نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: 17 مرداد 1401
ستاره | سرویس خواص شناسی – مرغوب‌ترین نوع پونه، پونه کوهی است که غالبا در کنار نهرها، چشمه‌ها و اطراف محل ذوب شدن برف‌ها می‌روید. خواص درمانی پونه کوهی بسیار گسترده است و گل، ساقه و برگ‌های آن جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها است. در ادامه خواص پونه کوهی و مضرات آن گردآوری شده است.
خواص پونه کوهی (طبیعت و خواص درمانی)
طبع پونه کوهی گرم و خشک است. برخی از مهمترین خواص این گیاه در درمان بیماری‌ها عبارتند از:
۱. تقویت سیستم ایمنی بدن
پونه کوهی سرشار از موادی با خاصیت آنتی اکسیدان قوی است. علاوه بر انواع ویتامین‌های موجود در این گیاه، دو ماده رزمارینیک اسید و تیمول از مهمترین مواد با خاصیت آنتی اکسیدانی هستند که به شدت با کاهش استرس اکسیداتیو در بدن ارتباط داشته و سلول‌های مختلف بدن را از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند و در نتیجه در افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و مقابله با بیماری‌ها و پیشگیری از سرطان موثرند. همچنین ترکیبات موجود در پونه کوهی، یک عامل تحریک کننده است که می‌تواند تولید سلول‌های سفید خون را افزایش داده، سرعت سوخت و ساز بدن را بالا ببرد و بهبودی از بیماری را سرعت ببخشد.
۲. سلامت دستگاه گوارش
پونه کوهی نیز همانند نعنا برای سلامت دستگاه گوارش مفید است. در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسهال، استفراغ، درمان نفخ و رفع ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود. فیبر موجود در این گیاه به درمان یبوست و سلامت روده‌ها کمک می‌کند و جذب عناصر غذایی از روده را بهبود می‌بخشد و از این رو گیاهی مفید برای رفع سوء تغذیه و بی‌اشتهایی است.
۳. تنظیم فشار خون
پونه کوهی دارای مقادیر بالایی از پتاسیم، کلسیم و منیزیم نسبت به سدیم است و به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. مصرف چای و دمنوش تهیه شده از این گیاه برای افراد دارای فشار خون بالا مفید خواهد بود و به کاهش فشار خون کمک می‌کند.
۴. پیشگیری پوکی استخوان
یکی از شگفت‌انگیزترین خواص پونه کوهی، تاثیر این سبزی در پیشگیری از پوکی استخوان است. ترکیبات فعال با خاصیت ضدالتهابی که با نام بتاکاریوفیلین در پونه کوهی شناسایی شده‌اند، فرد را در برابر پوکی استخوان و گرفتگی عروق محافظت می‌کنند. همچنین پونه کوهی منبع خوبی از ویتامین کا، ویتامین ای، منیزیم، منگنز، آهن، کلسیم و اسید‌های چرب امگا ۳ و امگا ۶ است. ویتامین کا باعث ارتقای رشد استخوانی می‌شود و چگالی استخوان را حفظ می‌کند. در طب سنتی برای درمان درد مفاصل، رفع کوفتگی و تقویت ماهیچه‌ها، مصرف پونه کوهی آب پز توصیه می‌شود.
۵. درمان سرماخوردگی
بیشتر مادربزرگ‌ها می‌دانند که یکی از خواص پونه کوهی درمان سرماخوردگی است. دمنوش و چای تهیه شده از پونه کوهی، به بهبود سرماخوردگی، آنفولانزا و آسم کمک می‌کند و به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و ضد میکروب در رفع عفونت‌های دستگاه تنفسی و درمان برونشیت مفید است.
گیاه شناسی پونه کوهی
پونه کوهی با نام علمی Menta longifolia از گیاهان خانواده نعنائیان، گیاهی چند ساله دارای ساقه‌ای چهارگوش و برگ‌های کُرکی قرینه در دو طرف ساقه، گل‌های صورتی و بنفش است و اساساً به صورت وحشی در مکان‌های مرطوب مانند حاشیه رودخانه‌ها و برف‌های ذوب شده دامنه‌ها می‌روید. بوی بسیار مطبوع و خوش پونه کوهی از چند متری آن قابل استشمام است و امروزه از برگ، گل و ساقه این گیاه در تهیه دمنوش و چای‌های گیاهی یا به عنوان اسانس و افزودنی در مخلوط‌های ادویه‌های تجارتی برای طعم دادن به غذا‌ها استفاده می‌شود.
طعم پونه کوهی در ابتدا گرم، کاملاً معطر و تقریباً گس و تلخ است و پس از مدتی ایجاد احساس خنکی می‌کند. ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. به علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن، مواد رزینی و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی از ویتامین‌هاست.
مضرات پونه کوهی (موارد احتیاط و منع مصرف)
- مصرف پونه کوهی برای زنان باردار مضر است، زیرا باعث ایجاد انقباضات رحمی و سقط جنین می‌شود.
- زیاده‌روی در مصرف پونه کوهی باعث بروز سردرد، افزایش فشار خون و پمپاژ قلب می‌شود.
- افراط در مصرف پونه کوهی باعث بروز مسمومیت و تشنج می‌شود.
- توصیه می‌شود افرادی که به گیاهان خانواده نعناع حساسیت دارند، از پونه کوهی استفاده نکنند؛ زیرا باعث تشدید آلرژی‌شان می‌شود.
نتایج به دست آمده از تحقیقات پژوهشگران نشان دهنده آن است که گیاه پونه کوهی دارای خاصیت آنتی‌اکسیدان و ضد باکتریایی قوی است و می‌تواند به عنوان یک منبع ارزان و در دسترس برای استفاده درمانی در برخی از عفونت‌های باکتریایی و یک جایگزین مناسب برای آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی در نظر گرفته شود. اگر شما هم اطلاعات دیگری در زمینه این گیاه دارویی ارزشمند دارید، تجربیات خود را از طریق بخش “ارسال نظر” با ما درمیان بگذارید.
برگرفته از: مجله علوم پزشکی، دائره المعارف گیاهان دارویی
