نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 14 آذر 1400
ستاره | سرویس طبع و مصلحات – عود یکی از مواد معطر قابل کاربرد در رایحه درمانی است و در طب سنتی خواص دود کردن عود بر کسی پوشیده نیست. در اصل عود شاخه‌ای باریک و دراز و تکه چوبی بریده شده از درختی خاص بوده که در شرق آسیا علی‌الخصوص هندوچین رویش میکند و با آتش زدن آن دودی همراه با بوی خوش بلند میشود. البته عودهایی که امروزه در بازار عرضه می‌شوند، از چوب درختی خاص نیستند بلکه حاصل فرآوری گیاهان معطر و صمغ‌های عطری و احیاناً اسانس‌های شیمیایی هستند.
انواع عود کدامند؟
عودها در شکل‌ها و بسته‌بندی‌های مختلف در بازار وجود دارند. بطورکلی عودها اگر طبیعی باشند، از چوب‌های خام، علف‌های خرد یا پودر شده تهیه می‌شوند یا حتی به شکل مایع از روغن‌های گیاهان هستند.
در گذشته بطور سنتی از صمغ و کندر و چوب‌های خوشبو مثل چوب صندل، شاخه‌های ماسالا، چوب خیزران، پوست درختان، دانه‌ها، ریشه‌ها، علف‌ها و گل‌ها عود ساخته می‌شد که مشهورترین آنها همان کندر و صمغ بود.
علاوه بر این تعدادی از گیاهان دارویی نیز برای بوی خوش مورد استفاده قرار می‌گرفتند که در دو دسته جای داشتند؛ دسته اول به طور طبیعی معطر بوده که به عنوان مثال می‌توان گل نرگس، لیمو و مرزنجوش را نام برد. دسته دوم حتماً باید فرآوری می‌شدند و به صورت عود دربیایند که مشک و عنبر از آن دسته بودند.
در حال حاضر عودها انواع بسیار گسترده‌ای دارند. صندل سرخ و سفید، عود صلیب، عود مشک، عنبر، کندر، لیمو، سیب سبز، رز، بابونه، رزماری، اسطوخودوس، نعناع، یاسمین، زنبق و یاس کبود از مشهورترین عودهای موجود در بازار هستند.
انواع عود برحسب نوع ساخت
رایج‌ترین عودها، عودهای شاخه‌ای هستند. این عودها از خمیر کردن ماده معطر و آغشته کردن چوب با آن درست می‌شوند. در حال حاضر عودهای موجود در بازار دو دسته هستند. دسته اول عودهای اصلی که با روش‌های سنتی و بعضاً با دست ساخته می‌شوند و عود دست‌ساز نام دارند. دسته دوم عودهای اسانس‌دار که با روش‌های شیمیایی فرآوری شده‌اند و به وفور این نوع عودها با اسانس‌ها و عطرهای مختلف وجود دارند.
دلیل خوشبو بودن دود عود ساختار تشکیل دهنده مواد موجود در آن شامل آلدئیدها، کتون‌ها و استرها است که با روش‌های علم شیمی نیز قابل تولید هستند. امروزه شرکت‌های سازنده عود به دلیل گران تمام شدن مواد طبیعی اولیه عود، حجم بالایی از اسانس و مواد صنعتی را در عودها می‌گنجانند که با سوزاندن عود باعث آزاد شدن مقادیر زیادی سرب در محیط میشود و نه تنها مفید نیست بلکه به سلامتی آسیب می‌رساند. پس همواره باید در انتخاب عود دقت شود تا عودهای ساخته شده از مواد تقلبی خریداری نشود؛ بهترین روش تشخیص عود طبیعی از صنعتی این است که عودهای سنتی نسبت به انواع اسانس‌دار بوی ملایم‌تری دارند.
طبع انواع عود و خاصیت آنها
عودهای مختلف طبع‌های مختلف دارند و این به درخت و گیاهی بستگی دارد که عود را از آن می‌گیرند. صندل طبع سرد و خشک دارد و عود آن نیز همین خاصیت را حفظ میکند. عود ساخته شده از مشک طبیعت گرم و خشک دارد.
در نتیجه تفاوت در طبع عودهای مختلف، خاصیت درمانی و خواص دود کردن عود و نوع استفاده از آن نیز با توجه به اینکه از چه چیزی گرفته شده، متفاوت خواهد بود که در مبحث رایحه‌درمانی قرار دارد. متخصصان طب سنی هر عود را برای مورد خاصی تجویز می‌کنند. مثلاً عود گل نرگس سبب تقویت ریه میشود؛ عود اسطوخودوس برای درمان اختلالات خواب کاربرد دارد؛ عود عنبرنسا از بیماری‌های ویروسی جلوگیری میکند؛ عود مشک هوشیاری ذهنی را افزایش می‌دهد؛ برخی دیگر از عصاره‌ها مثل یاسمن، مشک و رز و لیمو باعث هوشیاری و افزایش تمرکز و یادگیری می‌شوند؛ عود صندل برای مدیتیشن و آرام کردن ذهن مفید است.
انواع عود در جهان
- دود کردن عود از معابد چین و هند آغاز شد و درست کردن عود یک هنر مذهبی به شمار می‌رفت.
- قدیمی‌ترین منابع مربوط به عود به ودا‌های هندی باز می‌گردد.
- بودائیان عود را برای دور کردن ارواح پلید و انرژی‌های منفی موجود در محیط استفاده می‌کردند.
- در طب آیوراودا به عود وسیله‌ای معجزه‌گر می‌گفتند.
- آیین‌های شیتو در ژاپن نیز از عود به عنوان عطری مذهبی استفاده می‌کردند و استفاده می‌کنند.
- در یونان باستان در اوایل قرن هشتم قبل از میلاد مسیح عود دود می‌کردند و بیشتر از آنکه برای خوشبو کردن هوا و آروماتراپی استفاده شود؛ در کنار گیاه‌درمانی مطرح بوده است.
- کتیبه‌ای مصری متعلق به ۱۵۳۰ سال قبل از میلاد مسیح استفاده از عود را ذکر کرده است.
- ایرانیان از قدیم الایام عود را به عنوان خوشبوکننده و ضدعفونی‌کننده هوا می‌سوزاندند و گاهی با آن بخور می‌گرفتند. به احتمال زیاد این عود به صورت پودر بوده است.
چگونه عود روشن کنیم؟
عودهای موجود در بازار حداکثر طول عمری ۲ ساله دارند و بهتر است قبل از اتمام تاریخ انقضا، آنها را مصرف کرد؛ چون با گذشت زمان، قدرت عطر آنها از بین می‌رود.
- عود را داخل شکاف دیوار و پنجره قرار ندهید، چون خاکستر‌های عود روی زمین می‌ریزند یا پراکنده می‌شوند. از یک جاعودی به همراه بشقاب زیر آن استفاده کنید تا خاکستر عود جمع‌آوری شود. این کار از آتش‌سوزی نیز جلوگیری میکند.
- بعد از آنکه عود را داخل جاعودی ثابت قرار دادید، آن را روشن کنید، سپس داخل خانه، در جهت عقربه‌های ساعت، در گوشه‌ها و کناره‌های دیوار‌ها بچرخانید.
- افرادی که این کار را در راستای مراقبه انجام می‌دهند، همزمان با این کار اذکار آرامش‌بخش را تکرار می‌کنند. کسانی که به مراقبه می‌پردازند، بر تمیز و مرتب بودن محل روشن کردن عود تأکید دارند و اینکه در آخر و پس از سوختن کامل عود، خاکستر‌های به دست آمده را با دست راست جمع کرده و داخل ظرفی مخصوص قرار می‌دهند. آنان سعی می‌کنند که در عرض ۳ ساعت خاکستر عود را از جاعودی به ظرف مخصوص منتقل کنند؛ چون اگر بیشتر در محیط بماند، آلوده میشود.
- بعد از تماس دستان خودتان را بشویید.
- سوختن کامل هر عود حدود ۴۰ تا ۴۵ دقیقه، طول می‌کشد. تأثیر مثبت عود حدود ۳۰ دقیقه بعد از پایان سوختن کامل آن، ادامه دارد.
- خاکستر عودها را بیشتر از ۳ ماه نباید نگهداری کرد؛ پس از این مدت، باید آنها را به آب روان یا دریا سپرد و در صورت در دسترس نبودن این دو آنها را در حیاط خلوت یا باغچه دفن کرد.
سام.
شاید کمتر کسی از ارزش بالا و موارد مورد استفاده از خاکستر عود را بداند! این پودر جادویی کران قیمت، جمع آوری مقدار لازم از این پودر بخاطر حجم و وزن کم آن، کاری بسیار زمان بر و حوصله زیاد میطلبد.
از مخلوط برابر خاکستر خود با سیمان سفید، یک خمیر بسیار مناسب و شکل پذیر برای سیمان کاری بخشهایی خاص و محدود دیوار یا سطوح دیگر بدست میآید که پس از خشک شدن تبدیل به یک اثر هنری مستحکم میشود و رنگها و شکلهای ملایم و زیبا در سطح و بطن کار دیدار میکند (هر چه تنوع عود بیشتر باشد رنگهای بیشتری طاهر خواهند شد)