علائم خرابی ترموستات خودرو چیست؟

ستاره | سرویس خودرو – علائم خرابی ترموستات خودرو موارد متعددی را در بر می‌گیرد که در ادامه‌ی متن پیش رو به آنها اشاره خواهیم نمود. اما پیش از آن بهتر است از این موضوع آگاه شویم که ترموستات خودرو چیست و چه وظایف مهمی را بر عهده دارد.

 

ماهیت ترموستات خودرو

ترموستات خودرو در عمل بخشی از سیستم خنک کننده‌ی اجزای داخلی آن است که ارتباط مستقیمی با رادیاتور خودرو دارد. وظیفه‌ی اصلی ترموستات خودرو آن است که مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور را در موتور خودرو به جریان در بیاورد. در واقع بدون وجود ترموستات و نیرویی که ایجاد می‌کند مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور خودرو امکان جریان یافتن در مجاری موتور را نخواهد داشت.

هنگامی که موتور خودرو کار نمی‌کند یا هنوز در هنگام کار کردن داغ نشده است، ترموستات خودرو نیز کار خاصی انجام نمی‌دهد و در حالت بسته باقی می‌ماند. اما به محض آن که دمای موتور بالا برود و بیم وجود اختلال در کارکرد آن به دلیل داغ شدن بیش از اندازه ایجاد شود، سنسوری که درون ترموستات خودرو وجود دارد فعال شده و آن را باز می‌کند. فعال شدن ترموستات خودرو موجب می‌شود که مایع خنک کننده‌ی موجود در رایاتور در مجاری موتور به جریان در بیاید و مانع از افزایش بیش از اندازه‌ی دمای موتور خودرو گردد. به این ترتیب دمای موتور خودرو در حد معینی باقی خواهد ماند و مانع از بروز اختلال در کارکرد موتور می‌شود. 

 

 

در حالت عادی فرایند باز و بسته شدن ترموستات خودرو در زمان مناسب صورت می‌گیرد و سیستم خنک کننده‌ی خودرو بدون هیچ مشکلی به کار خود ادامه خواهد داد. اما اگر اختلالی در کارکرد ترموستات ایجاد شود و سنسور آن در زمان معین فعال نگردد این قطعه‌ی حساس خودرو در زمان مناسب باز و بسته نخواهد گردید.

در صورت فعال نشدن ترموستات خودرو مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور امکان خروج از درون رادیاتور و جریان یافتن در مجاری موتور را نخواهد داشت. به این ترتیب دمای موتور به تدریج بالا خواهد رفت و احتمالا مشکلاتی نظیر جوش آوردن را به همراه خواهد داشت. البته ممکن است ترموستات در حالت فعال باقی بماند و دیگر غیر فعال نشود. در این حالت مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور حتی به هنگام پایین بودن دمای موتور نیز در مجاری آن جریان خواهد یافت و موجب بروز اختلال در کارکرد موتور خواهد گردید.

بنابراین همواره باید از درست کار کردن ترموستات خودرو اطمینان حاصل کرد و در صورت خراب شدن این قطعه نسبت به تعویض آن اقدام نمود. از جمله راه‌های اطمینان یافتن از این موضوع توجه به علائم خرابی ترموستات خودرو است. نشانه‌هایی که در ادامه‌ی متن پیش رو به مهم‌ترین و رایج‌ترین موارد آن اشاره خواهیم نمود.

 

 

علائم خرابی ترموستات خودرو

۱. تغییرات غیرعادی دمای موتور

یکی از مهم‌ترین علائم خرابی ترموستات خودرو، تغییرات غیر عادی مربوط به دمای موتور آن است. به عنوان مثال اگر خودروی خود را روشن کنید و موتور خودروی شما در کمتر از بیست دقیقه جوش بیاورد باید به درست کار کردن ترموستات خودرو شک کنید و این اتفاق را به عنوان یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو به حساب بیاورید.

اگر تغییرات دمای آب درون رادیاتور که از طریق نشانگر مخصوص آن قابل مشاهده است غیر عادی باشد به احتمال فراوان ایراد از ترموستات خودرو خواهد بود. به این معنی که اگر درجه حرارت موتور خودرو به طور غیر عادی کاهش یا افزایش پیدا کند این موضوع می‌تواند یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو باشد.

در صورت مشاهده‌ی تغییرات غیر عادی در دمای موتور خودرو باید پیش از انجام هر اقدامی نسبت به بررسی ترموستات خودرو اقدام کرد. چرا که در غیر این صورت اختلال‌های ناگهانی دما در صورت ادامه یافتن می‌تواند در کارکرد موتور خودرو تاثیر منفی از خود به جا بگذارد. البته باید به این موضوع توجه داشت که علائم خرابی ترموستات خودرو تنها تغییرات دمای موتور و نوسانات ناگهانی آن را در بر نمی‌گیرد و نشانه‌های دیگری را هم شامل می‌شود.

 

 

۲. نشت کردن مایع خنک کننده

اگر زمانی مشاهده کردید که مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور خودرو به بیرون نشت کرده و فضای زیر خودرو را خیس نموده است باید نسبت به درست کار کردن ترموستات خودرو شک کنید. همان گونه که به آن اشاره شد مهم‌ترین وظیفه‌ی ترموستات خودرو به جریان در آوردن مایع خنک کننده در تمام مجاری موتور خودرو است. بنابراین نشت کردن مایع خنک کننده از این مجاری نشان دهنده‌ی آن است که ترموستات خودرو به خوبی وظایف خود را انجام نمی‌دهد.

در واقع این موضوع نشان می‌دهد که ترموستات خودرو از قابلیت باز شدن برخوردار نیست تا به مایع خنک کننده اجازه‌ی جریان یافتن در مجاری موتور خودرو را بدهد. به همین دلیل مایع خنک کننده به تدریج حالت فشرده یافته و ناگزیر از طریق روزنه‌های مختلف به بیرون نشت می‌کند. معمولا این نشتی ابتدا در اطراف ترموستات صورت خواهد گرفت و پس از آن به تدریج به سایر مجاری موتور خودرو نیز سرایت خواهد کرد. به همین دلیل در صورت مشاهده‌ی آن باید هر چه زودتر نسبت به تعویض ترموستات خودرو یا حل کردن مشکل آن اقدام نمود.   

 

 

۳. افزایش غیر عادی میزان مصرف سوخت

همان گونه که به آن اشاره شد جوش آوردن زودهنگام موتور خودرو و تغییرات پیوسته و مداوم درجه آمپر خودرو به شکل نامنظم می‌تواند از جمله علائم خرابی ترموستات خودرو باشد. علاوه بر موارد مذکور و همچنین نشت کردن آب یا مایع خنک کننده‌ی موجود در رادیاتور از روزنه‌های مختلف خودرو، کاستی‌های دیگری نظیر افزایش غیر عادی میزان مصرف سوخت نیز می‌تواند به عنوان یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو تلقی شود.

اگر ترموستات خودرو درست کار نکند عملکرد موتور خودرو با اختلال‌های متعدد مواجه شده و تضعیف خواهد گردید. از همین رو برای جبران مافات لازم است که سوخت بیشتری مصرف گردد تا ضعف موتور خودرو به شکل نسبی پوشش داده شود. به این ترتیب میزان مصرف سوخت خودرو به شکل غیر عادی افزایش خواهد یافت. بنابراین اگر خودروی سواری شما بیش از حالت عادی سوخت مصرف کند باید ترموستات خودرو را مورد بررسی قرار دهید.

 

۴. مصرف بیش از حد روغن موتور

در کنار این موضوع مصرف بیش از اندازه‌ی روغن موتور نیز می‌تواند یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو باشد. چرا که با توجه به افزایش غیر عادی و نامتناسب دمای موتور میزان مصرف روغن موتور نیز به شکل غیر عادی افزایش خواهد یافت.

در مجموع به محض مشاهده کردن یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو که در سطور پیشین این متن به آنها اشاره شد باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به بررسی صحت و سلامت ترموستات خودرو و تعویض آن در صورت نیاز اقدام نمود. چرا که تعویض ترموستات خودرو هزینه‌ی چندانی را به همراه نخواهد داشت. اما در صورتی که این کار در زمان مناسب صورت نگیرد ممکن است لطمات جبران ناپذیری به موتور خودرو یا سایر قطعات موجود در سیستم خنک کننده‌ی آن وارد آید و هزینه‌های گزافی را روی دست راننده‌ی خودرو باقی بگذارد.  

علاوه بر آن باید به این نکته هم توجه داشت که ترموستات خودرو قطعه‌ای قابل تعویض بوده و به طور معمول تعمیر نمی‌شود. بنابراین در صورت مشاهده‌ کردن خرابی یا مشکل جدی در آن از اقدام به تعمیر این قطعه اجتناب کنید و آن را به طور کامل تعویض نمایید. 

 

 

توجه به انواع مختلف ترموستات خودرو

به طور معمول ترموستاتی که برای یک خودروی خاص طراحی و ساخته شده ویژگی‌های منحصر به فرد همان خودرو را مد نظر قرار داده است. این موضوع معمولا در دمایی که ترموستات فعال شده یا به اصطلاح باز می‌شود قابل مشاهده خواهد بود. به عنوان مثال ترموستات برخی از خودروهای سواری در دمای ۷۵ درجه سانتیگراد باز می‌شود و ترموستات به کار رفته در برخی دیگر از آنها نیز در دمای ۸۳ درجه سانتیگراد فعال می‌گردد.

در پاره‌ای از مواقع برخی از رانندگان اقدام به نصب ترموستات‌هایی با دمای فعالیت متفاوت روی خودروی خود می‌کنند. در حالی که بهتر است همان ترموستات فابریک خودرو که به طور ویژه برای آن ساخته شده است روی خودرو نصب گردد. در صورت انجام این کار موتور خودرو در زمان معین و به شکل سریع‌تری به حداقل دمای کاری مرسوم و عادی خود می‌رسد. هنگامی هم که دمای موتور خودرو روی رقم مناسب قرار گرفت با بسته شدن ترموستات خودرو از خنک شدن بیش از اندازه‌ی موتور آن جلوگیری به عمل می‌آید.

حال اگر از ترموستاتی که دمای فعال شدن و باز شدن آن کمتر از ترموستات فابریک خودرو باشد استفاده گردد روند فعالیت موتور خودرو تا حدی دچار اختلال می‌شود. معمولا دارندگان خودروهای مختلف این کار را به آن منظور انجام می‌دهند که دمای موتور خودرو دیرتر از حالت عادی افزایش یابد. اما تجربه نشان داده است که این کار تاثیر چندانی در افزایش دیرهنگام دمای موتور خودرو نخواهد داشت.

به عنوان مثال اگر ترموستات اصلی و فابریک یک خودروی سواری در دمای ۸۳ درجه باز شود اما به جای آن از ترموستاتی که در مای ۷۵ درجه باز می‌شود در آن خودرو استفاده گردد، موتور خودرو سریع‌تر از حالت عادی به دمای ۷۵ درجه می رسد. اما در عین حال مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا دمای آن از رقم ۷۵ درجه به رقم ۸۳ درجه افزایش یابد.

در حالی که اگر از همان ترموستات ۸۳ درجه در خودروی مذکور استفاده شود، دمای موتور خودرو به شکل سریع‌تری به حد استاندارد یا همان دمای ۸۳ درجه خواهد رسید. بنابراین استفاده از ترموستاتی که دمای باز شدن آن کمتر از ترموستات فابریک خودرو است تنها به استهلاک بیشتر ترموستات و موتور خودرو خواهد انجامید.

 

 

طرز کار ترموستات خودرو

همان گونه که به آن اشاره شد ترموستات‌هایی که برای خودروهای سواری ساخته می‌شوند انواع مختلفی دارند. اما کار تمام آنها کم و بیش به یک شکل است و دمای موتور خودرو را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که از میزان مشخصی بالاتر نرود. این تنظیم از طریق تنظیم دمای آب یا مایع خنک کننده‌ای که از موتور خودرو به رادیاتور آن جریان دارد انجام می‌شود.

به عنوان نمونه اگر دمای استاندارد ترموستات به کار رفته در یک خودروی سواری ۷۵ درجه‌ی سانتیگراد باشد، آب جریان یافته از سمت موتور به رادیاتور خودرو تنها زمانی توسط ترموستات اجازه‌ی ورود به رادیاتور را خواهد یافت که دمای آن به ۷۵ درجه برسد.

هنگامی که موتور خودرو روشن می‌شود آب سرد موجود در رادیاتور خودرو به سمت موتور جریان می یابد و در مسیرهای دور سیلندر شروع به چرخش می‌کند. در این هنگام ترموستات خودرو مسیر بازگشت آب به رادیاتور را می‌بندد تا آب در اثر گرمای تولید شده توسط موتور خودرو داغ شود. پس از آن که دمای آب به ۷۵ درجه سانتیگراد رسید ترموستات خودرو راه بازگشت آب به رادیاتور خودرو را باز می‌کند تا آب در معرض هوا قرار بگیرد و پس از خنک شدن در رادیاتور دوباره به سمت موتور خودرو باز گردد.   

بروز علائم خرابی ترموستات خودرو نشان‌ دهنده‌ی آن است که فرایند چرخش آب در یکی از مراحل یاد شده یا در تمام آنها با مشکل همراه است. البته گاه پیش می‌آید که برخی از رانندگان ترموستات خودرو را از چرخه‌ی یاد شده حذف می‌کنند. 

 

 

تبعات حذف ترموستات از خودرو

جدا نمودن و خارج ساختن ترموستات خودرو از سیستم خنک کننده‌ی موتور آن بیشتر در فصل تابستان انجام می‌شود. یعنی در زمانی که دمای هوا بیش از اندازه بالا بوده و میزان حرارت آن موجب بالا رفتن دمای موتور خودرو می‌شود. در چنین شرایطی نبود ترموستات در خودرو موجب جاری شدن مداوم مایع خنک کننده در مجاری موتور می‌گردد. با این حال کسانی که به طور مداوم با خودرو و مشکلات مختلف آن سر و کار دارند انجام چنین کاری را توصیه نمی‌کنند.  

اگر ترموستات خودرو از سیستم خنک کننده‌ی آن حذف شود موتور خودرو باید مدت زمان بیشتری کار کند تا به دمای استاندارد برسد. همچنین موتور خودرو برای دست یافتن به دمای استاندارد خود در روزهای سرد با چالش بیشتری روبرو خواهد بود.

از سوی دیگر نبود ترموستات موجب می‌شود که هیچ مانعی برای بازگشت آب به درون رادیاتور خودرو وجود نداشته باشد. بنابراین سرعت ورود و خروج آب به رادیاتور خودرو بیشتر می‌شود و ممکن است فرصت چندانی برای خنک شدن آن در رادیاتور به دست نیاید. به این ترتیب علاوه بر روزهای سرد در روزهای گرم نیز سیستم خنک کننده‌ی خودرو از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود. 

نظیر همین ایراد در هنگام طی کردن مسیرهای پر فراز و نشیب نیز قابل مشاهده است. به عنوان مثال پیمودن یک سربالایی طولانی موجب بالا رفتن دمای موتور خودرو می‌شود. اما اگر بلافاصله خودرو در یک مسیر سرپایینی قرار گیرد، شاید چرخش سریع آب در مسیر موتور تا رادیاتور موجب سرد شدن ناگهانی موتور خودرو گردد و مشکلاتی را در سرسیلندر خودرو به وجود بیاورد.   

به هر حال بهتر است جز در خودروهای مخصوص مسابقه در سایر خودروها به خصوص خودروهای سواری از حذف ترموستات از سیستم خنک کننده‌ی خودرو پرهیز شود. در مجموع تلاش بر این بود که در مطلب پیش رو علاوه بر اشاره به علائم خرابی ترموستات خودرو به سایر نکات مهم مربوط به ترموستات نیز اشاره شود.