نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 11 آذر 1400
ستاره | سرویس روانشناسی – روانشناسی صنعتی و سازمانی، شاخه‌ای از روانشناسی است که تئوری‌ها و اصول روانشناسی را بر سازمان‌ها اعمال می‌کند که از آن اغلب به عنوان Industrial-organizational psychology یا I-O یاد می‌شود. این رشته بر افزایش بهره‌وری کاری و مسائل مرتبط مانند سلامت فیزیکی و ذهنی کارکنان تمرکز دارد. روان‌شناسان صنعتی – سازمانی، کار‌هایی از جمله مطالعه نگرش‌ها و رفتار‌های کارگران، ارزیابی شرکت‌ها و هدایت و آموزش رهبری را انجام می‌دهند. هدف کلی این رشته مطالعه و درک رفتار انسان در محل کار است.
دو بخش اصلی روانشناسی صنعتی و سازمانی
می‌توان روانشناسی صنعتی – سازمانی را دارای دو بخش بسیار مهم در نظر گرفت.
۱ – جنبه صنعتی (روانشناسی شخصی)
اول اینکه یک جنبه صنعتی وجود دارد، که شامل نحوه تطبیق بهتر افراد با نقش‌ها و شغلشان است. این بخش از این رشته همچنین به عنوان روانشناسی شخصی نیز شناخته می‌شود.
افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، ویژگی‌های شخصیتی کارمندان را بررسی می‌کنند و سپس آن‌ها را در موقعیت‌های کاری مناسب قرار می‌دهند تا بهترین عملکرد را داشته باشند. کارکرد‌های دیگری که در بخش صنعتی این گرایش روانشناسی قرار دارند شامل آموزش کارکنان، توسعه استاندارد‌های عملکرد شغلی و اندازه گیری عملکرد شغلی است.
افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، ویژگی‌های شخصیتی کارمندان را بررسی می‌کنند و سپس آن‌ها را در موقعیت‌های کاری مناسب قرار می‌دهند تا بهترین عملکرد را داشته باشند. کارکرد‌های دیگری که در بخش صنعتی این گرایش روانشناسی قرار دارند شامل آموزش کارکنان، توسعه استاندارد‌های عملکرد شغلی و اندازه گیری عملکرد شغلی است.
۲ – جنبه سازمانی
جنبه سازمانی روان‌شناس صنعتی و سازمانی، بیشتر بر درک اینکه چگونه سازمان‌ها بر رفتار افراد تاثیر می‌گذارند، متمرکز است. ساختار‌های سازمانی، هنجار‌های اجتماعی، سبک مدیریتی و انتظارات همگی عواملی هستند که می‌توانند بر نحوه رفتار و عملکرد یک فرد در سازمان تاثیر بگذارند.
روان‌شناسان I-O امیدوارند، با درک این عوامل عملکرد و سلامت فردی را بهبود بخشند و همزمان به پیشرفت سازمان به عنوان یک کل نیز کمک کنند.
گرایش‌های شغلی روانشناسی صنعتی و سازمانی
درحالی که روانشناسی صنعتی – سازمانی یک زمینه‌ی کاری کاربردی است، تحقیقات نظری پایه نیز در این مورد ضروری هستند. I-O که ریشه در روانشناسی تجربی دارد، دارای گرایش‌ها و زیرشاخه‌های متنوعی است. بر اساس کتاب موچینسکی «روانشناسی کاربردی در کار: مقدمه‌ای بر روانشناسی صنعتی و سازمانی»، اغلب روان‌شناسان این حوزه در ۶ گرایش اصلی زیر فعالیت می‌کنند:
۱ – آموزش و توسعه
متخصصان در این زمینه اغلب مشخص می‌کنند که چه نوع مهارت‌هایی برای انجام مشاغل خاص و نیز توسعه و ارزیابی برنامه‌های آموزشی کارکنان ضروری است.
۲ – انتخاب کارمندان
این حوزه شامل توسعه ارزیابی و انتخاب کارمندان است. مانند تست غربالگری برای اینکه آیا متقاضیان یک موقعیت شغلی خاص واجد شرایط استخدام هستند یا خیر.
۳ – ارگونومیک
این زمینه کاری، شامل طراحی رویه‌ها و تجهیزاتی است که عملکرد افراد را به حداکثر و میزان آسیب را به حداقل برساند.
۴ – مدیریت عملکرد
متخصصان I – O تکنیک‌هایی را برای ارزیابی میزان کارآمدی کارکنان و عملکرد آن‌ها ایجاد می‌کنند و توسعه می‌دهند.
۵ – زندگی شغلی
این حوزه بر بهبود رضایت کارمندان و به حداکثر رساندن بهره‌وری نیروی کار تمرکز دارد. روان‌شناسان صنعتی و سازمانی در این حوزه به دنبال یافتن راه‌هایی برای افزایش کیفیت زندگی شغلی کارمندان هستند.
۶ – توسعه سازمانی
روان‌شناسان صنعتی و سازمانی که در این بخش کار می‌کنند اغلب از طریق افزایش سود، طراحی مجدد محصولات و بهبود ساختار سازمانی، به بهبود و توسعه سازمان کمک می‌کنند.
چه کسانی باید روانشناسی صنعتی – سازمانی بخوانند؟
دانشجویانی که علاقه‌مند به استفاده از اصول روانشناسی در محیط و دنیای واقعی هستند باید روانشناسی سازمانی و صنعتی را در نظر داشته باشند. اگر شما علاقه شدید به روانشناسی و موضوعات مرتبط مانند طراحی محصول، کامپیوتر، آمار و مهندسی دارید، این رشته برای شماست.
موضوعات اصلی این رشته شامل موارد زیر است:
موضوعات اصلی این رشته شامل موارد زیر است:
- طراحی محصول
- ارزیابی کارمندان
- رهبری
- تنوع در محل کار
- عملکرد در محل کار
- انگیزه بخشی به کارمندان
نظر شما راجع به رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی چیست و آینده شغلی و جایگاه آن را در کشور چگونه می‌بینید؟ در مورد روانشناسی فروش چه می دانید؟ سوالات و دیدگاه‌های خود را از طریق بخش «ارسال نظر» با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.
منبع: The Basics of Industrial-Organizational Psychology
