخر

ویژگی‌های کهن الگوی پرسفون را خواندید. این کهن الگو نیز هم خصوصیات مثبت داشته و هم جنبه‌های منفی. در همه افراد چندین آرکتایپ وجود دارد که در شرایط مختلف و بنا بر موقعیت بروز پیدا می‌کنند. برای آشنایی با برخی دیگر از کهن الگو‌ها می‌توانید کهن الگوی هرا و کهن الگوی هستیا را نیز در ستاره بخوانید و کهن الگوی مسلط در خودتان یا اطرافیانتان را بشناسید. منتظر شنیدن نظرات شما در این رابطه هستیم.