پیچ خوردگی بیضه؛ علت، علائم و راه های درمان

ستاره | سرویس سلامت – در بدن مردان بیضه‌ها در داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار داشته و ساختار طناب مانندی که به آن طناب اسپرماتیک می‌گویند، خون را به بیضه‌ها منتقل می‌کند. اگر بیضه حول این طناب بچرخد، پیچ خوردگی بیضه (تورشن بیضه) رخ می‌دهد. این امر جریان خون را متوقف کرده و باعث درد شدید و تورم می‌شود. پیچ خوردگی بیضه یک مشکل جدی اما قابل درمان است. اگر پیچ خوردگی به موقع درمان نشود، قطع جریان خون باعث مرگ بیضه و بافت‌های اطراف آن می‌شود.

علت پیچ خوردگی بیضه چیست؟

در حالت عادی، بیضه به طناب اسپرماتیک و کیسه بیضه متصل است. ممکن است افرادی که دچار پیچ خوردگی بیضه می‌شوند دارای یک ویژگی ارثی باشند که به یک یا هر دو بیضه اجازه می‌دهد آزادانه در داخل کیسه بیضه بچرخند. در این افراد بیضه فقط به طناب اسپرماتیک متصل است، اما به کیسه بیضه وصل نیست؛ به همین دلیل، احتمال چرخش بیضه زیاد است. این ناهنجاری ۹۰ درصد موارد ابتلا به پیچ خوردگی بیضه را شامل می‌شود.

پیچ خوردگی بیضه در هر زمانی (هنگام ایستادن، خوابیدن، ورزش کردن یا نشستن) و بدون هیچ محرکی می‌تواند در افراد مستعد اتفاق بیفتد. گاهی اوقات این مشکل در دوران بلوغ به دلیل آسیب‌ دیدگی یا رشد سریع ایجاد می‌شود. عواملی که  احتمال پیچ خوردگی بیضه را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

۱. سن

این بیماری می‌تواند هر فردی را درگیر کند، اما وقوع آن در سنین بالای ۳۰ سال نادر است. غالبا پیچ خوردگی بیضه در مردان ۲۵-۱۰ ساله رخ می‌دهد. با توجه به آمارهای موجود ۶۵ درصد موارد ابتلا در نوجوانان ۱۸-۱۲ ساله مشاهده شده و از هر ۴ هزار مرد زیر ۲۵ سال ۱ نفر این مشکل را تجربه می‌کند.

۲. سابقه پیچ خوردگی بیضه

اگر پیچ خوردگی یک بار اتفاق بیفتد و بدون درمان برطرف شود، احتمال وقوع مجدد آن وجود دارد، مگر اینکه به منظور رفع مشکل زمینه‌ای جراحی انجام شود.

۳. آب و هوا

گاهی اوقات به پیچ خوردگی بیضه «سندرم زمستان» گفته می‌شود؛ چون غالبا هنگام سرد شدن هوا رخ می‌دهد. اگر طناب اسپرماتیک در حالی که کیسه بیضه شل است پیچ بخورد و فرد از محیط گرم به محیط سرد برود، انقباض ناگهانی ناشی از تغییر دما می‌تواند باعث پیچ خوردگی بیضه شود.

 

 

علائم پیچ خوردگی بیضه

معمولا پیچ خوردگی فقط در یکی از بیضه‌ها رخ داده و احتمال اینکه هر دو بیضه به طور همزمان به این مشکل مبتلا شوند، بسیار کم است. غالبا علائم پیچ خوردگی بیضه به طور ناگهانی ظاهر می‌شود؛ با این حال، در بعضی موارد ممکن است طی چند روز ایجاد شود. افرادی که دچار این مشکل می‌شوند علائم زیر را تجربه می‌کنند:

• درد ناگهانی و شدید در بیضه
• تورم کیسه بیضه
• وجود برآمدگی در کیسه بیضه
• حالت تهوع یا استفراغ
• وجود خون در منی
• درد شکم

بیمار ممکن است متوجه شود که یکی از بیضه‌های او بالاتر از حالت نرمال یا در زاویه غیرعادی قرار دارد. همچنین ممکن است بیضه بزرگتر و رنگ آن قرمز یا تیره رنگ شده باشد.

بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که علائم آن‌ها مشابه پیچ خوردگی بیضه است. از این بیماری‌ها می‌توان به اپیدیدیمیت (التهاب اپیدیدیم) و ارکیت (التهاب بیضه) اشاره کرد. اپیدیدیمیت معمولا در اثر عفونت باکتریایی ایجاد شده و باعث درد بیضه، احساس درد در هنگام ادرار کردن، قرمزی و تورم می‌شود. ارکیت که در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود، معمولا با بیماری اوریون همراه است. این بیماری باعث التهاب و درد یک یا هر دو بیضه می‌شود. مهم نیست که به کدامیک از این بیماری‌ها مبتلا شده باشید. در هر صورت شما باید فورا به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز علائم مشخص و برای درمان آن اقدام شود.

 

راه های تشخیص پیچ خوردگی بیضه

پیچ خوردگی بیضه یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود که باید فورا درمان شود. پزشک متخصص، کیسه بیضه، بیضه‌ها و کشاله ران را معاینه کرده و درباره علائم فرد سوالاتی را مطرح می‌‌کند. همچنین با فشار دادن قسمت داخلی ران رفلکس‌های بیمار را بررسی می‌کند. در حالت عادی این کار باعث انقباض بیضه می‌شود؛ اما اگر بیضه دچار پیچ خوردگی شده باشد، امکان دارد این رفلکس مشاهده نشود. روش‌های زیر به تشخیص دقیق‌تر بیماری کمک می‌کنند:

• آزمایش ادرار: این آزمایش‌ در تشخیص عفونت نقش دارد.
• سونوگرافی کیسه بیضه: سونوگرافی به ارزیابی جریان خون بیضه کمک می‌کند. اگر جریان خون کمتر از حد معمول باشد، احتمال ابتلا به پیچ خوردگی بیضه وجود دارد.
• اسکن هسته‌ای بیضه‌ها: مقدار کمی ماده رادیواکتیو به داخل جریان خون تزریق می‌شود تا مناطقی که در آن‌ها جریان خون کاهش یافته، مشخص شوند.
• جراحی تشخیصی: ممکن است برای مشخص شدن علت بروز علائم به جراحی نیاز باشد.

 

 

راه های درمان پیچ خوردگی بیضه

گاهی اوقات پزشک می‌تواند با دست، پیچ طناب اسپرماتیک را باز کند؛ اما معمولا پیچ خوردگی بیضه به جراحی اورژانسی نیاز دارد. جراحی از عود مجدد مشکل جلوگیری می‌کند. اگر طی ۶-۴ ساعت برای رفع مشکل اقدام شود، می‌توان بیضه را نجات داد؛ در غیر این صورت، بیضه دچار آسیب دیدگی دائمی شده و ممکن است به ناباروری منجر شود. اگر فقط یکی از بیضه‌ها از بین برود، بیضه باقیمانده می‌تواند به اندازه کافی اسپرم تولید کند و در نتیجه قدرت باروری تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.

شواهد نشان می‌دهد که اگر درمان بیش از ۱۲ ساعت طول بکشد، ۷۵ درصد احتمال دارد که فرد بیضه خود را از دست بدهد. اگر بیضه از بین برود، باید برداشته شود تا از بروز گانگرن پیشگیری شود. گانگرن یک عفونت خطرناک است که می‌تواند به سرعت در بدن پخش و به شوک و سکته قلبی منجر شود.

معمولا جراحی بیضه با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و نیازی به به بستری شدن در بیمارستان ندارد. اگر لازم باشد بیضه برداشته شود، ممکن است از شما خواسته شود که ۱ شب در بیمارستان بمانید. طی جراحی پزشک یک برش در کیسه بیضه ایجاد کرده و در صورت لزوم پیچش طناب اسپرماتیک را باز می‌کند. همچنین یک یا هر دو بیضه را به داخل کیسه بیضه بخیه می‌زند تا از چرخش مجدد آن جلوگیری کند.

بعد از جراحی ممکن است به مدت ۴-۲ هفته کیسه بیضه متورم باشد. استفاده از کیسه یخ و مصرف داروهای مسکن می‌تواند به رفع تورم و درد کمک کند. شما باید تا چند هفته از فعالیت بدنی شدید و فعالیت جنسی خودداری کنید؛ با این حال، بهتر است خیلی بی‌تحرک نبوده و کمی در طول روز پیاده‌روی کنید. پیاده‌روی به افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده کمک کرده و سرعت بهبودی را افزایش می‌دهد.

 

پیچ خوردگی بیضه در نوزادان و شیرخواران

در موارد نادر، نوزادان و شیرخوران دچار پیچ خوردگی بیضه می‌شوند. در این شرایط ممکن است بیضه شیرخوار سفت و متورم بوده یا رنگ آن تیره باشد. احتمال دارد سونوگرافی نتواند کاهش جریان خون را در بیضه شیرخوار تشخیص دهد؛ بنابراین، ممکن است برای تائید پیچ خوردگی به جراحی نیاز باشد.

اگر نوزادی با علائم پیچ خوردگی بیضه متولد شود، ممکن است برای انجام جراحی اورژانسی دیر شده باشد؛ از طرف دیگر، بیهوشی عمومی می‌تواند برای او خطرناک باشد؛ با این حال، گاهی اوقات جراحی اورژانسی به حفظ تمام یا قسمتی از بیضه کمک کرده و از بروز پیچ خوردگی در بیضه دیگر جلوگیری می‌کند. درمان پیچ خوردگی بیضه در شیرخواران از ایجاد مشکل در تولید هورمون مردانه و ناباروری پیشگیری می‌کند.

 

 

کلام پایانی

پیچ خوردگی بیضه زمانی رخ می‌دهد که بیضه دور محور طناب اسپرماتیک بچرخد. معمولا این مشکل در افراد زیر ۲۵ سال مشاهده می‌شود و هوای سرد احتمال وقوع آن را افزایش می‌دهد. پیچ خوردگی بیضه باعث درد و تورم کیسه بیضه، درد شکم و حالت تهوع می‌شود. این بیماری باید فورا با جراحی درمان شود. هر چقدر جراحی سریع‌تر انجام شود، شانس بیشتری برای بهبودی وجود دارد.