کهن الگوی دیمیتر؛ آرکتایپ مادرانه

ستاره | سرویس روانشناسی – کهن الگو‌ ها نماد‌های اسطوره‌ای روانشناسی هستند. آرکتایپ‌ها (Archetypes) یا الگو‌های رفتاری که انسان با کمک آن‌ها جهان را درک کرده و با آن ارتباط برقرار می‌کند، غیرشخصی هستند و در ناخودآگاه جمعی همه انسان‌ها وجود دارند. با استفاده از خدایان یونان باستان هشت کهن الگوی مردانه و هشت کهن الگوی زنانه تعریف شده‌اند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این مقاله کهن الگوی دیمیتر و ویژگی‌های زنان متاثر از الهه مادر یا زمین را بررسی می‌کنیم.

کهن الگوی دیمیتر

• مادر است (مادر پرسفون)
• روزی دهنده و بخشاینده است (خدابانوی غلات)
• حافظ قداست و روحانیت است

کهن الگوی دیمیتر فطرتی قدرشناس و مهربان دارد. در عین حال محکم و قابل اتکاست و خصلت حمایتگرانه افراطی او باعث فرسوده شدنش می‌شود. این آرکتایپ از دسته آرکتایپ‌های آسیب‌پذیر است که عشق مادری را حمل می‌کند. متعالی‌ترین تصویر در ذهن کهن الگوی دیمیتر تصویر شیر دادن مادر به فرزند است.
کارایی نداشتن مهرمادری دیمیتر او را افسرده می‌کند و در صورتی از آن رهایی خواهد یافت که خدابانوان دیگر از جمله دختر دیمیتر یعنی پرسفون را بنا بر شرایط در خود فعال کرده و مهر مادرانه دیمیتری را در مورد خودش به کار گیرد. بازگشت الگوی جوانی به افسردگی او پایان خواهد داد و درک می‌کند فردی توانمند با دریایی از آگاهی و درک معنوی است.

ویژگی‌های زن دیمیتری

• او مادری نمونه است.
• در مورد دیگران سخاوتمند بوده و به مسائل مرتبط با اطرافیانش اهمیت می‌دهد.
• علاقه شدیدی به فرزنددار شدن دارد.
• در روابط خود فداکار، حامی و یاری‌رسان است.
• فداکار و پایبند به اصول اخلاقی است و همیشه او را در حال خدمت کردن و رسیدگی به دیگران می‌بینید.
• کهن الگوی دیمیتر باعث می‌شود زن دیمیتری نتواند به سادگی به دیگران نه گفته و درخواستشان را رد کند.
• آن‌ها هنگام حمایت از دیگران، چه فرزندان خود باشند، چه کارمندان یا همکاران و هر کسی که نشان دهد به او نیازمند است، احساس رضایت و کمال می‌کنند.
• اطرافیان و فرزندان زن دیمیتری اغلب بی‌مسئولیت بار می‌آیند، چون همیشه به آن‌ها سرویس داده شده و تحت کنترل و مراقبت زن دیمیتر تایپ بوده‌اند.
• او بسیار کنترل‌کننده است و ترجیح می‌دهد دیگران همیشه به او وابسته باشند. معتقد است اگر به فرزندان و اطرافیان خود فضایی برای استقلال بدهد ممکن است از او دور شوند.
• شخصی که به شدت تحت تاثیر کهن الگوی دیمیتری است، روزی که احساس کند فرزندانش دیگر به او نیازمند نیستند، احساس پوچی می‌کند.
• شیر دادن به فرزند، تهیه غذا و آشپزی برای خانواده، برای زن دیمیتری احساس رضایت ایجاد کرده و او را در حس مادری غوطه ور می‌کند.
• آنان دستپخت خوبی دارند و عاشق مهمان و مهمانی دادن هستند.
• نفوذ دیمیتر باعث می‌شود زن نتواند سقط جنین کند. در صورت اجبار به سقط جنین دچار تضاد‌های درونی و اندوه زیاد خواهد شد.
• در جایی که مصلحت فرزندان مطرح باشد لجاجت، بردباری و ایستادگی خصوصیاتی است که در این افراد می‌توان مشاهده کرد.

تاثیر کهن الگوی دیمیتر در طول زندگی

۱. کودک دیمیتری

علایقشان مشابه مادرشان است. بازی مورد علاقه آن‌ها خاله بازی و عروسک بازی است. آنان مادران کوچکی هستند که از بغل کردن و نوازش نوزادان لذت می‌برند و کمی که بزرگتر شدند اغلب مسئولیت مراقبت از بچه‌های اطرافیانشان را قبول می‌کنند.

۲. نوجوان دیمیتری

آن‌ها تحت تاثیر هورمون‌ها اشتیاقی شدید به بچه‌دار شدن پیدا می‌کنند. البته اگر کهن الگو‌های دیگر همچون هرا (کهن الگوی ازدواج) یا آفرودیت (کهن الگوی عشق) در آنان فعال نباشد، تمایلی به تجربه جنسی زودرس ندارند. با این حال اغلب دیمیتری‌ها زود ازدواج می‌کنند و بیشتر از اینکه به فکر ادامه تحصیل یا کار باشند، مشتاق تشکیل خانواده‌اند.

۳. دیمیتری در دوران تحصیل

دیمیتری در صورت ادامه تحصیل، ترجیح می‌دهد در رشته‌های خدماتی مانند پرستاری تحصیل کند. او جاه طلب و به دنبال کسب نمرات عالی نیست. رتبه اجتماعی چندان برای او اهمیت ندارد. او در دوران تحصیل یک همکلاسی و دوست یاری‌رسان است.

۴. دیمتری در دنیای کار

کهن الگوی دیمیتر زنان را برای پذیرش حرفه‌های خدماتی و پرورشی مانند معلمی، پرستاری، توانبخشی، خدمات اجتماعی و … توانمند می‌کند. آن‌ها عاشق این مشاغل هستند و در آن به خوبی پیشرفت می‌کنند چراکه با مهرورزی و خدمت به دیگران احساس رضایت می‌کنند. خیلی از آن‌ها به صورت داوطلبانه در مدارس، مهدکودک‌ها، خانه‌های سالمندان و بیمارستان‌ها کار می‌کنند.
مسئولیت‌ها و جایگاه‌های بالای شغلی نیاز‌های آنان را ارضا نمی‌کند. آن‌ها به محیط کار به شکل عاطفی نگاه کرده و قوانین سخت و شرایط محیط کاری اکثرا برایشان ناراحت کننده است. رابطه‌شان با همکاران مثل فرزندان یا اعضای خانواده خود است؛ با آن‌ها همدردی کرده و از آن‌ها حمایت می‌کنند. در جایگاه یک مدیر، رفتار یک دیمیتری باعث می‌شود کارمندان زیر دستش از او انتظار داشته باشند که همیشه حامی آن‌ها بوده و از منافع آن‌ها محافظت کند.

۵. میانسالی و پیری دیمیتر

یک دیمیتری ممکن است در میانسالی به خاطر بزرگ شدن و مستقل شدن فرزندان، دچار احساس از دست دادن و تنهایی شدید شود. تعداد دیمتری‌هایی که در میانسالی بچه دار می‌شوند زیاد است.
در پیری برخی از آن‌ها بسیار خرسند، فعال و مورد احترام دیگران هستند. آنان آموخته‌اند که کمتر اجازه دهند از آن‌ها سواستفاده شود و به آن‌ها وابسته شوند. بر اثر تجربه بالاخره استقلال و احترام متقابل را در فرزندان خود ایجاد کرده و مورد ستایش فرزندان و نوه‌های خود قرار دارند. گروهی دیگر غمگین و تلخکام هستند چرا که حس می‌کنند در طول زندگی مورد ظلم قرار گرفته و آرزوهایشان برآورده نشده است.

۶. رابطه با زنان

کهن الگوی دیمیتر هرگز یک زن را در رقابت با زنان دیگر برای به دست آوردن یک مرد قرار نمی‌دهد. آن‌ها تنها به فرزند داشتن زنان دیگر حسادت کرده و فرزند داشتن همسن و سالهایشان در حالی که آنان کودکی به دنیا نیاورده باشند، در آن‌ها احساس حقارت ایجاد می‌کند.
دوستی‌هایشان با زنان شبیه به خودشان پایدار است و بیشتر از اینکه به همسرشان تکیه کنند از لحاظ عاطفی و مالی به دوستان مونثشان تکیه می‌کنند.
با دختران خود رابطه نزدیک دارند و اغلب ساختار مادرسالارانه بر خانواده حاکم است.

۷. رابطه با مردان

این کهن الگوی زنانه مردان را برای ایجاد حس امنیت می‌خواهد و این امنیت در نتیجه توجه مرد به خانه و خانواده، بچه‌دار شدن و پرورش فرزندان اهمیت پیدا می‌کند. او اغلب مردان را به شکل پسربچه می‌بیند و گاهی از روی ترحم و نگاه مادرانه به یک مرد نزدیک می‌شود.
اغلب او نیست که انتخاب می‌کند، اما مردانی را جذب می‌کند که به جنبه مادرانه او گرایش داشته باشند. مردان حساس، نابالغ و خودشیفته‌ای که فکر می‌کنند تنها زنشان آن‌ها را درک کرده و از بی‌مسئولیتی‌های آن‌ها می‌گذرد، در الگوی “مادر کبیر – پسر شیفته” با زنان دیمیتری در رابطه قرار می‌گیرند.
از آنجا که در رد خواسته‌های دیگران ناتوان است، احتمال اینکه طعمه مردان سودجو شود بسیار است؛ مردانی که به راحتی فداکاری‌های زن دیمیتری را فراموش کرده و فاقد حس قدردانی و حمایت هستند. مردان ستیزه جو به خاطر نقطه ضعف دیمیتری در ناتوانی از نه گفتن، از این زنان سو استفاده کرده و ارتباط با آن‌ها این زنان را دچار مشکلات مالی و عاطفی می‌کند.
مردانی که در پی الگوی مادر هستند نیز به سمت زنان دیمتری جذب می‌شوند. آنان همسر مهربان، مراقب و فداکار را می‌پسندند که مانند مادر خوراک و پوشاک آنان را آماده کرده، مواظب سلامتی آن‌ها بوده و برنامه‌هایشان را سامان دهند.
شخصیت مرد خانواده که خود بالغ و ایثارگر است شدیدا برای زوج شدن با زن دیمتری مناسب بوده و در آرزوی آن است. او به آرزوی دیمیتر برای مادر شدن و پرورش فرزندان تحقق بخشیده و به فرزندان و همسر خود توجه می‌کند. 

۸. ازدواج

بچه دار شدن مهمترین انگیزه زن متاثر از کهن الگوی دیمیتر برای ازدواج است. بارداری برایشان زیباست و گا‌ها با همسر خود نیز مانند فرزندان خود رفتار می‌کنند. امیال جنسی برای دیمترتایپ چندان اهمیت ندارد و نسبت به آن ذهنیتی عفیفانه دارد. شخصیت قوی، صمیمی و مهربان او یک آغوش گرم فراهم می‌کند و رابطه جنسی را نیز پاسخی به نیاز و خواسته همسر خود می‌داند. برای برخی از آنان شیر دادن به فرزندان از رابطه جنسی لذت‌بخش‌تر است.
 

۹. رابطه با فرزندان

قوی‌ترین رابطه برای کهن الگوی دیمیتر پیوند مادر و فرزند است. او به راحتی نمی‌تواند فرزند همسر خود را بپذیرد و نیاز دارد خودش کودکی به دنیا بیاورد. آنان خود را مادر نمونه می‌دانند که تنها آرزویشان سلامت فرزندانشان است.
فرزندان در ابتدا از لحاظ جسمی به مادرشان وابسته‌اند، با بزرگتر شدن نیاز به حمایت عاطفی و فکری مادر دیمیتری خود دارند و نهایتا در شرایط اندوه و ناامیدی در زندگی دانایی مادر دیمیترتایپ به کمک آنان می‌آید.
یکی از اضطراب‌های دائمی آنان ترس از دست دادن فرزند یا ربوده شدن آن است و به همین علت اغلب فرزندان خود را محدود می‌کنند. مادر دیمیتری خود را مسئول هر اتفاق ناخوشایندی می‌داند که برای فرزندانش رخ می‌دهد. از خودش توقع آگاهی از همه چیز و توانایی پیش بینی هر حادثه‌ای را دارد که ممکن است برای فرزندانش پیش بیاید. دیمتر‌های افراطی به شکلی با فرزندانشان رفتار می‌کنند که گویی بند ناف کودک از لحاظ روانی بریده نشده است. این مادران نمی‌توانند به فرزندان خود نه بگویند و باعث می‌شوند آن‌ها ناسازگار و متوقع بار بیایند. 

جنبه‌های منفی آرکتایپ دیمیتر

• همانطور که گفته شد کهن الگوی دیمیتر در نه گفتن به دیگران ناتوان است.
• او فرزندانی وابسته و غیرمستقل بارمی‌آورد.
• به خاطر آگاهی زیادش و حس کنترل گری در هر کاری دخالت می‌کند.
• رشد استقلال دیگران او را مضطرب می‌کند.
• آنان معمولا احساسات و خواسته‌های خود را نادیده می‌گیرند، صلاحیت‌هایشان نادیده گرفته می‌شود و مدام احساس گناه می‌کنند. وقتی به نیاز‌های سرکوب شده خود پی می‌برند دچار خشم ناشی از نادیده گرفته شدن آنها از طرف دیگران می‌شوند.

پرورش دیگر خدابانویان به او کمک می‌کند تا علاوه بر عشق مادری علایق دیگرش نیز بروز کرده و از ناراحتی‌های ناشی ازیک دیمیتری افراطی بودن مصون بماند.

پیشنهاد‌های اخلاقی

• همیشه فداکاری و ایثارگری بهترین انتخاب نیست.
• به خواسته‌ها و نیاز‌های خودت اهمیت بده.
• برای همه چیز و همه کس مادری نکن.
• مادر همسرت نباشه، همسرش باش.
• به فرزندانت فرصت بده بالغ و مستقل شوند.

پرورش دیمیتر

زنان با تفکر در مورد بچه دار شدن و تصور کردن حاملگی و فرزندآوری می‌توانند کهن الگوی دیمیتر درون خود را بیدار کنند. کارهایی چون آشپزی کردن برای دیگران، کمک به دیگران، نگهداری از بچه‌های اطرافیان و تقویت حس مسئولیت در مورد کار‌ها و مشکلات دیگران می‌تواند دیمیتر خواب را بیدار کند.

سخن آخر

زنان دیمیتری لازم است که این کهن الگو را در ارتباط با خودشان نیز به کار گیرند. در مقابل خواسته‌های نابه‌جا و بدرفتاری به خودشان اطمینان دهند که شایسته بهترین رفتارند و باید همان کاری را انجام دهند که خودشان می‌خواهند. برای خودشان وقت بگذارند و اجازه دهند دیگر انرژی‌ها و الگو‌های کهن در آن‌ها پرورش یابد. اگر به مطالعه در مورد کهن الگوها علاقه‌مند هستید، می‌توانید شخصیت شناسی کهن الگوی آتنا را نیز در ستاره بخوانید و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.