۲۵ تیر؛ روز بهزیستی و تامین اجتماعی

ستاره | سرویس عمومی- اصولاً بهزیستى به مجموعه متشکل از تدابیر، خدمات، فعالیت‌ها و حمایت‌هاى غیر بیمه‌اى اطلاق مى‌شود که به منظور بسط رحمت اسلامى در جامعه و حفظ ارزش‌ها و کرامات انسانى، با تکیه بر کمک‌هاى مردمى و همکارى نزدیک سازمان‌هاى ذى ربط انجام مى شود و گسترش خدمات توانبخشى، حمایتى، بازپرورى و کمک به تامین حداقل نیازهاى اساسى گروه‌هاى محروم و کم در آمد را مد نظر دارد.

تاریخچه روز تامین اجتماعی و بهزیستی

۲۵ تیرماه هر سال در کشورمان ایران {روز بهزیستی و تامین اجتماعی} نامگذاری شده است. سازمان بهزیستی کشور، به موجب لایحه قانونی سال ۱۳۵۹ در جهت تحقق مفاد اصول ۳، ٢١ و ٢۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در زمینه تحقق عدالت اجتماعی تشکیل شده است.

در حوزه بهزیستى اولین یتیم خانه ایران به سبک شبانه روزى مستقل در تهران محل انبار گندم سابق) و در دوران ناصرالدین شاه ایجاد شد. از آن زمان به بعد موسسه هاى مختلفى از سوى دولت‌ها یا افراد و گروه‌هاى خیر براى حمایت از نابینایان و ناشنوایان، معلولین ذهنى و جسمى و همچنین نیازمندان و بى سرپرستان به وجود آمد که خدمات آنها عموماً جنبه رفاهى و آموزشى داشته است.

تا پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تشکیلات متمرکزى براى ارائه خدمات بهزیستى وجود نداشت و خدمات نسبتاً مشابهى به صورت پراکنده توسط دستگاه‌هاى مختلف ارائه مى شد. تعدادى از این سازمان‌ها عبارت بودند از:

• سازمان ملى رفاه خانواده ایران
• سازمان بهزیستى و آموزش کودکان و نوجوانان
• سازمان ملى بهزیستى ناشنوایان ایران
• سازمان ملى رفاه ناشنوایان ایران
• سازمان ملى رفاه نابینایان ایران
• سازمان زنان
• جمعیت حمایت از اطفال بى سرپرست

پس از پیروزى انقلاب شکوهمند اسلامى ایران سازمان بهزیستى کشور در بیست و چهارم خرداد ماه ۱۳۵۹ براساس مصوبه شوراى عالى انقلاب اسلامى تشکیل شد.

شهید دکتر محمد على فیاض بخش پس از آن که به پراکندگى سازمان‌هاى رفاهى و توانبخشى کشور و عدم هماهنگى لازم بین آنها پى‌برد، با کمک و هم‌فکرى شهید سید محمد باقر لواسانى و تنى چند از هم‌فکرانش لایحه تشکیل سازمان بهزیستى کشور را به شوراى انقلاب پیشنهاد کرد و پس از تصویب آن با کار پیگیر و مستمر به سازماندهى تشکیلات و برنامه‌ریزى براى فعالیت نوین سازمان بهزیستى پرداخت و در مدت کوتاهى توانست ارگان دولتى و کار آمدى براى خدمت به محرومان و مستضعفان کشور ایجاد کند.

در تاریخ ۲۹/۹/۵۹ سازمان تربیتى شهردارى تهران نیز به بهزیستى واگذار شد و در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۶۳ بر پایه مصوبه مجلس شوراى اسلامى، بار دیگر سازمان بهزیستى در شمار سازمان‌هاى وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى قرار گرفت .

اصولاً بهزیستى به مجموعه متشکل از تدابیر، خدمات، فعالیت‌ها و حمایت‌هاى غیر بیمه‌اى اطلاق مى‌شود که به منظور بسط رحمت اسلامى در جامعه و حفظ ارزش‌ها و کرامات انسانى، با تکیه بر کمک‌هاى مردمى و همکارى نزدیک سازمانهاى ذى ربط انجام مى‌شود و گسترش خدمات توانبخشى، حمایتى، بازپرورى و کمک به تامین حداقل نیازهاى اساسى گروه‌هاى محروم و کم در آمد را مد نظر دارد.

تعریفی از تامین اجتماعی و بهزیستی

ﻣﻔﻬﻮم تامین اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﯿﻤﻪ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺗﻌﺎون اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻌﺎدل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی واژه ﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﮐﻤﮏ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺳﻮ اﺳﺖ.

این سازمان به منظور نیل به اهداف خود با اتخاذ تدابیر لازم و حمایت‌های گوناگون از کودکان نیازمند، زنان و کودکان بی سرپرست، ابن السبیل (در راه ماندگان) و نیز عرضه خدمات توانبخشی به معلولان جسمی و ذهنی، مبتلایان به بیماری‌های صعب العلاج، معتادان و ناسازگاران اجتماعی و هم چنین پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و … با توجه به حفظ ارزش‌ها و کرامات والای انسانی و تکیه بر تعاون و همیاری مردم نیکوکار و همکاری‌های نزدیک روحانیون متعهد و سایر طبقات دلسوز کشور تلاش می‌کند.

همچنین بهزیستی و رفاه اجتماعی مفهومی است که وضعیت اقتصادی، اجتماعی و روانی و حتی سیاست را در جهت حفظ کرامت انسانی و مسئولیت پذیری افراد جامعه را در قبال یکدیگر و ارتقای توانمندی‌های آنان رادر یک جامعه نشان می‌دهد و در آن بر حالاتی از قبیل: سلامتی، سعادت، خوب بودن و شاد بودن و یا مساعدت‌های که به صورت مادی و معنوی در قالب مجموعه‌ای از برنامه‌ها و خدمات سازمان یافته در جهت تأمین حداقل نیاز‌های اساسی یک جامعه ارائه می‌گردد تاکید می‌شود و با شاخص هایی، چون آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، تغذیه، مسکن، اشتغال و هزینه و در آمد، گذران اوقات فراغت و دسترسی به تسهیلات فرهنگی، زیست محیطی و امنیت و آسایش روانی و اجتماعی بر آورد می‌گردد در واقع رفاه و اجتماعی یک مفهوم کنترلی است و از جامعه در مقابل خشونت، بیکاری فقر، آسیب‌های روانی، آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی، مراقبت و مواظبت می‌نماید و برای آحاد جامعه فرصت‌های برابر فراهم می‌کند بنا بر نظر متخصصین رفاه و بهزیستی اجتماعی به‌صورت چند بعدی است.

 الف : بعد بهزیستی شامل سلامت جسمی ( مواظبت در مقابل معلولیت و بیماری و سلامت روانی (مانند افزایش امید به زندگی و سعادت و خوب بودن)

ب: بعد حقوقی ( شامل قوانین حمایت از گروه های آسیب دیده و آسیب پذیر مانند زنان، كودكان و نوجوانان و قوانین کیفری و جزائی در مقابل بزه ها و آسیب‌های اجتماعی

ج : بعد اجتماعی شامل بهداشت روانی و سلامتی اجتماعی ، فراغت ، اشتغال ، مشاركت اجتماعی ، توسعه سرمایه اجتماعی

د: بعد اقتصادی شامل ریشه کنی فقر، توسعه اقتصادی توسعه اشتغال و مسکن، سیستم‌های حمایت، عدالت اجتماعی و حمایت از اقشار آسیب پذیر.     

اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻧﯿﺎز ﺧﻮد، زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، آﻧﺎن را ﺑﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻓﮑﺮی، ﻋﻤﻠﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، اﻧﺴﺎن ﻫﯿﭻ ﮔﺎه از راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﯿﺴﺖ و در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل ﺑﻪ ﯾﺎری دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺎز دارد. ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه اﯾﻦ راﺑﻄﻪ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﻬﺪ و اﺣﺴﺎس مسئوﻟﯿﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ، اﺛﺮ ﻧﯿﮏ و ارزﻧﺪه ای در ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎع اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.

دو اﺻﻞ تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

• اﺻﻞ ﮐﻔﺎﻟﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ
• اﺻﻞ ﺳﻬﯿﻢ ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ در درآﻣﺪﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ.

اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎی تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎ در تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم دو ﻗﺴﻢ اﺳﺖ: ﯾﮑﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ در تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﻣﻘﺪم‌ند و دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺳﻮی ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد. در ﻗﺴﻢ اول، ﻗﺎﻋﺪه ﮐﻠﯽ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ اﺳﺖ و در ﻗﺴﻢ دوم، ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺛﺮوت و ﻣﮑﻨﺖ، مسووﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮاي تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارﻧﺪ؛ زﯾﺮا ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ، در واﻗﻊ اﻣﺎﻧﺖ ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﻧﯿﺰ ﻫﻤﮕﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا دﭼﺎر ﮐﻤﺒﻮد و ﻧﺪاری ﺷﺪﻧﺪ، آﻧﺎن ﮐﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار هستند، ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ و اﻣﺎﻧﺖ داری، ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﮐﻢ درآﻣﺪان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭘﺲ اﮔﺮ آﻧﺎن ﺣﻖ اﻣﺎﻧﺖ داري را ﺧﻮد ادا ﻧﮑﺮدﻧﺪ، ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﻖ دارد ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺻﻼح ﺑﺪاﻧﺪ، آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﮐﻨﺪ.

هدف از تامین اجتماعی و بهزیستی 

بی تردید، سلامت جسم و جان و روان، زیربنایی ترین عامل پیشرفت و تکامل جامعه است. امروزه برای دست یابی به این هدف، با اجرای برنامه های پیش رفته بهداشتی و بهزیستی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، افراد ناتوان جامعه از دوران شیرخوارگی تا سالخوردگی تحت مراقبت قرار دارند تا سلامتشان تأمین شود. یکی از وظایف سازمان بهزیستی، کمک به تأمین نیازهای افراد و خانواده های بی سرپرست و ایجاد زمینه های مناسب برای خودکفایی آنان است. این سازمان، ساختاری است که به طور علمی به بررسی نارسایی ها و مشکلات اجتماعی می پردازد و از نیروی متخصصان و کارشناسان علوم اجتماعی و بهداشتی برخوردار است و معضل های اجتماعی را از ریشه درمان کند و از بین ببرد.

زنان و کودکان بی سرپرست

از مهم‌ترین برنامه های سازمان بهزیستی، سرپرستی و کمک مالی به زنان و کودکان بی‌سرپرست است. در هر جامعه افرادی هستند که جزو گروه های آسیب دیدگان اجتماعی شمرده می شوند. در این میان، باید فرزندان بی سرپرست، بدسرپرست یا محروم از پدر و مادر را جزو این گروه قرار داد. همچنین زنان آبرومند و بی‌سرپناهی هستند که برای تأمین مخارج زندگی تحت پوشش این سازمان قرار گرفته اند. این گروه نیز که هم نیازمند کمک مالی برای گذران زندگی خود هستند و هم به برنامه‌های مشاوره ای در زمینه تربیت و تعلیم فرزندان و مشکلات‌شان نیاز دارند، از برنامه های سازمان بهزیستی بهره‌مند می‌شوند.

بهزیستی و طرح درمان اعتیاد TC

طرح درمان اعتیاد اجتماع مدار TC، یکی از خدمات سازمان بهزیستی کشور برای مددجویان نیازمند است. در این شیوه، دارو درمانی وجود ندارد و محور و هدف درمان، تغییر در شیوه زندگی و بازتوانی و توان بخشی در شخص بر اساس یادگیری اجتماعی و قواعد زندگی اجتماعی است. TCبرنامه درمانی درازمدت است که با نظام نظارتی قوی برای معتادان طراحی شده و به شکل کاملاً علمی جایگزین مراکز بازپروری پیشین در کشور گردیده است. از دید این نوع درمان، سم زدایی کافی نیست و می تواند آغازی برای بازگشت دوباره به اعتیاد باشد. در درمان اجتماع مدار TC، به درمان همه جنبه های رفتاری، شناختی، هیجانی و جسمانی معتاد می پردازند و از بیمار خواسته می شود آن گونه رفتار کند که باید باشد، نه به صورتی که اکنون رفتار می کند.

کانون اصلى فعالیت‌ها و برنامه‌هاى سازمان بهزیستى، پیشگیرى از فروپاشى زندگى افراد و خانواده هایى است که به علت مشکلات اقتصادى و ناهنجاری‌هاى اجتماعى و فرهنگى دچار آسیب‌پذیرى و ناتوانى‌هاى محتلف شده اند و یا از معلولیت‌هاى جسمى و روانى رنج مى برند. بدون تردید، خدمت رسانى به این گروه‌ها با کیفیت مطلوب هنگامى امکان پذیر خواهد بود که یک نهاد ویژه برخوردار از توان تخصصى، اقتصادى، اجرایى و سیاسى قوى به شکل منسجم جنبه هاى گوناگون خدمات مورد نیاز محرومان و مستضعفان را عهده دار شود.