معرفی مجموعه نمایش تئاتر شهر

ستاره | سرویس هنر – تئاتر شهر تهران به عنوان مهمترین مرکز تئاتر حرفه ای ایران و استوانه استوار معماری شده تئاتر میهن اسلامی و کعبه آمال و آرزو‌های اهل تئاتر است. مرکزی که به مدد اهل تئاتر و برنامه ریزی مدیران روز به روز در مسیر تحول و پویایی هنر نمایشی به حرکت پویای خود ادامه می‌دهد.

آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران زبان زد خاص وعام است و به عنوان تنها مرکز تئاتر حرفه ای کشور مشهور شده است و اهل فرهنگ و هنر برای این ساختمان قدیمی و ویژه ارزش و جایگاه بخصوصی و ویژه‌ای قایل هستند ساختمانی است مدور و استوانه‌ای زیبا در محلی که در امتداد یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های شهر تهران و در تقاطع دو خیابان انقلاب و ولی عصر (عج) در ضلع غربی پارک دانشجو در چهارراه ولیعصر بنا شده است. مکانی که بهترین و زیباترین آثار نمایشی حرفه‌ای تئاتر ایران توسط کارگردانان و هنرپیشه‌های معروف این سرزمین اسطوره‌ای در تالارهای نمایشی آن به صحنه رفته است.

گفته می‌شود که تئاتر شهر تهران شباهت ظاهری بسیاری با ساختمان تالار ” تئاتر بکمن” در محل ” انستیتو تکنولوژی ” کالیفرنیای کشور آمریکا دارد به طوری که شباهت‌ها درمعماری و ساخت آن این دو مرکز را دو قلوی معماری تئاتری نامیده‌اند.

 

افتتاح مجموعه تئاتر شهر

 

 

محل تئاتر شهر

مجموعه تئاتر شهر در چهارراه ولی عصر (تقاطع خیابان انقلاب و خیابان ولی عصر) در مجاورت پارک دانشجو در تهران قرار گرفته است و محوطه سنگ‌فرشی وسیع و زیبایی دارد.

سالن‌های مجموعه تئاتر شهر

مجموعه تئاتر شهر که در ابتدا تنها برای اجرا در تالار اصلی ساخته شده بود درحال حاضر با پنج تالار فعالیت می‌کند.

• سالن اصلی (گنجایش ۵۷۹ نفر): تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر دارای تمامی تجهیزات لازم برای یک سالن تئاتر حرفه ای شامل: صحنه گردان الکتریکی، آسانسور دکور، سیستم آویزهای بالا رونده برای دکور، دهانه متحرک صحنه، پرده و امکانات سینمایی و دستگاه‌های کنترل کننده است. ورودی سالن اصلی نیز دارای دو درب با پوشش آکوستیک است تا از ورود صدای سالن انتظار به سالن نمایش جلوگیری کند. 
• سالن چهارسو (گنجایش ۱۲۰ الی ۴۰۰ نفر که تغییر حجم دکور و صحنه امکان تغییر گنجایش را می‌دهد)
• سالن قشقایی
• سالن سایه
• کارگاه نمایش
• مجموعه تئاتر شهر دارای دو سالن دیگر به نام‌های تالار کوچک و تالار شماره دو است که طی چند سال اخیر به دلیل نیاز به تعمیر تعطیل شده و تاکنون اقدامی برای بازگشایی شان صورت نگرفته است.
• کافه تریای سالن اصلی و همچنین کافه تریای سالن چارسو نیز گه گاه میزبان اجرای نمایش‌ها و یا محل برگزاری نمایشنامه خوانی بوده است.

اما درگذشته نه چندان دور در محل آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران معروف شده است محلی به نام ” کافه شهرداری ” قرار داشت که یکی از مهم‌ترین تفرج‌گاه‌های مردم پایتخت در روزگار خود بود و تا سال‌های سال نام آن بر سر زبان‌های پایتخت نشینان جاری بود. گفته شده است که در این محل عصر پنج شنبه و جمعه‌ها بازی‌سازان و نمایش‌گران، سیرک‌بازان و معرکه‌گیران جمع می‌شدند تا از هنرنمایی آنها تهرانی‌ها اوقات فراغت خود را پرکنند و برای لحظاتی از دغدغه‌های روزانه به دور باشند.

کافه شهرداری در اواخر دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۴۰ یکی از مهم‌ترین پاتوق‌های روشنفکرانی چون ” فروغ فرخزاد ” و “جلال آل احمد “،” دکتر سعید نفیسی ” و ده‌ها متفکری بود که بعدها عرصه‌های مختلفی از فرهنگ و هنر این کشور را رقم زدند. گفته شده است که در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی گروهی نمایشی به فکر افتادند تا برای تهران یک سالن آمفی تئاتر دست‌وپا کنند و بعدها همین تفکر احداث سالن نمایشی برای پایتخت نشینان گسترش یافت تا اینکه بالاخره کلنگ احداث مجموعه تئاتر شهر تهران در سال ۱۳۴۶، در محل کافه شهرداری به زمین زده شد.

طراحی این ساختمان به عهده شخصی به نام ”امیرعلی سردار افخمی” یکی از نام‌آورترین معماران ایرانی در دهه ۵۰ است. افخمی از شاگردان استاد ” هوشنگ سیحون ” بود و استاد سیحون و افخمی را از بنیان‌گذاران جریان معماری پیشروی ایران در زمان خود می‌دانند.
دور این ساختمان مدور، ستون‌های قرینه به سبک ستون‌های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می‌شود ساختمان شباهت زیادی با خیمه داشته باشد. همچنین در بالای ساختمان گنبد نیم مدوری طراحی شده است که یادآور ”برج طغرل” و معماری دوره ایلخانیان است. شاید مهم‌ترین ویژگی تئاتر شهر در پلان دایره‌ای شکل آن باشد. این پلان ترکیبی از معماری ”یونان” و “روم” قدیم و بناهای مربوط به نمایش، مانند ”پانئوم” و “کلوزیوم” است. 

گفتنی است اینگونه پلان‌ها در زمان ناصرالدین شاه قاجار وارد معماری ایران شده است. پس از سفر ناصرالدین شاه به فرانسه و انگلیس و دیدن سالن‌های نمایش و اپرای این شهرها، شاه قاجار دستور ساخت تکیه دولت را به شکل دایره ای، مانند سالن اپرای پاریس می‌دهد. در معماری تئاتر شهر نیز همچون دیگر معماری‌های پیش از سال‌های ۱۳۴۶ در استفاده از آجرنما و ترکیب آن با کاشی فیروزه‌ای و سبز و همچنین بکارگیری عناصر تزیینی آجری، باعث ایجاد حس نزدیکی و آشنایی با بنای دیگر ایرانی شده است.

در ساختمان تئاتر شهر ترکیبی جالب از کاشی و آجر به کار رفته است. ترکیب کاشی به شکل انتزاعی و استفاده از آجر بر جسته که در دوره‌های مختلف تاریخی به ویژه در دوره ایلخانیان وجود داشته، در این مجموعه بکار رفته است. در واقع فضاهای داخلی این بنا با پیچ و خم‌های حاصل از پیروی طرح از هندسه غالب، حالت رمز و راز گونه به خود گرفته و گویی فرد را در هزار توی خود اسیر کرده، آن چنان که ویژگی هنر است.