علت سفت شدن جای واکسن نوزاد و راه های درمان آن

واکسن‌های دوران کودکی و نوزادی، فرزند شما را از بیماری‌های بسیاری در امان نگه می‌دارند. واکسن‌ها در کنار مزایای بی‌شماری که دارند، پس از تزریق ممکن است عوارض خفیفی هم داشته باشند. سفت شدن جای واکسن نوزاد هم یکی از همان موارد است که با کمی مراقبت، خیلی زود از بین می‌رود. پس با خیال راحت واکسن را تزریق کنید و برای بهبود سریع‌تر عوارض آن، تا انتهای این نوشتار همراه ما باشید.

 

عوارض تزریق واکسن

واکسن‌ها تحولی بی‌نظیر در علم پزشکی ایجاد کرده‌اند. به لطف واکسن‌ها، بشر توانسته بسیاری از بیماری‌ها را ریشه‌کن کند. این که ما امروز نگران بیماری‌هایی مانند فلج اطفال، سرخک و هپاتیت نیستیم را مدیون واکسیناسیون سراسری هستیم. نادیده گرفتن مزایای بی‌شمار تزریق واکسن، تنها به دلیل ترس از عوارض موقتی و خفیف آن، چندان عاقلانه به نظر نمی‌رسد. برخی از رایج‌ترین عوارض تزریق واکسن در نوزادان، موارد زیر می‌باشند:

• سفت شدن جای واکسن
• تب خفیف بعد از واکسن
• بی‌­تابی
• متورم و قرمز شدن ناحیه تزریق
• بی­‌حالی و خواب‌آلودگی مداوم
• استفراغ و اسهال

این موارد پس از چند روز بهبود می‌یابند. البته با مشورت پزشک می‌توانید برای تسریع روند بهبود، اقداماتی را در خانه انجام دهید. در ادامه دلیل سفت شدن جای واکسن نوزاد و روش بهبود آن را با شما در میان می‌گذاریم، اما پیش از آن بهتر است با برخی واکنش‌های شدید پس از تزریق واکسن نیز آشنا شوید. این واکنش‌ها نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارند. با مشاهده هر یک از موارد زیر، نوزاد خود را خیلی سریع به پزشک برسانید:

• تب بالا و تشنج
• گریه بی‌­وقفه و کبود شدن صورت
• استفراغ شدید
• پیچیدن نوزاد به خود (اغلب به دلیل درد است.)

برخی از ترکیبات واکسن‌ها مانند ژلاتین یا آلومینیوم، می‌توانند در بعضی از نوزادان حساسیت ایجاد کنند. این واکنش‌های شدید هم اغلب واکنش‌هایی آلرژیک هستند که به دلیل حساسیت به این موارد به وجود می‌آیند. بهتر است پیش از انجام واکسیناسیون با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. پزشک اغلب راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهد که با آن‌ها بتوانید شدت این واکنش‌ها را به حداقل برسانید.

 

 

علت سفت شدن جای واکسن نوزاد چیست؟

گاهی پس از تزریق واکسن نوزاد، متوجه یک توده زیر پوستی سفت در محل تزریق می‌شوید. این سفت شدن جای واکسن نوزاد اغلب بیش از سایر عوارض واکسیناسیون ماندگار است. همین روند طولانی بهبود است که والدین را نگران می‌کند. دلایل سفت شدن جای واکسن نوزاد را به‌طور کلی می‌توان موارد زیر دانست:

• حساسیت نوزاد به عامل ضعیف شده بیماری (این مورد چندان رایج نیست.)
• حساسیت نوزاد به ترکیبات واکسن (مانند آلومینیوم که توده زیرپوستی ایجاد می­‌کند.)
• خطا در نحوه تزریق (گاهی ماده به صورت زیرجلدی تزریق می‌­شود. اگر تزریق به خوبی صورت نگیرد، توده­‌های سفت زیرپوستی به وجود می­‌آیند.)

حساسیت به ترکیبات واکسن اغلب به معنی حساسیت به آلومینیوم و ترکیبات آن است. نوزادانی که این حساسیت را داشته باشند، احتمالاً در سنین بالاتر هم نسبت به آلومینیوم حساس باشند. البته ترکیبات ژلاتین هم حساسیت‌زا است و ممکن است همیشه با فرد بماند.

برخی از واکسن‌ها مانند واکسن سه­‌گانه (دیفتری، سیاه‌سرفه و کزاز)، به صورت زیر جلدی تزریق می‌شوند. تزریق چنین واکسن‌هایی توسط یک فرد بی‌تجربه می‌تواند توده‌های زیر پوستی ایجاد کرده و باعث سفت شدن جای واکسن نوزاد شوند. این مورد خطرناک نیست و پس از مدتی از بین می‌رود.

سفت شدن جای واکسن نوزاد عارضه‌ای است طولانی که حدوداً دو ماه ماندگار است. اغلب مشکلی جدی ایجاد نمی‌کند، اما اگر با قرمزی، تورم و خارش همراه بود، حتماً باید نوزاد را نزد یک پزشک متخصص اطفال ببرید.

 

 

راه های درمان سفت شدن جای واکسن نوزاد در خانه

سفت شدن جای واکسن نوزاد اغلب مورد نگران‌کننده‌ای نیست و پس از مدتی خودبه‌خود از بین می‌رود. گاهی این سفت شدن جای واکسن نوزاد با تورم و درد همراه است. با انجام موارد زیر می‌توانید هم درد و تورم را کاهش دهید و هم کمک کنید توده‌های ایجاد شده در زیر پوست، زودتر رفع شوند:

• قرار دادن کمپرس سرد روی جای واکسن
• ماساژ جای واکسن به آرامی
• نوشاندن آب و مایعات به نوزاد (این کار را به خصوص برای نوزادان زیر شش ماه بدون مشورت پزشک انجام ندهید.)
• در این مدت نوزاد را بیشتر در آغوش بگیرید.
• محیط خانه را آرام نگه‌دارید.
• پوشاندن لباس آزاد و خنک به نوزاد (این کار کمک می­‌کند به جای واکسن فشار زیادی وارد نشود.)

در کنار موارد بالا، دارو درمانی زیر نظر پزشک متخصص اطفال هم می‌تواند مفید باشد. چنانچه سفت شدن جای واکسن نوزاد برای مدت طولانی ماندگار شد یا علائمی مانند قرمزی و تورم را در آن ناحیه مشاهده کردید، حتماً پزشک متخصص اطفال را در جریان بگذارید.

 

کدام واکسن­‌ها منجر به ایجاد توده زیرپوستی می‌­شوند؟

همان‌طور که پیش از این هم گفتیم، سفت شدن جای واکسن نوزاد دلایل متفاوتی دارد. اگر نوزاد به مواد تشکیل‌دهنده واکسن مانند آلومینیوم، ژلاتین، تایمروسال و پلی سوربات ۸۰ حساس باشد، احتمال دارد پس از تزریق واکسن درگیر توده‌های زیرپوستی شود. اما این مورد نادر است و اغلب نوزادان چنین حساسیت‌هایی ندارند. بااین‌حال واکسن‌هایی که تزریق آن‌ها به صورت زیرپوستی است، تقریباً می‌توانند همه نوزادان را درگیر سفت شدن جای واکسن کنند.

مهم‌ترین واکسن زیر جلدی که نوزادان دریافت می­‌کنند، واکسن ثلاث یا سه ­گانه است. این واکسن بیماری‌های دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه را از بدن دور کرده و در سه دوز تزریق می‌شود. نوزاد در دوماهگی، چهارماهگی و شش ماهگی، باید این واکسن‌ها را دریافت کند.

 

 

همه نوزادان باید واکسن بزنند؟

پزشکان معمولاً هیچ نوزادی را از دریافت واکسن منع نمی‌کنند. اما تزریق واکسن نوزادانی که بیماری‌های مادرزادی مزمن یا نقص سیستم ایمنی دارند، بهتر است زیر نظر پزشک انجام گیرد. پزشک با معاینه و آزمایش‌های مختلف می‌تواند خطرناک بودن یا نبودن واکسن را برای نوزاد مشخص کند. البته این نوزادان معمولاً واکسن را با شرایط خاص دریافت می‌کنند و به‌طور کلی از آن محروم نمی‌شوند.

همچنین پزشکان توصیه می‌کنند، نوزادانی که دچار سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستند تا زمان بهبودی کامل واکسن را دریافت نکنند. سرماخوردگی و آنفلوانزا با علائمی چون سرفه، تب، اسهال و… همراه است که تزریق واکسن می‌تواند این علائم را تشدید کند.

 

سخن آخر

بدون شک می‌توانیم واکسن‌ها را بزرگ‌ترین تحول علم پزشکی بدانیم. واکسن‌ها علاوه‌بر مزایای بی‌شمارشان عوارض موقتی و خفیفی را به‌ویژه در کودکان و نوزادان ایجاد می‌کنند. سفت شدن جای واکسن نوزاد هم بخشی از این عوارض است که پس از مدتی با مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابد. در صورتی که این عارضه به مدت طولانی پایدار ماند، حتماً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید تا اقدامات درمانی لازم انجام شود.

 

منابع: parenting.firstcry.com