۲۰ فروردین روز ملی فناوری هسته ای

ستاره | سرویس عمومی – بارها این شعار را شنیده و شاید خود نیز زمزمه کرده ایم که «انرژی هسته ای حق مسلم ماست». باید بدانیم فناوری هسته ای رشد و جهش علمی در همه زمینه های علمی و صنعتی را به دنبال دارد اما این فن آوری به صورت انحصاری در اختیار تعداد کمی از کشورهای جهان بوده است. جمهوری اسلامی از محدود کشورهایی است که با تکیه بر ظرفیت های بومی خود توانسته خود را در لیست کشورهای هسته ای دنیا قرار دهد. برای آشنایی بیشتر با تاریخچه روز ملی فناوری هسته ای و تعاریف و کاربردهای آن، همچنین اهداف این روز ملی، با ما همراه باشید.

تاریخچه روز ملی فناوری هسته ای

در بیستم فروردین سال ۱۳۸۵ خبر دستیابی ایران به فناوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی توسط سانتریفیوژهای ساخت ایران اعلام شد. پس از انتشار این خبر، به پاس افتخار آفرینی دانشمندان ایرانی در دستیابی کشور به فناوری صلح آمیز هسته ای و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، این روز یعنی ۲۰ فروردین در تقویم رسمی ایرانیان به عنوان «روز ملی فناوری هسته‌ای» نامگذاری شد. با موفقیت دانشمندان و متخصصان ایرانی، در دستیابی به نسل جدیدی از سانتریفیوژها و اعلام این خبر به آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران در زمره کشورهای صاحب تکنولوژی در غنی سازی اورانیوم قرار گرفت.

تعریفی از فناوری هسته ای

به توانایی تبدیل اورانیوم موجود در طبیعت فناوری هسته ای می گویند. این فناوری تبدیل اورانیوم طبیعی از طریق شکافت اتم ها به اورانیوم غنی شده است که دارای انرژی بسیار زیادی است. با شکافت هسته یا همان اتم اورانیوم، انرژی هسته ای به صورت حرارت و انرژی گرمایی آزاد می شود و کاربردهای زیادی دارد. 

انرژی هسته ای چیست؟

انرژی هسته ای انرژی گرمایی آزاد شده حاصل از شکافت اتم اورانیوم است که از این انرژی برای مصارف مختلف از جمله تولید بخار آب و گرداندن توربین های تولید برق استفاده می شود . اورانیوم معدنی طی فرایندی در تأسیسات فرآوری باید به گاز هگزافلوراید یا uf۶ تبدیل شود و سپس با تزریق به شبکه ای از سانتریفیوژها غنی شده و سپس قابل استفاده است.  البته غیر از اورانیوم؛ با پولوتونیم یا دیگر رادیو اکتیوها نیز می توان انرژی هسته ای تولید کرد.

انرژی هسته ای در دسته انرژی های نیمه پاک و غیر قابل تجدید تقسیم بندی می شود . نیمه پاک به این دلیل  که زباله ها و پس مانده های آن هزاران سال در محیط زیست باقی مانده و برای سلامت موجودات زنده بسیار خطرناک هستند. با این وجود؛ پس از مقایسه آماری بین خطرات همه انواع انرژی، انرژی هسته ای جزو بهترین گزینه های موجود به شمار می آید. لازم به ذکر است انرژی هسته ای به تمامی انرژی های دیگر قابل تبدیل است ولی هیچ انرژی به انرژی هسته ای تبدیل نمی شود .

کاربردهای انرژی هسته ای

انرژی هسته ای دارای کاربردهای فراوان است. در یک تقسیم بندی کلی می توان کاربردهای انرژی هسته ای را در دو بخش نظامی و غیر نظامی قرار داد.

در نتیجه پیشرفت در فناوری هسته ای، در رشته های علمی مرتبط با این فناوری نیز پیشرفت صورت خواهد گرفت. بنابراین پیشرفت در این رشته به معنای پیشرفت در بسیاری از علوم مرتبط دیگر است.

غیر از ساخت سلاح‌های هسته ای که از کاربردهای مخرب انرژی هسته ای است، از کاربردهای مفید آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تولید برق
• کاربردهای پزشکی: شناسایی و تشخیص و درمان بیماری‌ها در سطح سلولی و مولکولی با استفاده از واد رادیوایزوتوپ
• کاربردهای صنعتی: منابعی مانند نفت و گاز و حوزه های آب زیرزمینی
• کاربرد در صنایع غذایی و کشاورزی: افزایش زمان نگهداری محصولات کشاورزی، کنترل و از بین بردن حشرات،  از بین بردن ویروس های گیاهی و غذایی و …
• کاربرد در دامپزشکی و دامپروری: تشخیص و درمان بیماری دامی ، تولید مثل دام ، تغذیه دام ، اصلاح نژاد ، بهداشت و ایمن سازی محصولات دامی و خوراک دام
• کاربردهای تجاری: مثلا تولید حسگرهای دود که قابلیت دید در تاریکی دارند.

♠شهدای دانشمند هسته ای ایران♠

هدف از گرامیداشت روز ملی فناوری هسته ای

بیستم فروردین هر سال جشن هایی در ایران برگزار می‌شود و دستاوردهای هسته‌ای جدید رونمایی می‌گردد.  امسال نیز قرار است در تاریخ ۱۳۹۸/۱/۲۰ تعداد ۱۱۴ دستاورد جدید سازمان انرژی اتمی که در سال ۱۳۹۷ به نتیجه رسیده‌اند رونمایی و ارائه شوند. تعدادی از این دستاوردها در نمایشگاهی در جنب محل برگزاری به نمایش در می‌آید و تعداد محدودی در محل اجلاس و تعدادی به صورت ویدئو کنفرانس ارائه خواهد شد. 

همچنین در این روز یاد و خاطره شهدای دانشمند هسته ای ایران گرامی داشته می شود. در طی سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ ترورهایی هدفمند علیه شخصیت‌های هسته‌ای ایران صورت گرفت که منجر به شهید شدن چهار دانشمند هسته ای ایران شد. چندین منبع اروپایی دست داشتن موساد در این ترورها را تأیید کرده‌اند. 

مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علی‌محمدی و داریوش رضایی‌نژاد نام این شهیدان است که یادشان در روز ملی فناوری هسته ای ایران زنده نگه داشته می‌شود.