نویسنده: ساغر شفیعی
بروزرسانی: 6 آبان 1400
ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – کمتر کسی است که نام ساز ویولن به گوشش آشنا نباشد. زیرا این ساز در همه‌ی فرهنگ‌ها و در انواع موسیقی‌ها ، کلاسیک و فولکلوریک کاربرد دارد. با ما همراه باشید تا بیشتر با این ساز آشنا شوید.
معرفی ساز ویولن
- ویولن یک ساز زهی آرشه‌ای است. یعنی تولید صدا در آن از طریق کشش آرشه بر روی سیم یا زه انجام می‌شود. این ساز اصالتا به کشور ایتالیا مربوط می‌شود.
- ویولن هنگام نواختن روی شانه‌ی چپ نوازنده (بر روی سطح شانه و در نزدیکی گردن نوازنده) قرار می‌گیرد و با آرشه‌ای که در دست راست نوازنده است روی سیم‌ها کشیده و صدا ایجاد می‌شود.
- ساز ویولن پرده بندی ندارد و قادر است تمامی صدا‌ها و فواصل را تولید کند. از ویولن هم برای موسیقی غربی و هم موسیقی ایرانی استفاده می‌کنند.
- از این ساز هم در تکنوازی و هم در کار‌های گروهی و ارکستر استفاده می‌شود و در ارکستر بیشترین نقش را دارد.
- همچنین در همه جای دنیا با فرهنگ‌های مختلف از ساز ویولن استفاده می‌کنند.
تاریخچه‌ای از ساز ویولن
ساز ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی برمی‌گردد. برخی می‌گویند که ساز ویولن تکمیل شده‌ی ساز رباب است و از کشور‌های عربی آمده است.
تاریخ شناسان می‌گویند ساز ابتدا دارای یک سوراخ بر روی بدنه بوده، ولی رفته رفته این سوراخ حذف شده و سازی با سه سیم، سرآغازی برای ویولن تکامل یافته‌ی امروزی شده است. بعد از قرن ۱۱ در اروپا ساز ویولن تکامل یافته به طور وسیعی وجود داشت. اولین سازنده‌ی ویولن فردی به نام گاسپارو برتولتی ایتالیایی بوده است که او را مخترع این ساز نیز می‌نامند. پس از آن شاگرد مشهور او به نام آندره آماتیبود را به عنوان بهترین سازنده‌ی ویولن در سطح جهان معرفی کردند که او هم پس از خود فردی به نام آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را پرورش داد. تا به امروز در جهان کسی پیدا نشده که بتواند ویولن‌هایی به کیفیت و صدای خوب آمتونیو استرادیواری بسازد.
از زمان اختراع اولین ویولن توسط گاسپارو برتولتی تا الان بیش از سه قرن می‌گذرد، ولی با این وجود با توجه به پیشرفت علم هنوز نتوانسته‌اند تغییری در ساختار این ساز به وجود آورند و رمز و راز‌های سازندگان قدیم را کشف کنند.
قسمت‌های تشکیل دهنده‌ی ویولن
۱- آرشه
۲- جعبه‌ی طنینی یا جعبه‌ی رزونانس
۳- دسته یا گردن
۴- خرک
۵- پل
۶- گریف
۷- سیم گیر
۸- سیم یا زه
نقش دست چپ در نواختن ویولن
ویولن و موسیقی محلی
انواع ویولن
- ویولن آکوستیک: همان نوع از ویولن که بسیار مرسوم است و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. (تصویر بالا)
- ویولن الکتریک: این نوع ویولن به یک خروجی الکتریکی صدا مجهز است که اولین بار در سال ۱۹۲۰ توسط استاف اسمیت در موسیقی جاز و بلوز مورد استفاده قرار گرفت. طراحی ظاهری آن‌ها غیر سنتی است و برخی از آن‌ها ممکن است تعداد بیشتری سیم نسبت به آکوستیک داشته باشند. سیگنال‌های ویولن الکتریک همانند گیتار الکتریک بر اثر پردازش‌های الکترونیکی، برای بدست آوردن صدای دلخواه بوجود می‌آید. در ویولن‌های الکتریکی معمولا از پیکاپ‌های مغناطیسی و یا فیزوالکتریک استفاده می‌کنند که در پیکاپ‌های مغناطیسی لازم است رشته‌های ویلن از جنس یک عنصرحاوی آهن باشند. (تصویر پایین)
معروف‌ترین نوازندگان غربی ویولن
- آنتونیو ویوالدی
- نیکولو پاگانینی
معروف‌ترین نوازندگان ایرانی ویولن
- پرویز یاحقی
- همایون خرم
- حبیب الله بدیعی
- علی تجویدی
- علی اصغر بهاری
- ابوالحسن صبا
- اسدالله ملک
- علی محجوبی
- رکن الدین مختاری
در پایان قطعه‌ای بسیار دلنشین با نام راز دل به آهنگسازی همایون خرم، که با ویولن به همراه ساز پیانو اجرا شده است را با هم گوش می‌کنیم و لذت می‌بریم.
