بهترین رژیم غذایی برای نقرس چیست؟

نقرس نوعی التهاب مفصل یا به اصطلاح آرتریت است که به دلیل افزایش اسید اوریک خون ایجاد می‌شود. اسید اوریک اضافی باعث تجمع مایعات در اطراف مفاصل و تشکیل کریستال‌های اسید اوریک می‌شود. تشکیل این کریستال‌ها به تورم و التهاب مفاصل و در نتیجه درد شدید منجر می‌شود. علاوه بر داروها، اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی هم می‌تواند از حملات دردناک این بیماری جلوگیری کند. در این مقاله قصد داریم درباره رژیم غذایی برای نقرس صحبت کرده و به معرفی غذاهای مضر برای این بیماری بپردازیم. با ما همراه باشید.

 

چرا به نقرس مبتلا می‌شویم؟

زمانی که اسید اوریک خون بیش از حد طبیعی باشد، به نقرس مبتلا می‌شوید. بالا رفتن اسید اوریک از افزایش ساخت آن توسط بدن یا مصرف غذاهای غنی از پورین ناشی می‌شود. در بعضی بیماران مبتلا به نقرس به دلیل دفع اسید اوریک اضافی از طریق ادرار میزان اسید اوریک خون در حد طبیعی باقی می‌ماند.

علاوه بر رژیم غذایی، عوامل زیر هم می‌توانند احتمال ابتلا به نقرس را افزایش دهند:

• چاقی: اگر اضافه وزن داشته باشید، بدن شما اسید اوریک بیشتری تولید کرده و کلیه‌ها برای دفع آن از بدن دچار مشکل می‌شوند.
• بعضی بیماری‌ها: پرفشاری خون، دیابت، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های کلیوی احتمال بروز نقرس را افزایش می‌دهند.
• داروها: آسپرین و بعضی داروهای کاهنده فشارخون می‌توانند سطح اسید اوریک خون را بالا ببرند.
• سابقه خانوادگی نقرس: اگر یکی از اعضای خانواده شما به نقرس مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری افزایش پیدا می‌کند.
• جنسیت و سن: نقرس بیشتر در مردان ۳۰ تا ۵۰ ساله رخ می‌دهد. زنان یائسه بیش از زنان غیریائسه در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

 

 

پورین چیست؟

پورین‌ها ترکیبات شیمیایی هستند که در بدن به اسید اوریک تجزیه می‌شوند. پورین‌ها یا توسط بدن شما ساخته می‌شوند یا از طریق غذاها وارد بدنتان می‌شوند. اسید اوریک تولید شده در خون حل شده، از طریق کلیه‌ها وارد ادرار شده و سپس از بدن دفع می‌شود.

در مبتلایان به نقرس یا تولید اسید اوریک در بدن افزایش پیدا می‌کند یا کلیه‌ها نمی‌توانند با سرعت کافی اسید اوریک را دفع کنند. این موضوع باعث افزایش اسید اوریک خون می‌شود که به آن هایپراوریسمی (Hyperuricemia) هم گفته می‌شود.

 

مصرف کدام غذاها در رژیم غذایی برای نقرس محدود می‌شود؟

اجتناب از مصرف غذاهای سرشار از پورین می‌تواند علائم بیماری نقرس را کاهش دهد. گوشت به خصوص گوشت قرمز، غذاهای دریایی، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و نوشیدنی‌های الکلی در افزایش اسید اوریک خون نقش دارند:

۱. گوشت‌

امعاء و احشاء شامل دل، قلوه، مغز، زبان و جگر دارای بیشترین میزان پورین هستند. در رژیم غذایی برای نقرس توصیه می‌شود که این بیماران از مصرف تمام این مواد غذایی خودداری کنند. عصاره گوشت هم حاوی مقدار زیادی پورین است و به همین دلیل باید از رژیم غذایی نقرس حذف شود. مصرف سایر گوشت‌ها شامل گوشت قرمز و مرغ باید به ۶۰ تا ۹۰ گرم در روز محدود شود.

۲. غذاهای دریایی

ماهی و سایر غذاهای دریایی از منابع پورین محسوب می‌شوند. ماهی‌هایی مثل ساردین و شاه ماهی مقدار زیادی پورین داشته و باید از مصرف آن‌ها خودداری شود. میزان پورین سایر ماهی‌ها هم نسبتا بالا بوده و باید مصرف آن‌ها به کمتر از ۶۰ تا ۹۰ گرم در روز برسد. میگو هم باید به مقدار کم مصرف شود؛ چون حاوی مقدار زیادی پورین است.

 

 

۳. غلات کامل

در غلات کامل مثل جوانه گندم، سبوس و بلغور جو دوسر مقداری پورین وجود دارد؛ اما برای مبتلایان به نقرس فواید مصرف غلات کامل از خطرات آن بیشتر است. غلات کامل احتمال ابتلا به چاقی، بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهند.

در سال ۲۰۱۶، نتایج یک مطالعه نشان داد که کاهش قند خون به کاهش اسید اوریک کمک می‌کند؛ بنابراین، کاهش مصرف غذاهایی که تاثیر زیادی روی قند خون دارند مانند نان و ماکارونی تهیه شده با آرد بدون سبوس و برنج سفید می‌تواند از بروز نقرس یا شعله‌ور شدن علائم آن جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید که افراط در مصرف غلات کامل ممکن است برای مبتلایان به نقرس مضر باشد؛ پس در مصرف آن‌ها حد تعادل را حفظ کنید.

۴. غذاها و نوشیدنی‌های شیرین

در غذاها و نوشیدنی‌های شیرین پورین کمی وجود دارد؛ اما زیاده‌روی در مصرف آن‌ها باعث بدتر شدن علائم نقرس می‌شود. اگر در جستجوی بهترین رژیم غذایی برای نقرس هستید، باید از مصرف انواع شیرینی‌جات، دسر، بستنی و نوشابه خودداری کنید؛ چون این دسته از خوراکی‌ها باعث افزایش اسید اوریک خون می‌شوند.

اگر می‌خواهید یک خوراکی شیرین مصرف کنید، بهتر است از میوه‌های تازه استفاده کنید. اگرچه بعضی میوه‌ها حاوی مقدار زیادی قند طبیعی هستند، اما مواد مغذی موجود در آن‌ها به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند.

۵. نوشیدنی‌های الکلی

آبجو و مخمر آبجو حاوی پورین هستند. نتایج مطالعات مختلف نشان داده که نوشیدن آبجو می‌تواند شدت حملات نقرس را به طور قابل توجهی افزایش دهد. در سایر نوشیدنی‌های الکلی پورین زیادی وجود ندارد؛ اما مصرف آن‌ها تولید پورین را در بدن تحریک کرده و در نتیجه باعث افزایش اسید اوریک خون می‌شود.

 

یک نکته مهم درباره سبزیجات

بعضی از سبزیجات مثل مارچوبه، گل کلم و اسفناج سرشار از پورین هستند؛ با این حال، تحقیقات نشان نداده‌اند که مصرف سبزیجات سرشار از پورین با افزایش اسید اوریک خون یا افزایش حملات نقرس مرتبط باشد. در حقیقت، مصرف سبزیجات از  جمله سبزیجات حاوی پورین، حتی ممکن است احتمال بروز نقرس را کاهش دهد؛ بنابراین در هنگام تنظیم رژیم غذایی برای نقرس این دسته از سبزیجات از برنامه غذایی بیمار حذف نمی‌شوند.

 

 

اصلاح سبک زندگی چه نقشی در درمان نقرس دارد؟

علاوه بر رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی هم می‌تواند در درمان و پیشگیری از نقرس موثر باشد:

۱. کاهش وزن

اگر به نقرس مبتلا هستید، اضافه وزن و چاقی می‌تواند خطر حملات نقرس را افزایش دهد؛ چون چاقی باعث مقاومت به انسولین شده و در نتیجه بدن شما نمی‌تواند از این هورمون برای کنترل قند خون استفاده کند. مقاومت به انسولین و افزایش قند خون ناشی از آن باعث بالا رفتن اسید اوریک خون می‌شود.

حتی چند کیلو کاهش به کاهش اسید اوریک خون کمک کرده و از ایجاد فشار روی مفاصل دردناک جلوگیری می‌کند. برای اینکه وزنتان را کاهش دهید، باید کالری کمتری دریافت کرده و ورزش کنید. برای کم کردن وزن خود از رژیم‌های سختی که باعث کاهش وزن سریع می‌شوند، استفاده نکنید. تحقیقات نشان داده که کاهش وزن سریع احتمال بروز حملات نقرس را افزایش می‌دهد.

۲. افزایش فعالیت بدنی

ورزش منظم، یک راهکار موثر برای جلوگیری از حملات نقرس محسوب می‌شود. ورزش نه تنها به حفظ وزن در محدوده طبیعی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند میزان اسید اوریک خون را هم کاهش دهد. نتایج یک مطالعه که روی ۲۲۸ مرد انجام شد، نشان داد که ۵ کیلومتر دویدن در روز احتمال بروز نقرس را ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.

۳. نوشیدن آب

نوشیدن آب و پیشگیری از کم آبی بدن در کاهش حملات نقرس موثر است؛ چون آب به بدن کمک می‌کند تا اسید اوریک اضافی را از طریق ادرار دفع کند. اگر میزان فعالیت بدنی شما زیاد است، حتما باید به تامین آب مورد نیاز بدن توجه کنید؛ چون از طریق تعریق آب زیادی از دست می‌دهید.

 

 

۴. مصرف مکمل ویتامین C

تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که مکمل ویتامین C ممکن است از طریق کاهش اسید اوریک خون از بروز حملات نقرس جلوگیری کند. به نظر می‌رسد که ویتامین C به کلیه‌ها کمک می‌کند که اسید اوریک اضافی را از طریق ادرار دفع کنند.

با توجه به اینکه بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که مکمل این ویتامین هیچ تاثیری بر نقرس ندارد، باید مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود. اگر می‌خواهید از مکمل ویتامین C برای پیشگیری از حملات نقرس استفاده کنید، با پزشک خود مشورت نمایید.

 

کلام پایانی

نقرس، یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است که باعث درد، تورم و التهاب مفاصل به خصوص مفاصل پا می‌شود. رژیم غذایی مناسب می‌‌تواند به تسکین علائم این بیماری کمک کند. در رژیم غذایی برای نقرس به نوشیدن آب کافی، خودداری از مصرف امعا و احشا و کاهش مصرف گوشت قرمز، ماکیان، بعضی غذاهای دریایی و همچنین غذاها و نوشیدنی‌های شیرین توصیه می‌شود.

بیماران مبتلا به نقرس می‌توانند از میوه‌ها به خصوص انواع توت‌ها، مرکبات و گیلاس، سبزیجات، غلات، حبوبات، لبنیات کم چرب، تخم‌مرغ، مغزهای خوراکی و روغن‌های گیاهی مایع مانند روغن زیتون استفاده کنند.