بیماری آمبولی چیست؟ + علت، علائم و راه های درمان

ستاره | سرویس سلامت – آمبولی ذره‌ای است که در رگ‌ها و شریان‌ها حرکت می‌کند. آمبولی از لخته‌های خونی تشکیل شده است. لخته خون، ترومبوس نامیده شده و به لخته خون متحرک، ترومبوآمبولی گفته می‌شود. زمانی که آمبولی در رگ‌ها حرکت می‌کند، به احتمال زیاد، به مسیری خواهد رسید که نمی‌تواند از آن عبور کند. در نتیجه، ذره آمبولی در همان جا متوقف شده و مانع از جریان خون خواهد شد. در نهایت، سلول‌های موجود در آن مسیر، دچار کمبود اکسیژن شده و از بین می‌روند. به این شرایط، بیماری آمبولی گفته می‌شود.

 

انواع آمبولی

آمبولی انواع مختلفی دارد:

• آمبولی ریه: آمبولی، معمولا ابتدا در پا تشکیل شده (گاهی به آن ترومبوز ورید‌های عمقی یا DVT نیز گفته می‌شود)، سپس، در یکی از شریان‌های ریه ساکن می‌شود. بسیاری از آمبولی‌ها توسط بدن تجزیه شده و از بین می‌روند؛ با این حال، آمبولی ریوی حاد ممکن است باعث مرگ شود.
• آمبولی مغزی: اگر لخته خون به مغز برسد، باعث حمله ایسکمی گذرا (TIA) می‌شود.
• آمبولی شبکیه چشم: لخته‌های کوچکی که نمی‌توانند عروق اصلی را مسدود کنند، ممکن است رگ‌های خونی کوچک در شبکیه را مسدود کنند. این امر می‌تواند منجر به نابینایی در یک چشم شود.
• آمبولی سپتیک: این حالت زمانی روی می‌دهد که ذرات ایجاد شده توسط عفونت، وارد جریان خون شده و عروق خونی را مسدود می کنند.
• آمبولی مایع آمنیوتیک: همه آمبولی‌ها از لخته خون تشکیل نشده اند. در دوران بارداری، رحم حاوی مایع آمنیوتیک است که از جنین محافظت می‌کند. مایع آمنیوتیک می‌تواند دچار آمبولی شده و به ریه‌های مادر سرایت کند و باعث آمبولی آمنیوتیک ریوی شود.
• آمبولی هوا یا گاز: کسانی که با ماسک اکسیژن غواصی می‌کنند اگر به سرعت به سطح آب بیایند، ممکن است دچار آمبولی هوا شوند. در این حالت، حباب‌های موجود در خون می‌توانند جریان خون شریانی را مسدود کنند.
• آمبولی چربی: اگر ذرات چربی یا مغز استخوان وارد جریان خون شوند، ممکن است همانند لخته خون یا حباب هوا، موجب انسداد رگ‌های خونی شوند.

 

 

علت

افراد سیگاری و کسانی که دچار بیماری‌های قلبی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آمبولی قرار می‌گیرند. دیگر عوامل خطرزا که می‌توانند موجب بروز بیماری آمبولی شوند عبارتند از فشار خون بالا، آترواسکلروز یا تصلب شرایین (رسوب پلاک چربی در رگ‌های خونی) و کلسترول بالا.

علت اصلی آمبولی ریه، ترومبوز ورید‌های عمقی یا DVT است. در این شرایط، لخته درون رگ‌های پا تشکیل می‌شود. عوامل طبیعی موجود در خون اغلب، لخته‌های کوچک را بدون هیچ گونه عارضه‌ای از انسداد، از بین می‌برند. برخی از لخته‌ها بیش از حد بزرگ بوده و بدن نمی‌تواند آن‌ها را از بین ببرد. در نتیجه، باعث انسداد رگ‌های خونی در ریه یا مغز می‌شوند.

عواملی که باعث کاهش سرعت جریان خون در پا‌ها می‌شوند، ممکن است باعث بروز لختگی خون شوند. عدم تحرک پا به علت گچ گرفتن یا نشستن به مدت طولانی (مثلا در پرواز‌های طولانی) می‌توانند باعث بروز آمبولی ریه یا DVT شوند. دیگر عوامل مرتبط با DVT یا آمبولی ریه عبارتند از سرطان، جراحی، شکستگی پا یا ران و شرایط ژنتیکی که بر روی سلول‌های خونی اثر گذاشته و احتمال تشکیل لخته خون را افزایش می‌دهند.

 

علائم و عوارض 

علائم آمبولی ریه می‌توانند خفیف یا شدید باشند. در برخی از افراد، تنها با استفاده از اشعه ایکس می‌توان آمبولی را تشخیص داد. هرچند، انسداد شدید می‌تواند منجر به مشکل تنفس یا مرگ شود.
علائم آمبولی ریه به طور ناگهانی ظاهر شده و عبارتند از:

• تنگی نفس، تنفس سریع یا خس خس
• خلط خونین
• سرفه
• سرگیجه، غش
• درد قفسه سینه و یا درد کمر

 

تشخیص 

برای تشخیص آمبولی ریه می‌توان از چند نوع آزمایش استفاده کرد. علاوه بر عکس برداری از قفسه سینه، می‌توان از اسکن ریوی پرفیوژنی (اسکن وی/کیو) برای بررسی جریان خون در ریه‌ها نیز استفاده کرد. دیگر روش‌ها عبارتند از: سی تی اسکن یا آنژیوگرافی ریه.

برای تشخیص ترومبوز ورید‌های عمقی می‌توان از سونوگرافی داپلر، ونوگرافی یا پلتیسموگرافی امپدانسی (IPG) استفاده کرد. به هنگام بروز سکته می‌توان از اسکن مغز، آنژیوگرافی یا اولتراسوند داپلر برای تشخیص شریان‌های مسدود شده توسط لخته خون استفاده کرد.

 

 

درمان و پیشگیری

درمان بیماری آمبولی شامل مصرف دارو‌های ضد انعقاد یا دارو‌های ترومبولیتیک است. از دارو‌های ضد انعقاد برای آمبولی ریه می‌توان به هپارین یا وارفارین اشاره کرد. دارو‌های ضد انعقاد از لخته شدن بیشتر خون، جلوگیری می‌کنند. دارو‌های ترومبولیتیک مانند آلتپلاز و استرپتوکیناز به از بین بردن لخته اصلی در بدن کمک می‌کنند.

موثرترین راه برای پیشگیری از آمبولی ریوی، جلوگیری از تشکیل ترومبوز ورید‌های عمقی یا کمک به حرکت جریان خون است. اگر مبتلا به DVT هستید، ممکن است برای شما داروی ضد انعقاد تجویز شود. همچنین، دارو‌های ضد انعقاد می‌توانند مانع از بروز سکته مغزی شوند.

روش‌های غیر دارویی برای کمک به پیشگیری از ابتلا به DVT عبارتند از استفاده از دستگاه‌های فشرده سازی و جوراب‌های فشرده سازی، حرکات کششی، ماساژ و حرکت عضلات پا (اگر برای مدت زمان طولانی هیچ فعالیتی ندارید). همچنین، می‌توانید با کاهش عوامل خطرزا مانند ترک سیگار و کنترل فشار خون، به پیشگیری از بروز لختگی خون کمک کنید.

برگرفته از: medbroadcast.com