نویسنده: رضا حسینی
بروزرسانی: ۵ آبان ۱۴۰۰
ستاره | سرویس خودرو – نحوه هواگیری رادیاتور خودرو و فرا گرفتن شیوه‌ی درست آن موجب می‌شود که بتوان این کار را بدون کمک مکانیک نیز انجام داد. به طور کل این کار چندان دشوار نیست و حتی می‌توان آن را به تنهایی نیز انجام داد. پیش از این شیوه‌ی انجام این کار را در خودروی پژو ۲۰۶ شرح داده بودیم. اما رادیاتور سایر خودروها نیز گاه نیاز به هواگیری می‌یابد. بر این اساس بد نیست موضوع هواگیری خودروها به شکل عام نیز مورد بررسی قرار گیرد و توضیح مختصر و ساده‌ای در رابطه با آن داده شود.
همان گونه که بخش مهمی از بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد، بخش عمده‌ی رادیاتور خودروها نیز از آب تشکیل شده است. وظیفه‌ی اصلی رادیاتور خودرو خنک نگه داشتن موتور خودرو و اجزای مرتبط با آن است. در این میان آبی که در رادیاتور خودرو جریان دارد نقش مهمی در انجام این کار ایفا می‌کند. با روشن شدن موتور خودرو آب موجود در رادیاتور به حرکت در آمده و در مجراهای تو در توی موتور خودرو جریان می‌یابد. اگر به هر دلیلی این جریان آب مختل شود یا در روند آن تغییری به وجود آید، گرمای ایجاد شده در موتور خودرو افزایش یافته و ممکن است به قطعات مختلف آن آسیب‌های قابل توجهی وارد آورد.
از جمله دلایلی که می‌تواند گردش آب در مجراهای پیچ در پیچ موتور خودرو را با اختلال مواجه کند و سیستم خنک کننده‌ی موتور را فلج سازد، کم شدن میزان آب موجود در رادیاتور خودرو یا وجود هوا در آن است. به این ترتیب پای هواگیری رادیاتور خودرو برای از میان برداشتن این مشکل به میان می‌آید و نحوه هواگیری رادیاتور از اهمیت قابل توجهی برخوردار می‌گردد.
نحوه هواگیری رادیاتور و مفهوم آن
اصول به کار رفته در نحوه هواگیری رادیاتور خودرو در حالت کلی به هواگیری بسیاری از اجسام دیگر شباهت دارد. در صورت وجود هوا در رادیاتور خودرو این هوا می‌تواند به مجراهای متصل به رادیاتور نیز انتقال یابد. وجود هوا در این مجراها موجب می‌شود که آب نتواند به برخی از قطعات موتور خودرو منتقل شود. در نتیجه این قطعات در اثر فعل و انفعال ناشی از احتراق موتور داغ شده و قابلیت خنک شدن نمی‌یابد. به این ترتیب هر چقدر که میزان هوای موجود در مجراهای موتور خودرو بیشتر باشد قابلیت خنک کنندگی رادیاتور نیز کاهش می‌یابد. بنابراین این احتمال وجود خواهد داشت که افزایش گرمای موتور صدمات قابل توجهی به بخش‌های مختلف آن وارد کند.
برای آشنایی با نحوه هواگیری رادیاتور خودرو و مفهوم آن می‌توانید یک سرنگ پزشکی حاوی مایعات دارویی را در نظر بگیرید. مسلما وجود هوا در این سرنگ برای بیمار خطرناک خواهد بود. بنابراین پزشکان یا پرستارات سعی می‌کنند پیش از تزریق محتویات سرنگ به بدن بیمار، هوای موجود در آن را تخلیه کنند. نحوه هواگیری رادیاتور خودرو نیز کم و بیش به همین ترتیب است و باید هوای موجود در رادیاتور را با شیوه‌های مشابهی از درون آن خارج نمود.
در واقع نحوه هواگیری رادیاتور خودرو نیز به این ترتیب است که هوای موجود در رادیاتور تا جریان یافتن یک‌پارچه و بدون حباب آب یا مایع مختص به رادیاتور در مجراهای آن ادامه خواهد یافت. یعنی دقیقا به همان ترتیبی که یک سرنگ آمیخته به هوا از وجود هوا خالی می‌شود.
آموزش هواگیری رادیاتور خودرو
نحوه هواگیری رادیاتور خودرو در گام نخست با یافتن پیچی که با نام پیچ هواگیری شناخته می شود، آغاز می‌گردد. برای یافتن این پیچ باید سطح لوله‌ای که از رادیاتور خودرو به موتور آن متصل می‌شود را به طور کامل جستجو کنید. چرا که پیچ هواگیری در بسیاری از خودروها در مکانی روی این لوله قرار دارد. به طور کل اگر از محل دقیق قرار گرفتن پیچ هواگیری خودروی خود باخبر نیستید، باید مسیر لوله‌ی متصل شده از رادیاتور به موتور خودرو را به طور کامل مورد بررسی قرار داده و سطح آن را به خوبی جستجو کنید.
نحوه هواگیری رادیاتور خودرو به این ترتیب است که در هنگام خاموش بودن موتور خودرو باید اقدام به باز نمودن پیچ هواگیری نمود. چرا که در حین کار کردن موتور خودرو پمپ آب نیز مشغول به کار می‌شود و با توجه به جریان داشتن آب در لوله، باز بودن پیچ هواگیری موجب نشتی آب از محل پیچ می‌گردد.
همان گونه که در مطلب پیشین خود نیز به آن اشاره کرده بودیم، هواگیری رادیاتور خودرو تنها باید در زمانی انجام شود که موتور خودرو برای مدت معینی خاموش باشد. در واقع باید زمان نسبتا قابل توجهی از خاموشی خودرو گذشته باشد و موتور آن به طور کامل سرد شده باشد. این کار به این دلیل صورت می‌گیرد که آب موجود در مجراهای متصل به موتور و رادیاتور خودرو داغ نباشد. در غیر این صورت ممکن است پاشیدن آن به سر و صورت شما مشکلاتی را برایتان ایجاد کند. پس از آن می‌توان موتور خودرو را روشن کرد تا آب موجود در رادیاتور بار دیگر در مجراهای متصل به آن جریان یابد.
نحوه هواگیری رادیاتور خودرو پس از انجام مراحل یاد شده به این ترتیب است که ابتدا پیچ هواگیری تعبیه شده روی لوله‌ی اتصال موتور به رادیاتور آهسته و آرام باز می‌گردد تا بخشی از آب موجود در مجرای متصل کننده‌ی رادیاتور به موتور خودرو از آن خارج شود. البته تا زمانی که فشار قابل توجهی وجود نداشته باشد هوای موجود در مجراهای متصل به رادیاتور تخلیه نمی‌شود. از همین رو باید درون رادیاتور آب ریخته شود. با ریختن آب اضافه در رادیاتور، که بهتر است آب جوشیده و فاقد املاح باشد، جریان آن در مجراهای متصل به رادیاتور ایجاد می‌شود و بخشی از آب از محل پیچ هواگیری خارج می‌شود.
اگر درون آب جریان یافته در مجراهای رادیاتور و موتور هوا وجود داشته باشد، چگونگی خروج آن از محل پیچ هواگیری به صورت منقطع و ناپیوسته خواهد بود. بنابراین باید ریختن آب اضافه در رادیاتور را تا به آن‌جا ادامه داد که خروج آب از پیچ هواگیری به شکل پیوسته و کاملا منظم، یک‌نواخت و یک‌پارچه صورت گیرد. در واقع این امر نشان می‌دهد که دیگر هوایی درون آب وجود ندارد و فرایند هواگیری رادیاتور و لوله‌های متصل به آن به صورت کامل به انجام رسیده است.
باید توجه داشت که پس از پایان یافتن فرایند هواگیری رادیاتور خودرو پیچ هواگیری به صورت کامل و بی‌نقص محکم شود و درپوش رادیاتور نیز به خوبی سر جای خود قرار گیرد. به این ترتیب مراحل هواگیری رادیاتور خودرو به پایان می‌رسد و سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو می‌تواند کار خود را برای بار دیگر از سر بگیرد.
زمان مورد نیاز برای هواگیری رادیاتور
فارغ از نحوه هواگیری رادیاتور شاید این پرسش برای بسیاری از دارندگان خودرو که چندان به امور مکانیکی وارد نیستند مطرح شود که موقعیت مناسب برای هواگیری رادیاتور خودرو چه زمانی است و اصلا چگونه و از کجا باید اطمینان یافت که آیا رادیاتور یک خودرو نیازی به هواگیری دارد یا خیر؟
از جمله نشانه‌هایی که می‌تواند نیاز یک خودرو به هواگیری را مشخص سازد جوش آوردن آن است. جوش آوردن یک خودرو خود نشان از عدم کارکرد درست سیستم خنک کننده‌ی آن خودرو دارد. همچنین هنگامی که به رادیاتور یک خودروی جوش آورده آب افزوده می‌شود ممکن است همراه با آب مقداری هوا نیز به آن اضافه گردد. به طور کل اگر درجه‌ی آمپر خودروی شما زود به زود افزایش می‌یابد یا به اصطلاح خودروی شما بیش از حد داغ می‌کند، این موضوع می‌تواند نشان از آن داشته باشد که باید عملیات هواگیری رادیاتور آن را هر چه زودتر انجام دهید. در مجموع هر زمان که بخش مهمی از آب رادیاتور خودروی خود را جایگزین می‌کنید بهتر است عملیات هواگیری رادیاتور را نیز پس از آن به انجام برسانید.
آن گونه که تجربیات برخی از رانندگان نشان می‌دهد، باز کردن دریچه‌ی رادیاتور یا مخزن آب خودرو در حالت داغ بودن آن موجب نفوذ هوا به سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو می‌شود. پس از باز کردن دریچه‌ی رادیاتور یا مخزن آب فرایند هوا گرفتن آن زمانی رخ می‌دهد که مقداری آب از سیستم خنک کننده‌ی موتور خارج شود. در این حالت پس از خروج آب، باقی مانده‌ی آن در مخزن فروکش می‌کند و مقدار قبل توجهی هوا وارد سیستم خنک کننده‌ی موتور می‌شود. هوایی که برای خروج آن از سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو باید رادیاتور یا مخزن آب را از آب پر نمود و هواگیری را به صورت کامل و بی‌نقص انجام داد.
دلیل هواگیری رادیاتور
در پاره‌ای اوقات مقصود اصلی از هوا گرفتن سیستم خنک کننده‌ی خودرو، خروج فشار هوای داخل سیستم در حالت داغ است. سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو در اکثریت قریب به اتفاق خودروهای جدید تحت فشار قرار دارد. فشاری که موجب بالا رفتن نقطه‌ی جوش آب می‌شود. در صورت گشودن دریچه‌ی رادیاتور یا مخزن آب در حالت داغ، با خروج هوا فشار از بین می‌رود. همچنین در صورت رسیدن دمای آب جاری در مجراهای متصل به موتور به صد درجه‌ی سانتیگراد، موتور خودرو جوش می‌آورد و ممکن است با آسیب‌های جدی و فراوانی مواجه گردد. در بسیاری از خودروها با توجه به فعل و انفعالات موتور آنها رسیدن دمای آب به صد درجه‌ی سانتیگراد چندان دور از انتظار نیست. به همین سبب سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو همواره تحت فشار قرار دارد.
بنابراین اگر به هر دلیلی دریچه‌ی رادیاتور خودرو یا مخزن آب آن در حالت داغ باز شود، حتی در صورت عدم خروج آب از سیستم خنک کننده‌ی خودرو، لازم است قبل از بستن دریچه، دمای آب به وسیله‌ی ریختن آن روی رادیاتور و یا گذر زمان به نصف درجه‌ی معمولی کاهش یابد.
از سوی دیگر نفوذ هوا به رادیاتور خودرو یا سیستم خنک کننده‌ی آن می‌تواند خود را در ورم کردن شلنگ‌های آب نشان دهد. مشکلی که به طور معمول به دلیل وجود ایراد در واشر سر سیلندر ایجاد می‌گردد. برای یافتن اطمینان صد در صد از این موضوع می‌توان دریچه‌ی رادیاتور یا مخزن آب را هنگام سرد بودن کامل موتور خودرو گشود. در صورت خروج هوا از سیستم خنک کننده‌ی خودرو در حالتی که موتور آن کاملا سرد است، می‌توان از وجود مشکل جدی در واشر سر سیلندر آن اطمینان حاصل کرد. اگر مشکل واشر سر سیلندر یا سوختن آن جدی و پیشرفته باشد، موجب بد کار کردن موتور در ابتدای روشن شدن خودرو می‌شود.
هوا گرفتن سیستم خنک کننده‌ی خودرو بدون باد کردن شلنگ‌ها هم معمولا به دلیل وجود نشتی در یکی از اتصالات سیستم خنک کننده‌ی خودرو صورت می‌گیرد. در پاره‌ای اوقات خراب شدن دریچه‌ی مخزن آب هم موجب خروج آب در هنگام داغ شدن رادیاتور و هوا گرفتن آن می‌شود. ممکن است نشتی آب در شرایط ویژه‌ای مانند زمان پیش از روشن شدن فن رادیاتور خودرو یا باز شدن ترموستات رخ دهد. در چنین شرایطی می‌توان با روشن گذاشتن موتور خودرو تا زمان داغ شدن کامل آن و فعال شدن فن، با برسی نقاط مختلف اتصالات و قطعات سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو، محل نشتی را پیدا کرد.
لزوم هواگیری رادیاتور می‌تواند پس از تعمیرات یک خودرو نیز احساس شود. در حالت کلی معمولا پس از تعمیر یا تعویض هر یک از قطعات موجود در سیستم خنک کننده‌ی موتور خودرو کل مایع موجود در سیستم خنک کننده یا بخش قابل توجهی از آن تخلیه می‌گردد. در این شرایط سطح آب موجود در رادیاتور خودرو پایین آمده و جای خود را به هوا می‌دهد. اغلب اوقات در بدنه‌ی ترموستات خودروهایی که از وجود پیچ هواگیری بی‌بهره هستند سوراخ ریزی وجود دارد که توسط یک گوی کوچک فلزی مهار شده است و به عنوان یک شیر هواگیری خودکار عمل می‌کند.
مکانیزم کلی آن به این صورت است که هوای داخل سیلندر به آرامی از سوراخ یاد شده عبور کرده تا با رسیدن آب، گوی فلزی جلوی سوراخ را مسدود نماید. این جا است که می‌توان به نحوه هواگیری رادیاتور خودروهای فاقد پیچ هواگیری نیز مختصر اشاره‌ای نمود.
نحوه هواگیری رادیاتور خودروهای فاقد پیچ هواگیری
در خودروهایی فاقد پیچ هواگیری برای پر کردن آب سیستم خنک کننده کافی است تا آب را به آرامی درون مخزن یا رادیاتور ریخته و چند دقیقه صبر کنیم تا سطح آن به آرامی پایین برود. سپس باید این کار را تا زمانی ادامه داد که سطح آب در مخزن یا رادیاتور ثابت بماند. در خودروهایی که به پیچ هواگیری مجهز هستند معمولا دو پیچ برای هواگیری رادیاتور خودرو وجود دارد. در این گونه از خودروها باید تمام پیچ‌های هواگیری را باز کرد و پس از افزودن آب به رادیاتور یا مخز منتظر خروج آب از آنها باقی ماند. همان گونه که پیش‌تر هم به آن اشاره شد هم‌زمان با پایین رفتن سطح آب، به سیستم خنک کننده آب اضافه می‌گردد تا در نهایت خروج آب از پیچ‌های هواگیری به شکل مداوم و بدون وجود حباب هوا در آن صورت گیرد.
به هر حال تلاش اصلی ما در مطلب پیش رو بر آن بود که نحوه هواگیری رادیاتور و سیستم خنک کننده‌ی خودرو به شکل کاملا ساده‌ای بیان گردد تا افراد ناآشنا با این مقوله بتوانند آشنایی مختصری با آن بیابند. در مجموع نحوه هواگیری رادیاتور خودروهای مختلف شباهت فراوانی به یکدیگر دارد. به این ترتیب اگر عملیات هواگیری رادیاتور و سیستم خنک کننده را با خودرویی که در اختیار دارید انجام دهید، می‌توانید این کار را کم و بیش به همان صورت یا با اضافه و کم کردن تغییرات کوچکی به آن روی سایر خودروها نیز پیاده کنید.
مطلب پیشنهادی:
