نویسنده: ساغر شفیعی
بروزرسانی: 22 آبان 1400
ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – اگر شما هم از علاقمندان شعر و شاعری باشید حتما اخیرا نام سبک شعری «پریسکه» به گوش‌تان خورده است. با ما همراه باشید تا با سبک جدید پریسکه در شعر و ویژگی‌های آن آشنا شوید.
پریسکه چیست؟
معنای لغوی پریسکه
ویژگی‌های شعر پریسکه
- شعر پریسکه با آرایه هایی چون ایهام، کنایه، ایما و اشاره و… تلاش می‌کند که مفهوم را به خواننده برساند.
- تمام آرایه‌های شعری در قالب پریسکه قابل استفاده هستند، ولی ایهام و استعاره و ایماژ بیشترین استفاده را در پریسکه دارند
- پریسکه شعر کوتاه است و حداکثر در ۴ بند، فصل یا مصراع است
- پریسکه می‌تواند سپید و نیمایی یا موزون و مقفی باشد به شرط آن که تساوی عروضی در فصل‌ها اعمال نشود.
- شعر پریسکه موجز است، به این معنا که افعال و کلمات اضافی در آن وجود ندارد و با حداقل کلمات سروده می‌شود.
- پریسکه بسیار ساده است به گونه‌ای که در آن از کلمات ساده و روان استفاده می‌شود و برای عموم مردم قابل درک است.
- دارای ارتباط بین فصل‌ها است، یعنی از پراکنده گویی پرهیز می‌کند و فصل‌ها معنی و مفهوم مشترکی را می‌رسانند.
- در شعر پریسکه از عنصر کشف استفاده می‌شود؛ منظور از کشف ریزبینی و نکته سنجی شاعر است. در کشف، از شباهت، تمثیل، نکته‌ی جدید و جالب و … بیشتر استفاده می‌شود.
- شاعر پریسکه در کشف، خواننده را نیز شرکت می‌دهد به گونه‌ای که کشف را به صورت کنایه و غیر مستقیم ارائه می‌دهد تا خواننده با کمی تامل به آن پی ببرد.
- شعر پریسکه معمولا دارای یک ضربه‌ی نهایی است؛ یعنی حرف آخر که نقطه‌ی اتصال بین همه‌ی فصل هاست در فصل آخر گفته می‌شود تا خواننده به مفهوم شعر پی ببرد.
- پریسکه با کاریکلماتور متفاوت است و وجه تمایز آن‌ها در موسیقی دار بودن و آرایه‌های ادبی شعر پریسکه است. برای موسیقی دار کردن پریسکه با جابجا کردن ارکان جمله همچون فعل و فاعل و اضافه کردن کلمات موسیقی دار، به آن فرم موسیقایی می‌دهند تا حالت شعر پیدا کند.
بنیان‌گذار این قالب شعری
یک شاعر نوپرداز معاصر به نام «علیرضا بهرهی» این قالب شعری را بنیان‌گذاری کرد و شعر پریسکه در هشتم آبان ماه سال ۱۳۹۱ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران به طور رسمی ثبت شده است. انجمن‌های شعری پریسکه سرایان به مسئولیت علیرضا بهرهی برگزار می‌شود و احمد فولادی طرقی به عنوان دبیر فنی انجمن بر روند سرایش پریسکه در سراسر کشور نظارت می‌نماید. حدود ۱۰ انجمن شعر پریسکه وجود دارد که انجمن مرکزی متشکل از ادبا، شعرا و اساتید هر هفته در تهران برگزار می‌شود و به پریسکه‌خوانی و نقد و کارگاه آموزشی می‌پردازند.
علیرضا بهرهی متولد ۱۳۵۴ در خرم آباد است که اکنون در تهران ساکن است. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد علوم سیاسی است و به شعر و ادبیات علاقه‌ی فراوانی دارد. بهرهی در رابطه با فکر ایجاد سبک پریسکه می‌گوید:
“ از حدود چهار، پنج سال قبل نابسامانی‌ای در شعر فارسی به خصوص شعر کوتاه دیدم که هرکس به فراخور ذهن خود نام‌های مختلفی، چون هایکو، طرح و… بر شعر کوتاه فارسی می‌گذاشت که هیچ کدام تمام‌کننده و کامل نبودند. از طرفی هایکو یک واژه‌ی خارجی است که در زبان ما وارد شده و علاوه بر این هر چه قدر شاعران ما در این زمینه طبع آزمایی می‌کردند، باز به نام فرهنگ ما تمام نمی‌شد و آن را در دسته‌ی هایکو که یک نوع شعر ژاپنی است قرار می‌دادند. از طرف دیگر می‌بینیم در گوشه و کنار ایران قالب‌های شعر کوتاه وجود دارد که هر کدام به فراخور فرهنگ و آداب و رسوم و طبیعت آن منطقه شکل گرفته است. مانند “لیکو” در سیستان و بلوچستان و لیکو‌هایی از جنوب کرمان، چهل سرود (چل سرو) در لرستان و بخش‌هایی از ایلام و کرمانشاه و سیاه چونه کردستان و شعر‌های دیگر در شهر‌های مختلف ایران. با توجه به این موارد، شعر چهار فصل پریسکه را ایجاد کردیم که عنوانی فارسی دارد و نمود فرهنگ ایرانی اسلامی است. “
نام چند پریسکه سرای معروف
امروزه صد‌ها شاعر حرفه‌ای و تازه کار در سراسر ایران مشغول به سرودن پریسکه هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- استاداحمدفولادی طرقی
- سیروس ذکایی
- فایزه سیدرضازاده
- مهرداد بابایی
- حسین فریدزاده
- پریچهر مهدی خان لاله
- سیدحسن حسینی تیل آباد
- دانیال رحمانیان
- افسانه راز
- رضا محبی راد
- پرویز بیگی
- آذر عاصمی (یکی از پیشتازان شعر پریسکه است که کتاب‌هایی را در سبک پریسکه ارائه داده و با استقبال خوبی روبرو شده است. یکی از کتاب‌های او «تنها فروغ» نام دارد)
کتاب سپیداری که به باران می‌پیچد
این کتاب مجموعه اشعار بیست و سه پریسکه‌سرا است که توسط آقای بهرهی گردآوری شده و توسط انتشارات نهر به چاپ رسیده است.
کتاب‌های دیگری از پریسکه به چاپ رسیده که می‌توان به عنوان نمونه به مجموعه کتاب‌های آذر عاصمی، زهرا نادری و عبدالمالک خرمالی اشاره کرد.
در پایان چند نمونه از شعر پریسکه، از سروده‌های استاد بهرهی را با هم می‌خوانیم:
این آب اگر هنوز رو سفید است
هر روز به نام تو
نوشیده می‌شود
******
نترس
با یک نگاه
نمک‌گیر نمی‌شوی
چشم هایم شور نیست
******
مشک هم
جگرش سوخت
با تیر حرمله
اگر اطلاعات، نظر یا دیدگاهی نسبت به این نام نوظهور شعری یعنی شعر پریسکه دارید آن را با ما در قسمت «ارسال نظر» پایین همین مطلب در میان بگذارید.
مبارکی
بسیار ممنون از مطلب عالی شما
پریسکه معجزه ادبیات معاصر هست
کمال
به نظر می رسد مطلب را خوب برداشت نکرده اید.
اگرز مقداری هم مطالعه شعری بفرمایید مطلع می شود که شعر هاکو وشعرهای خارجی با رگه های بودیسم چقدر سریع در شعر معاصر فارسی گسترش پیدا کرده اند .
واقعا جای خداقوت به شاعران پریسکه سرا هست .
بهمن شیرافکن ( بشیر)
ضمن درود و عرض ادب و احترام به صاحبان ادب و هنر ،
پریسکه ؟ قالب جدید شعر فارسی ؟ بر اساس فرهنگ اسلامی ؟ !!! آن هم برای پیشگیری از نفوذ ……!!
یعنی آقایان دامنه معنوی شعر و ادبیات فارسی را اینقدر متزلزل ارزیابی کرده اند که فرضا بمنظور مقابله … بجای نشر و اشاِعه داشته های غنی خودمان بیاییم مقوله ای جدید با این عنوان ناملموس و شبه کاریکلماتور ابداع و اختراع کنیم ؟! آنهم به رغم جذابیت و گذشت دهه های متمادی از عمر اشعار نو و سپید که نقد و نظرهای متفاوتd در این عرصه وجود دارد.؟..!
سعید جانی
بسیار عالی بود
پریسکه یک انقلاب در دوران رکود شعر سپید و نو فارسی محسوب می شود .
مهدی جوشقانی
پریسکه معجزه قرن مادر حوزه ادبیات و به ویژه شعر است .
به جرات می توان گفت تنها شعر ایرانی است که به اکثر کشورهای اطراف وارد شده است .
وحتی به زبانهای غیر فارسی هم سروده می شود.