۲۰ تیر؛ روز جهانی جمعیت

ستاره | سرویس عمومی – یازدهم جولای روز جهانی جمعیت نامیده شده‌است. روزی که از سال ۱۹۸۹ وارد تقویم شد تا جهان، عواقب رشد بی‌رویه جمعیت را از یاد نبرد. این تاریخ یادآور یازدهم جولای۱۹۸۷ است که در آن جمعیت جهان از مرز ۵ میلیارد گذشت.

تاریخچه روز جهانی جمعیت

تعریفی از روز جهانی جمعیت

افزایش جمعیت، می‌تواند هم فرصت و هم تهدید باشد. جمعیت برای هر کشور فرصت است؛ اما اگر جمعیت دارای کیفیت نباشد، می‌تواند به هر نظام و کشوری آسیب برساند. جمعیت سالم، تحصیل کرده و مولد می‌تواند به شکستن چرخه فقر بین نسلی کمک کرده و در رویارویی با چالش‌های فردی و اجتماعی انعطاف‌پذیر باشد. جمعیت ماهر و مطلع می‌تواند کامل‌تر به جامعه و ملت خود کمک کند. ترویج دسترسی به آموزش، خدمات بهداشتی، از جمله سلامت باروری و تنظیم خانواده از جمله عواملی هستند که می‌تواند به تقویت تحمل جمعیت در مقابل چالش‌ها و استفاده از فرصت‌‌های اقتصاد نوظهور، کمک کنند .

اکنون نه تنها تعداد جمعیت هر کشور، بلکه کیفیت جمعیت آن بیش از گذشته مطرح است؛ زیرا فقط انسان توانمند می‌تواند زمینه رشد و توسعه جوامع را فراهم کند.

شعار روز جهانی جمعیت: “جمعیت هفت میلیارد نفری جهان”

برنامه‌های تنظیم جمعیت در ایران

یکی از اصلی‌ترین محورهای برنامه‌های تنظیم خانواده در ایران، ارتقای سلامت مادر و کودک از طریق آگاهی‌رسانی به جامعه و تسهیل دسترسی به خدمات تنظیم خانواده در بخش های دولتی و خصوصی بوده‌است. تنظیم خانواده مسئولیتی مشترک بین زن ومرد بوده و رعایت آن پنجره‌ای به سوی سلامت، رفاه و آسایش است. از اهداف برنامه بهداشت باروری درقالب تنظیم خانواده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرهیز از تولد کودک ناخواسته
• داشتن فرزند به تعداد دلخواه
• تنظیم فواصل بارداری، اطلاع رسانی
• آموزش و مشاوره به زوجین
• آموزش در خصوص روابط جنسی و فرزنددار شدن
• افزایش پوشش استفاده از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری
• کاهش درصد بارداری ناخواسته

تنظیم خانواده از راه‌های مختلفی سبب ارتقای سلامت مادر و کودک و جامعه می‌شود. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• توانمند کردن جامعه در زمینه محدود کردن بارداری‌ها ( بهترین دوره‌های سنی برای بارداری)
• ایجاد توانایی برای تصمیم‌گیری درباره تعداد بارداری‌ها، زایمان‌ها و محدود کردن آن‌ها
•  پیشگیری از اقدام به سقط
•  افزایش مشارکت مردان در استفاده از روش‌های مدرن پیشگیری از بارداری
• استفاده صحیح از روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری
• افزایش آگاهی زوجین به منظور استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری

حاملگی نا‌خواسته اثر مستقیم بر افزایش مرگ و میر زنان دارد. بارداری‌های نا‌خواسته بارداری‌های پر خطری را تشکیل می‌دهند که متاسفانه مادر به دلیل نخواستن فرزند یا به سمت سقط مراجعه می‌کند (۲۵ درصد)؛ این کار عوارض زیادی را به دنبال داشته و حتی منجر به مرگ مادر و یا موارد دیگری مثل پارگی رحم و انواع جراحی‌های غیر ضروری خواهد شد. از طرف دیگر این مادران به علت نا‌خواسته بودن بارداری تحت مراقبت‌های جدی دوران بارداری قرار نگرفته و همین موضوع می‌تواند عوارض جدی را برای مادر و نوزاد به دنبال داشته باشد.

در کشور ما علی‌رغم دسترسی آسان به وسایل پیشگیری از بارداری سالیانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار حاملگی ناخواسته اتفاق می‌افتد که حدود ۱۸.۷ درصد حاملگی‌های ناخواسته همزمان با استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری بوده‌است؛ بیشترین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده در بارداری‌های ناخواسته روش کاندوم و منقطع می‌باشد.

بیشتر بدانید: پرجمعیت ترین و کم جمعیت ترین کشورهای جهان کدامند؟

کاهش میزان حاملگی ناخواسته از طرق زیر امکان‌پذیر می‌باشد:

•  افزایش روش‌هایی با اثر بخشی بالا. مثل روش‌های توبکتومی (بستن لوله در زنان)، وازکتومی (بستن لوله در مردان)، آمپول‌های تزریقی و IUD
•  استفاده صحیح از روش‌هایی همچون انواع قرص‌ها
• کاهش مصرف روش‌هایی که شکست بالایی دارند، مثل کاندوم و روش طبیعی
• توجه خاص به خانم‌های ۱۵ تا ۴۹ ساله متاهلی که دارای یکی از شرایط ذیل بوده و تشویق آنان به استفاده از روش‌های پیشگیری از حاملگی؛

الف) خانم‌هایی که حاملگی اخیرشان ناخواسته بوده و قبل از حاملگی اخیر از هیچ روش پیشگیری استفاده نکرده بودند.
ب) خانم‌هایی که درحال حاضر فرزند نمی‌خواهند و علی‌رغم این مسئله از هیچ روش پیشگیری استفاده نمی‌کنند.

به‌طور کلی استفاده دقیق و موثر از روش‌های تنظیم خانواده باعث کاهش چشمگیر مرگ و میر مادران گشته، و از تولد کودکانی که آینده‌ای نابسامان خواهند داشت تا حد زیادی جلوگیری می‌کند. علاوه بر آن به زنان به عنوان نیمی از جامعه این فرصت را می‌دهد تا با پایان دادن به نگرانی از یک حاملگی ناخواسته و تعیین زمان بچه‌دار شدن فرصت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در آموزش، کار، و دیگر فعالیت‌های اجتماعی داشته باشند.

هدف روز جهانی جمعیت

تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، حتی برای بسیاری از افراد جوان هم عبارتی بیگانه است. فقدان اطلاعات و عدم دسترسی به روش‌های جلوگیری از بارداری، از مشکلات بزرگ کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌روند. به هر روی انفجار جمعیت و ناهنجاری‌های ناشی از آن موجب نگرانی بوده و نهادهای بین‌المللی فعال در زمینه‌های جمعیت، در سال‌های آینده بر تنظیم خانواده و گسترش روش‌های مدرن جلوگیری از بارداری متمرکز خواهند شد. مقابله با ایدز، پیشگیری از بارداری‌های ناخواسته و سقط جنین در شرایط غیربهداشتی، هم‌چنان از مهم‌ترین دغدغه‌های نهادهای مسئول در این حوزه به شمار می‌آیند.

در پایان می‌توان گفت هدف از نامگذاری یک روز به نام روز جمعیت، کنترل جمعیت جهان و بهبود سطح زندگی تمام افراد کره خاکی است. پس باید دانست که هدف از برنامه‌های کنترل جمعیت مبارزه با جمعیت نبوده و برنامه‌ریزی برای رشد معقول آن است.