راه‌های کاهش و درمان فشار خون + علت و علائم فشار خون

ستاره | سرویس سلامت – هنگامی که فشار خون در شریان‌ها بالا رود به آن فشار بالا، پرفشاری خون و همچنین پرفشاری شریانی گفته می‌شود. این عارضه یک بیماری مزمن است که به دنبال آن قلب مجبور است برای گردش خون در رگ‌ها شدیدتر از حالت طبیعی کار کند. به عبارت دیگر فشار خون با میزان خونی که توسط قلب پمپ می‌شود و مقدار مقاومتی که در مقابل این جریان ایجاد می‌شود، تعریف می شود. هرچه میزان خون بیشتری توسط قلب پمپ شود و هرچه شریان‌ها باریک‌تر و تنگ‌تر باشند فشار بالاتر خواهد بود. این بیماری، مهمترین عامل خطر قابل پیشگیری در مرگ زودرس در سراسر جهان است.

 

انواع پرفشاری خون

پرفشاری خون به دو گروه پرفشاری اولیه و پرفشاری ثانویه تقسیم بندی می‌شود.

• پرفشاری اولیه هیچ دلیل پزشکی مشخصی ندارد و ۹۰ تا ۹۵ درصد از افراد مبتلا با پرفشاری خون اولیه درگیر هستند.
• ۵ تا ۱۰ درصد دیگر از نوع پرفشاری ثانویه هستند که شرایط تاثیر گذار بر کلیه‌ها، شریان‌ها، قلب یا دستگاه غدد درون ریز باعث ایجاد آن می‌شوند.

فشار خون شامل دو مقیاس سیستولی که مربوط به انقباض ماهیچه قلب بین ضربان‌ها (در زمان پمپاژ خون) و دیاستولی که مربوط به انبساط ماهیچه قلب بین ضربان‌ها (در حال استراحت و پر شدن مجدد) است، می‌باشد.

در زمان استراحت، فشار طبیعیِ سیستولی (یا حداکثر فشار) بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار طبیعی دیاستولی (یا حداقل فشار) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه است. در صورتی که فشار بطور مزمن برابر یا بیش از ۱۴۰/۹۰ (۱۴۰ بر روی ۹۰) میلی‌متر جیوه باشد، فرد از فشار بالا رنج می‌برد.

 

علت فشار خون چیست؟

علت‌های بسیار زیادی برای بروز فشار بالا وجود دارد. این عوامل به دو دسته قابل کنترل و غیر قابل کنترل تقسیم بندی می‌گردند:

عوامل غیر قابل کنترل

• سن: خطر فشار بالا با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. در اوایل سن میان‌سالی فشار بالا در مردان معمول است. در زنان نیز این بیماری بعد از یائسگی بروز می‌کند.
• نژاد: فشار بالا در سیاه پوستان رایج‌تر است و آنان در سنین پایین‌تری نسبت به سفید پوستان دچار این بیماری می‌گردند.
• سابقه خانوادگی: فشار بالا در افرادی که خانواده آن‌ها سابقه این بیماری را داشته، بیشتر است.

عوامل قابل کنترل

• چاقی یا اضافه وزن
• عدم تحرک
• استعمال دخانیات
• مصرف الکل
• مصرف بیش از اندازه نمک (سدیم) در غذاها
• پتاسیم کم در غذاها: پتاسیم به حفظ تعادل سدیم در سلول‌های بدن کمک می‌کند. چنان چه پتاسیم کافی دریافت نکنید، سدیم بالایی در خون انباشته می‌شود.
• مصرف بسیار پایین ویتامین D: مصرف کم ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند منتهی به فشار بالا شود. ویتامین D در تولید آنزیمی توسط کلیه که فشار خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد نقش دارد.
• استرس: سطح بالای استرس می‌تواند به صورت ناگهانی و موقتی فشار را افزایش دهد. چنان چه سعی دارید با پُرخوری، مصرف الکل و یا استعمال دخانیات بر استرس خود غلبه کنید، تنها مشکلات خود را با فشار بالای خون افزایش خواهید داد.
• بیماری‌ها و شرایط خاص: برخی شرایط مزمن نیز خطر فشار بالای خون را افزایش می‌دهد مانند کلسترول بالا، دیابت، بیماری کلیه و تنگی نفس هنگام خواب.
• بارداری: گاهی اوقات بارداری نیز می‌تواند منجر به فشار بالا شود. فشار خون بالا در دوران بارداری پره اکلامپسی یا همان مسمومیت حاملگی نامیده می‌شود و معمولا از نیمه دوم بارداری به بعد شروع می‌شود. البته در بیماری پره اکلامپسی مادران باردار غیر از فشار بالا، دفع پروتئین از ادرار هم دارند. پره اکلامپسی بیماری خطرناکی است و اگر درمان نشود باعث مرگ مادر و جنین خواهد شد. از علامت های شایع آن ادم (تجمع مایع در بافت و تورم اندام) در اندام ها، بخصوص اندام تحتانی، سردرد، تاری دید و در مواقع شدید تشنج و اختلال هوشیاری و نهایتا مرگ است.

عوارض فشار خون بالا چیست؟

 

فشار خون در رده‌های سنی مختلف

نوزادان و اطفال: پرفشاری خون در نوزادان نادر بوده و در حدود ۰٫۲ تا ۳ درصد از نوزادان دیده می‌شود. عوامل گوناگونی نظیر سن بارداری و وزن تولد باید در هنگام تشخیص فشار طبیعی خون در یک نوزاد در نظر گرفته شوند. اختلال رشد، تشنج، تحریک پذیری، فقدان انرژی و مشکلات تنفسی با فشار بالا در نوزادان و اطفال در ارتباط است.

کودکان و نوجوانان: پرفشاری خون در کودکان و نوجوانان کاملاً شایع بوده (۲ تا ۹ درصد بسته به سن، جنسیت و قومیت) و با خطرات طولانی مدت بیماری مرتبط است. به همین دلیل توصیه می‌شود که فشار کودکان بالای ۳ سال به طور منظم در هر معاینه پزشکی اندازه گیری شود. پیش از تشخیص پرفشاری خون در یک کودک، فشار بالای خون او در معاینات مکرر نشان داده می‌شود. در این رده سنی، فشار بالا می‌تواند باعث سردرد، تحریک پذیری بی‌دلیل، خستگی، اختلال رشد، تاری دید، خونریزی بینی و فلج عصب صورت شود.

افراد بالغ: از ۱۸ سال به بالا، پرفشاری خون با اندازه گیری فشار خون سیستولی و یا دیاستولی که به طور مزمن بالاتر از مقدار طبیعی مجاز باشد تعیین می‌شود.

 

بحران‌ فشار خون بالا چیست؟

افزایش شدید فشار (برابر یا بیش از فشار سیستولی ۱۸۰ یا فشار دیاستولی ۱۱۰ که گاهی پرفشاری بدخیم یا پرفشاری شدید خون نامیده می‌شود) بحران فشار بالا نامیده می‌شود. فشار بالای این سطوح بیانگر خطر بالای عوارض ناشی از آن است. افرادی که فشار آنها در این محدوده قرار دارد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند، اما بیش از افراد عادی دچار سردرد (در ۲۲٪ از موارد) و سرگیجه می‌شوند. علائم دیگر بحران پرفشاری خون می‌تواند شامل زوال بینایی، تنگی نفس در اثر نارسایی قلب و یا یک حالت بی قراری عمومی در اثر نارسایی کلیوی باشد.

 

راه‌های کاهش فشار خون بالا

عواملی که در روش زندگی منجر به کاهش فشار می‌شوند عبارتند از:

• اجتناب از هرگونه مصرف تنباکو (سیگار، قلیان و…) و مواد مخدر
• حفظ وزن طبیعی بدن
• کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی تا زیر ۶ گرم نمک طعام یا زیر ۲٫۴ گرم سدیم در روز
• انجام منظم ورزش‌های ایروبیک نظیر تند راه رفتن تا ۳۰ دقیقه در روز و در اکثر روزهای هفته
• محدود کردن مصرف الکل

 

 

افرادی كه از فشار بالا رنج می برند باید از خوردن غذاهایی مانند: سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت، ماهی دودی یا كنسرو شده، سس‌ها و كنسرو لوبیا كه سرشار از سدیم هستند، پرهیز كنند. در طبخ به جای كره و روغن جامد نباتی بهتر است از روغن زیتون، سویا و كانولا استفاده كرد. مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه، نوشابه‌های كولا و شكلات سبب افزایش فشار خون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

تغییر رژیم غذایی و روش زندگی می‌تواند در کنترل فشار موثر بوده و خطر عوارض ناشی از آن را بر سلامتی کاهش دهد. با این حال، درمان دارویی غالباً برای افرادی که تغییر روش زندگی در آنها بی تاثیر بوده و یا کافی نبوده است، ضروری می‌باشد.

 

داروهای گیاهی برای درمان فشار خون

 

• تخم کرفس در طول قرن‌ها، در سراسر جهان کاربردهای دارویی داشته است. تخم کرفس در کاهش شدید فشار خون نقش دارد. برای تهیه چای از تخم کرفس، مقداری آب جوش روی یک قاشق چای‌خوری از تخم تازه کوبیده شده بریزید و باید به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه خوب دم بکشد. روزی ۲ فنجان میل کنید. اگر باردار هستید، از مصرف این گیاه بپرهیزید.

 

 

• جوانه گندم به دلیل داشتن پتاسیم و منیزیم زیاد باعث کاهش فشار بالای خون می‌شود.
• میوه های سرشار از پتاسیم مانند موز، پسته و پرتقال برای مبتلایان به فشار بالا مفید است.