نویسنده: مریم زارعی
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
ستاره | سرویس مادر و کودک – معمولا بسیاری از مادران باردار از مشکل یبوست در دوران بارداری شکایت دارند، اما خوب است بدانید که اسهال نیز به عنوان یکی از اختلالات گوارشی ممکن است در طول دوران بارداری برای مادران باردار به وجود بیاید. اگر در طول روز، بیشتر از سه بار دچار اسهال شدید، بدن شما به هیدراته شدن یعنی دریافت آب کافی نیاز دارد. در این مقاله با علل اسهال در بارداری و روش‌های درمان آن آشنا خواهید شد.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
علل اسهال در بارداری
اسهال در بارداری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که دسته‌ای از آن‌ها به عواملی غیر از بارداری وابسته‌اند، به علاوه زمان بروز اسهال نیز می‌تواند شما را به سمت درمان‌های متفاوتی سوق دهد. از این جهت می‌توان بروز اسهال را به سه دوره زمانی نسبت داد:
- اسهال در اوایل بارداری
- اسهال در اواسط بارداری
- اسهال در اواخر بارداری
در ادامه علل مختلف این مشکل و درمان‌های مؤثر برای هر علت ذکر خواهد شد.
مهم‌ترین علل بروز اسهال در اوایل بارداری
معمولا عوامل زیر در بروز اسهال در سه ماهه اول بارداری مؤثر هستند.
۱. هورمون‌ها
هر زن بارداری تغییرات هورمونی را تجربه خواهد کرد، در این میان هورمون‌هایی مانند استروژن، پروژسترون و هورمون اچ سی جی بر سیستم گوارشی تاثیر گذار هستند، مثلا گاهی اوقات هورمون‌ها باعث می‌شوند فرایند هضم آهسته شود که این مسئله باعث اسهال خواهد شد. همچنین این هورمون‌ها می‌توانند منجر به بروز حالاتی نظیر تهوع صبحگاهی، استفراغ و بی اشتهایی شوند. البته لازم است بدانید که عارضه اسهال بر اثر تغییرات هورمونی در میان زنان باردار، همه گیر نیست.
درمان: از آنجا که تغییرات هورمونی در دوران بارداری اجتناب ناپذیرند، لازم است که مادر با رژیم غذایی صحیح و کنترل استرس، به بهترین شکل ممکن این دوران را مدیریت کرده و میزان مایعات مصرفی را افزایش دهید تا دچار کم آبی بدن نشود.
۲.تغییرات رژیم غذایی
همانطور که می‌دانید بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری تغییر زیادی در رژیم غذایی خود ایجاد می‌کنند. این تغییرات که به منظور رساندن مواد مغذی بیشتر به جنین صورت می‌گیرد، گاهی اوقات می‌تواند مادر را دچار اسهال و مشکلات گوارشی دیگر کند. اما جای نگران نیست چرا که این یک بیماری موقتی است که به زودی بر طرف خواهد شد.
درمان: برای درمان مؤثر لازم است که غذا‌هایی که باعث اسهال می‌شوند را بشناسید:
- نوشیدنی‌های کربنات دار و کافئین دار
- غذا‌های پرچرب و سرخ شده
- میوه‌های خشک شده
- ادویه‌ها
- محصولات لبنیاتی
- خوراکی‌های دارای شکر مانند آّب نبات و شکلات
- گوشت خام
به علاوه رژیمی موسوم به BRAT توسط پزشکان برای کاهش اسهال توصیه می‌شود که شامل موز، برنج، سیب و نان تست است. آب میوه نیز کمبود سطح پتاسیم را جبران می‌کند.
اما باید بدانید که این غذا‌ها در طول بارداری همه مواد مغذی لازم را برای بارداری فراهم نمی‌کنند از این رو در کنار این غذا‌ها مصرف مواد زیر نیز توصیه می‌شود:
- سبزیجاتی مانند هویج پخته شده
- غذا‌های نشاسته دار مانند سیب زمینی شیرین
- گوشت کم چرب
- سوپ برنج، نودل و یا سوپ سبزیجات
- ماست
۳.حساس شدن به غذا‌ها
دوران بارداری، فراز و نشیب‌های زیادی دارد. مواد غذایی‌ای که پیش از این مشکل ساز نبودند، اکنون می‌توانند حساسیت ایجاد کنند، حساسیتی که ممکن است در قالب نفخ، نارحتی معده، اسهال و یا یبوست بروز کند. (درمان یبوست بارداری)
درمان: این دوران نیز گذراست، به علاوه می‌توانید با شناخت حساسیت‌های خود، مواد غذایی مناسب دیگر را با مشورت پزشک خود، جایگزین کنید.
۴.مصرف ویتامین‌های دوران بارداری
هر چند که ویتامین‌های دوران بارداری برای سلامت شما و کودک در حال رشد تجویز شده اند، اما گاهی اوقات همین ویتامین‌ها می‌توانند باعث ناراحتی معده و اسهال مادر شوند.
درمان: در صورت بروز علایم آزار دهنده، بهتر است در مورد نوع ویتامین‌های مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.
اسهال در اواسط بارداری
اسهال در سه ماهه دوم بارداری کمتر رایج است، اما اگر در این دوره با هر علامت دیگری مانند تب و یا بدن درد، دچار اسهال نیز شدید، لازم است که حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.
اسهال اواخر بارداری
اسهال اواخر بارداری نیز شایع است، حالت تهوع یا استفراغ و سوء هاضمه یک یا چند روز پیش از درد زایمان شروع می‌شوند، اما به این معنا نیست که جنین به زودی و بلافاصله متولد خواهد شد، بلکه تغییراتی که در بدن مادر رخ می‌دهد، او را برای زایمان آماده می‌کند. دقت داشته باشید که اگر اسهال قبل از هفته سی و هفتم بارداری رخ دهد، نشانه زایمان زودرس است.
اسهال در بارداری با علت‌های غیر از بارداری
در این حالت باید به دنبال علت‌هایی غیر از بارداری باشیم که در ادامه برخی از آن‌ها را مرور می‌کنیم:
۱. ویروس معده یا مسمومیت غذایی مانند listeriosis
اگر اسهال شما ناشی از مسمومیت غذایی و یا ویروس معده‌ای باشد، نباید زیاد طولانی شود و معمولا در عرض ۲۴ ساعت و یا کمتر احساس بهبودی حاصل خواهد شد.
درمان: لازم است که در این شرایط مایعات زیاد بنوشید و از غذا‌هایی مانند موز، برنج و یا گوشت‌های کباب شده استفاده کنید. اما اگر اسهال شما بیشتر از یک روز طول کشید و یا هر کدام از علائم زیر را داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
- درد شکمی
- تب
- اسهال منفجر کننده
- اسهال همراه موکوس و یا خون
- سرگیجه، خشکی دهان و سردرد‌های خفیف (نشانه‌های دهیدراسیون (کم آبی))
۲. برخی آنتی بیوتیک‌ها یا آنتی اسید‌های خاص
مصرف برخی آنتی بیوتیک‌ها یا آنتی اسید‌های خاص هم می‌تواند باعث اسهال شود.
درمان: اسهال‌های انگلی و باکتریایی در دوران بارداری شما ممکن است به آنتی‌بیوتیک‌های مجاز در حاملگی نیاز داشته باشد، اما در صورتی که اسهال، ناشی از عارضه‌ی مصرف داروی خاصی است، می‌توانید آن را با نظر پزشک خود متوقف یا تعویض کنید.
۳. افزایش مصرف محصولات لبنی نظیر شیر (اگر تحمل لاکتوز ندارید)
یکی از تغییرات رژیم غذایی در این دوران، افزایش مصرف شیر است که ممکن است باعث عدم تحمل لاکتوز و عوارض بعدی آن نظیر اسهال شود.
درمان: مصرف شیر را کاهش دهید و برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدن خود، از دیگر محصولات لبنی نظیر ماست یا پنیر استفاده کنید.
۴. وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای
این بیماری‌ها عبارتند از: سندرم روده تحریک پذیر، بیماری کرون، بیماری سلیاک و کولیت زخمی یا اولسراتیو
درمان: لازم است در این موارد حتما با پزشک متخصص مشورت کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.
درمان‌های خانگی ساده برای اسهال در بارداری
بیشتر مواقع، اسهال طی چند روز برطرف می‌شود. درمان‌هایی که در ادامه خواهند آمد، درمان‌هایی ساده و کم هزینه هستند.
۱. مصرف مایعات فراوان
نگرانی اصلی اسهال کم آب شدن بدن است. به همین دلیل باید مراقب باشید در حین اسهال، آب زیادی مصرف کنید تا الکترولیت‌های که از بدنتان از دست رفته، جایگزین شود. آب کمک می‌کند که مایعات از دست رفته دوباره برگردند.
۲. چای زنجبیل
چای زنجبیل نیز گزینه دیگری است که می‌توانید برای درمان اسهال استفاده کنید. سه الی چهار قاشق غذاخوری را به یک لیوان آب اضافه کنید و این ترکیب را هر روز بنوشید.
۳. مصرف نعناع
عصاره نعناع را به نصف فنجان آب اضافه کنید و دو الی سه بار در روز این ترکیب را بنوشید. همچنین می‌توانید عرق نعنا را با دوغ غلیظ و نسبتا شور با اندکی آویشن مخلوط کرده و میل نمایید.
۴. پوست اسفرزه
پوست اسفرزه درمان خانگی دیگری است که می‌تواند شدت اسهال را کاهش دهد.
۵. ماش پلو
ماش پلو هم خاصیت درمانی دارد و هم می‌توانید به عنوان یکی از وعده‌های غذایی خود از آن استفاده کنید.
۶. نان و پنیر با گردو و اندکی پونه
این نسخه در عین سادگی، بسیار کاربردی است و می تواند به تعادل مزاج شما کمک کند.
۷. آب سیب طبیعی
مصرف آب سیب نیز در کاهش اسهال مؤثر است.
رابطه اسهال و جنسیت جنین
تا کنون بین بروز اسهال در بارداری و جنسیت جنین رابطه‌ی خاصی گزارش نشده است. از آنجا که بروز هرگونه دردی خصوصاً در نواحی شکم و کمر برای یک مادر باردار می‌تواند نگران کننده باشد، لازم است در خصوص حفظ سلامت جنین به چند نکته توجه کنید.
- اسهال خفیف و گذرا آسیبی به جنین نمی‌رساند، اما اگر اسهال، شدید باشد، می‌تواند با از دست رفتن آب در بدن مادر موجب کاهش خون‌رسانی به جنین شود؛ بنابراین در صورتی که اسهال شما بیش از دو یا سه روز ادامه یافت، حتما به پزشک خود مراجعه کرده و مایعات فراوان بنوشید. اما در صورتی که اسهال در اثر عواملی همچون عفونت‌های شکمی و رحم در طول سه ماهه دوم یا سوم رخ دهد، می‌تواند برای جنین خطرناک باشد و مشاوره با پزشک متخصص لازم است.
- اگرچه اسهال می‌تواند یکی از نشانه‌های سقط جنین باشد، اما عامل آن نیست. توجه داشته باشید که درد‌های شکمی ناشی از اسهال، به دلیل حرکات روده‌هاست، در حالی که درد‌های شکمی در هنگام سقط، ناشی از انقباضات رحم است؛ بنابراین گرچه ممکن است که شما هر دو درد را به یک شکل حس کنید، اما منشأ هر یک متفاوت بوده و درد‌های ناشی از اسهال به هیچ وجه منجر به سقط نخواهند شد. اما به هرحال باید از نشستن طولانی مدت خصوصاً در توالت‌های ایرانی و زور زدن شدید و طولانی پرهیز کنید.
نکته پایانی
در صورت بروز اختلالاتی نظیر اسهال در بارداری، بی جهت خود را نگران نکنید و مطمئن باشید که با داشتن اطلاعات صحیح، می‌توانید در مواقع لازم به نحو مؤثری وارد عمل شده و بهترین تصمیمات ممکن را اتخاذ کنید. خواندن مقاله «خوراکی های مفید در درمان اسهال کدامند؟» می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
در صورتی که این مقاله برای شما مفید بود و دوست دارید تجربیات خود را با خوانندگان ستاره در میان بگذارید، نظرات ارزشمند خود را برای ما ارسال نمایید.
