نویسنده: محمد میرلوحی
بروزرسانی: 17 اردیبهشت 1401
ستاره | سرویس مذهبی – آیا دعای گنج العرش از لحاظ سندی اعتبار دارد؟ دعای گنج العرش در سال‌های اخیر در میان مسلمانان رواج پیدا کرده است. در متن پیش رو بخش‌هایی از بررسی سندی این دعا را گرد هم آورده‌ایم.
با مراجعه به سیره نبوی و شرح حال ائمه اطهار (ع)، می‌توان از بارزترین صفاتی که معصومین (ع) داشته‌اند پی برد. ائمه معصومین (ع) همواره در حال خواندن دعا و راز و نیاز با معبود خویش بوده‌اند و پاسخ بسیاری از مراجعات مردمی که به دنبال راه‌هایی برای نزدیک شدن به خداوند بوده‌اند توصیه به دعا خواندن بوده است. در فرهنگ اسلامی دعا خواندن بسیار مورد تاکید و پسندیده است؛ تا جایی که بسیاری از کار‌های روزمره نیز دعا‌های مخصوص به خود را دارند.
در سال‌های گذشته دعایی به نام دعای گنج العرش رایج شده است که نه در کتب رسمی، بلکه به صورت کارتی و در اندازه‌های کوچک و قابل حمل در سجاده‌ها و جیب چاپ شده است. برای بهره مندی از خواص و فضیلت‌های یک دعا ابتدا باید از اعتبار سندی آن‌ها مطمئن شد.
سند دعای گنج العرش
با توجه به پخش گسترده دعای گنج العرش و اینکه تا قبل از چاپ به صورت کارتی، دعای گنج العرش در هیچ کتاب روایی و معتبر دیگر ذکر نشده بود سؤالات بسیاری درباره سند این دعا مطرح شد. مرکز پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم که متصدی پاسخ گویی به اینگونه سؤالات دینی است با توجه به بررسی کارشناسان دینی پاسخ این شبهه را به شرح زیر اعلام داشت:
سؤال: آیا دعای گنج‌العرش، معتبر و دارای سند است؟
پاسخ: دعایی که به صورت کارتی به گنج‌العرش موجود است یا در لابلای برخی از کتاب‌های منتخب دعا دیده می‌شود و مشتمل بر تهلیل (لا اله الا الله) و تسبیح (سبحان‌الله) و اسامی و صفات باری تعالی است. در مجموعه‌های حدیثی معتبر و حتّی غیرمعتبر قدیمی یافت نشد و این مطلب به گواهی مجموعه حدیثی نور العترة و معجم فقهی (مشتمل بر سه هزار جلد کتاب حدیثی سنّی و شیعه) است.
بررسی دقیق کارشناسان علوم دینی و علوم حدیث مشخص می‌کند که چنین دعایی با چنین مشخصات هیچ سند روایی ندارد و حتی متن عربی آن از لحاظ قواعد نحوی زبان عربی نیز اشکال دارد که نشان می‌دهد این دعا به طور حتم از جانب امام معصوم نیست.
گنج العرش اصلی کدام است؟
در ادامه پژوهش‌های کارشناسان علوم حدیث، مواردی در روایات پیدا شدند که در ائمه (ع) آن‌ها را به عنوان گنج العرش معرفی کرده‌اند. در اصل گنج العرش اصطلاحی است که برای برخی از اذکار، آیات قران و ادعیه به کار می‌رود. چند نمونه از گنج العرش‌های اصلی و واقعی که سند معتر دارند از این قرار هستند:
الف) دعای یستشیر
در مهج‌الدعوات روایت مفصّلی نقل شده که در آن از این دعا به «کنز من کنوز العرش» تعبیر شده است و نیز درباره دعای «یا من اظهر الجمیل» عبارت «کلماتی از گنج‌های عرش» آمده است.
ب) سوره حمد، آیت الکرسی و خواتم سوره بقره
در برخی از روایات این آیات را گنج‌های پنهان در زیر عرش معرفی کرده‌اند و سوره حمد را برترین گنج نهان شده در زیر عرش نامیده‌اند.
همچنین دو آیه آخر سوره بقره (۲۸۵و ۲۸۶):
(آمن الرسول بما انزل الیه من ربه والمؤمنون کل آمن بالله وملآئکته وکتبه ورسله لا نفرق بین احد من رسله وقالوا سمعنا واطعنا غفرانک ربنا والیک المصیر لا یکلف الله نفسا الا وسع‌ها لها ما کسبت وعلی‌ها ما اکتسبت ربنا لا تؤاخذنا ان نسینا او اخطانا ربنا ولا تحمل علینا اصرا کما حملته علی الذین من قبلنا ربنا ولا تحملنا ما لا طاقة لنا به واعف عنا واغفر لنا وارحمنآ انت مولانا فانصرنا علی القوم الکافرین)؛
«پیامبر (خدا) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ایمان آورده است، و مؤمنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب‌ها و فرستادگانش ایمان آورده‌اند (و گفتند:) (میان هیچ یک از فرستادگانش فرق نمی‌گذاریم) و گفتند: (شنیدیم و گردن نهادیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواستاریم) و فرجام به سوی تو است.
خداوند هیچ کس را جز به قدر توانایی اش تکلیف نمی‌کند. آنچه (از خوبی) به دست آورده به سود او، و آنچه (از بدی) به دست آورده به زیان اوست. پروردگارا، اگر فراموش کردیم یا به خطا رفتیم بر ما مگیر، پروردگارا، هیچ بار گرانی بر (دوش) ما مگذار؛ همچنانکه بر (دوش) کسانی که پیش از ما بودند نهادی. پروردگارا، و آنچه تاب آن نداریم بر ما تحمیل مکن؛ و از ما درگذر؛ و ما را ببخشای و بر ما رحمت آور؛ سرور ما تویی؛ پس ما را بر گروه کافران پیروز کن.»
ج) ذکر شریف «لا حول و لا قوّة الّا بالله»
در کتاب امالی شیخ صدوق (ره) و کنزالعمال نیز ذکر شریف «لا حول و لا قوّة الّا بالله» به عنوان گنج العرش معرفی شده است.
متن دعای گنج العرش جعلی
مخاطبین گرامی دقت داشته باشید متن پیش رو متنی است که از سند و اعتبار برخوردار نیست و نسبت دادن این دعا به معصومین (ع) اشکال دارد. اگرچه می‌توان هر دعایی که معنای خوبی دارد را به هر زبانی قرائت کرد، اما مسئله اصلی انتساب متن جعلی و تألیفی به معصومین (ع) است.
«بِسم ِالله الرَّحمن الرَّحیم
لا اله الاّ اللهُ سُبحانَِ المَلِک القُدّوس لا اله الاّ اللهُ سُبحانَ العَزیزالجَبّار لا اله َ. الاّ الله ُ. سُبحان اَلرَّوف الرَّحیم لا الهَ الاّ الله ُ. سُبحانَ الغَفوُرِالرَّحیم لا الهَ الاّ الله ُ. سُبحانَ الکریمِ الحَکیم لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ القَوِی الوَفِی لا اله الاّ اللهُ سُبحان َ. الَّطیفِ الخَبیر لا الهَ الاّ الله ُ. سُبحان الصَّمَد ِ. المَعبود ِ. لا الهَ الاّ اللهُ سُبحان َ. الغَفوُر ِ. الوَدوُد لا اله َ. الاّ اللهُ سُبحانَ الوَکیل الکفیل لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ الرَّقیب الحَفیظ ِ. لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ الدّائِمِ القائِم لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ المُحی ِ. المُمیت لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ الحَی ِ.
لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ رَبِّ المَلئَِکةِ وَالرُّوح لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ ذِی الالاءِ وَ النَّعَماءِ لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ المَلِک المَقصُود لا الهَ الاّ اللهُ سُبحانَ الحَنّانِ المَنّان ِ. لا الهَ الاّ اللهُ آدم صَفی الله لا الهَ الاّ اللهُ نوُحُ نَجی اللهِ لا اله الاّ اللهُ اِبراهیمُ خَلیلُ الله لا الهَ الاّ الله ُ. اِسمَعیل ذَبیحُ الله لا الهَ الاّ اللهُ موسی کلیم الله لا الهَ الاّ اللهُ داوُد ُ. خَلیفَةُ الله لا الهَ الاّ اللهَُ عیسی روُح الله لا اله َ. الاّ اللهُ مُحَمَّد رَسوُل الله وَ صَلَّی اللهُ عَلی خَیرِ خَلقِهِ وَ نوُرِ عَرشِهِ اَفضَلِ الانبیاءِ وَ المُرسَلین َ. حَبیبِنا وَ سَیدِنا وَ سَنَدِنا وَ شَفیعِنا مَولانا مُحَمَّد وَ عَلی الِهِ وَ اَصحابِهِ اَجمَعین بِرَحمَتِک یا اَرحَمَ الراحِمین.»
چه اطلاعات مفید دیگری درباره این دعا دارید؟ نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت “ارسال نظر” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
