نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 21 فروردین 1401
ستاره | سرویس علوم – کرم‌های لوله‌ای اکثرا در روده انسان و خوک‌ها زندگی می‌کنند. در آب و خاک نیز می‌توان کرم لوله‌ای یافت البته که اکثر آن‌ها در آب بدن گیاهان و جانوران یا بافت‌های آن‌ها یافت می‌گردند. یکی از انواع کرم روده، کرم انگل آسکاریس است که در ادامه بیشتر با این موجود آشنا می‌شوید.
ساختار بدن کرم‌های آسکاریس
قطر کرم آسکاریس ماده تقریبا شش و نیم میلی متر است، و حدود بیست الی چهل سانتی‌متر طول دارند. پوست آن‌ها از کوتیکول صاف تشکیل شده است. کرم‌های آسکاریس نر که از نوع ماده خود کوچکتر اند، بین پنج تا پانزده سانتی‌متر طول دارند. رنگ پوست کرم آسکاریس بین زرد تا میخکی است و دو انتهای این کرم باریک و نازک می‌شوند. این نوع کرم‌ها دارای چهار خط ممتد سفید در طول بدنشان هستند، به صورتی که خط‌های کوچک نیز عمود بر این خط‌ها مشاهده می‌شوند.
۱. لوله گوارش
لوله گوراش کرم‌های آسکاریس مستقیم است و در طول بدن این انگل کشیده می‌شود. لوله گوارشی آسکاریس چهار قسمت دارد:
- دهان
- یک حفره دهانی
- مری که سیزده میلی متر طول داشته و وظیفه کشیدن غذا را بر عهده دارد.
- روده غیر عضلانی باریک و دراز که غذا را در مسیر روده جذب می‌گردد.
- روده راست کوتاه که کار تخلیه مواد زائد را از مخرج انجام می‌دهد.
۲. دستگاه تولید مثل
لوله‌ای که انتهای آن مسدود است و قطر آن هر چه رو به داخل رفته، افزایش پیدا می‌کند، مجرای تولید مثل نام دارد. در جنس نر، دستگاه تولید مثل شامل بیضه، مجرای ناقل اسپرمی، کیسه اسپرمی، مجرای انزالی و کیسه محتوی دو سیخک تناسلی است. دستگاه تولید مثل ماده شامل ۲ تخمدان، یک اویدکت یا لوله تخمی و یک رحم است. کرم‌های نر و ماده آسکاریس داخل روده مهمان جفت گیری می‌کنند. هر ماده در لحظه حاوی حدود بیست و هفت میلیون تخم است که روزانه حدود دویست هزار از تخم‌ها را دفع می‌کند. این تخم‌ها در روده حیوانی که در آن زیست می‌کنند ریخته و همراه با دفع مدفوع، خارج می‌شوند.
۳. سایر دستگاه‌ها
کرم آسکاریس فاقد دستگاه گردش خون است. در قسمت داخلی هر خط جانبی که در کرم وجود دارد، یک مجرای دفعی نیز قرار دارد. در اطراف مری کرم آسکاریس یک حلقه عصبی وجود دارد که در ادامه به دوازده عصب تجزیه می‌شود.
کرم آسکاریس در روده
این کرم در روده میزبان خود زندگی می‌کند و از موادی که از روده عبور می‌کند تغذیه می‌کند. این مواد توسط مری این کرم مکیده شده و پس از گذشتن از لوله گوارش از طریق روده در بدن کرم پخش می‌گردد.
تخم کرم آسکاریس در شرایط سخت مثل سرما دوام آورده و پس از اینکه توسط یک جانور در حین خوردن غذا وارد بدن شود، در معده از تخم بیرون می‌آیند. این کرم‌ها که تازه از تخم بیرون آمده اند، به سیاهرگ یا عروق لنفی دیواره لوله گوارش نفوذ می‌کنند. پس از نفوذ در سیاهرگ‌ها یا عروق لفنی به سمت قلب، کبد یا مویرگ‌های ریه جا به جا می‌شوند و در حین این عمل اندازه آن‌ها بزرگ می‌شود. اگر چند روز از این قضیه بگذرد، این کرم‌ها از طریق راه‌های هوایی و پس از رسیدن به نای از طریق مری دوباره وارد معده و سپس روده می‌شود. این کرم وقتی دوباره به روده برسد کاملا یک کرم کامل شده و شروع به تخم گذاری در روده می‌کند. این تخم‌ها نیز همین مسیر تکامل را می‌گذرانند تا بالغ شده و بدن میزبان پر از آسکاریس شود.
تخم کرم آسکاریس در شرایط سخت مثل سرما دوام آورده و پس از اینکه توسط یک جانور در حین خوردن غذا وارد بدن شود، در معده از تخم بیرون می‌آیند. این کرم‌ها که تازه از تخم بیرون آمده اند، به سیاهرگ یا عروق لنفی دیواره لوله گوارش نفوذ می‌کنند. پس از نفوذ در سیاهرگ‌ها یا عروق لفنی به سمت قلب، کبد یا مویرگ‌های ریه جا به جا می‌شوند و در حین این عمل اندازه آن‌ها بزرگ می‌شود. اگر چند روز از این قضیه بگذرد، این کرم‌ها از طریق راه‌های هوایی و پس از رسیدن به نای از طریق مری دوباره وارد معده و سپس روده می‌شود. این کرم وقتی دوباره به روده برسد کاملا یک کرم کامل شده و شروع به تخم گذاری در روده می‌کند. این تخم‌ها نیز همین مسیر تکامل را می‌گذرانند تا بالغ شده و بدن میزبان پر از آسکاریس شود.
میزبان کرم آسکاریس
انسان و خوک اصلی تریم میزبان‌های کرم آسکاریس هستند. این کرم‌ها که در بدن خوک‌ها و انسان‌ها وجود دارند، از نظر ساختمانی بسیار شبیه به یکدیگرند، ولی از نظر بیولوژیکی متفاوت هستند. یعنی تخم‌های آلوده کننده روده انسان در خوک‌ها رشد نکرده و برعکس تخم‌های کرمی که روده خوک را آلوده می‌کنند، در روده انسان رشد نخواهند کرد.
روش گسترش و انتقال
تخم‌های کرم آسکاریس ممکن است توسط آب، خاک و غذای آلوده از موجودی به موجود دیگر منتقل شوند. در انسان تخم‌های این انگل تنها می‌توانید از طریق دست به دهان به درون بدن راه پیدا کنند. خوردن سبزی‌های نشسته، دست زدن به خاک، استنشاق گرد و غبار موجود در هوا و… شایع‌ترین راه‌های گسترش این انگل است. نوع خاصی از این انگل در گربه‌ها و سگ‌ها یافت می‌شود. متخصصان توصیه می‌کنند که حین نگهداری از حیوانات خانگی اهمیت زیادی به نظافت و بهداشت گربه‌ها و سگ‌ها بدهید. اگر آسکاریس موجود در بدن گربه‌ها وارد بدن انسان شود، به مرور زمان باعث کور شدن و از دست دادن بینایی خواهد شد.
علائم ورود و فعالیت آسکاریس در بدن
به وجود آمدن اختلال در عملکرد دستگاه گوارش مهمترین علامت ابتلا به کرم انگل آسکاریس است. بروز این علائم به معنای فعالیت یک کرم بالغ در بدن خواهد بود:
- احساس درد در ناحی شکم
- پر آب بودن دهان
- استفراغ و اسهال
- پرخوری + لاغری
- کاهش رشد (به خصوص در کودکان)
- بیدار شدن حین خواب
نکته مهم: اگر این کرم وارد دستگاه تنفسی مانند شش و ریه شود، علائمی مانند تب، سرفه شدید و خس خس مشاهده خواهد شد.
روش‌های درمان چیست؟ استفاده از داروهای ضد انگل و ضد کرم، شستن مقعد با آب و صابون به صورت روزانه و خوردن نوشیدنی‌های مفید مانند آب هویج رایج‌ترین روش‌های درمان آسکاریس است. البته توصیه می‌کنیم قبل از هر کاری به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی اوقات عمل جراحی روده و خارج کردن کرم‌ها ضرورت پیدا می‌کند.
اصلی‌ترین راه‌های پیشگیری
- شست و شوی کامل دست‌ها قبل از خوردن غذا
- هیچ‌گاه دست‌های آلوده خود را (به خصوص پس از تماس با خاک) وارد نکنید!
- میوه‌ها و سبزیجات را کامل و دقیق بشویید، از لکه‌های گل و خاک روی آن‌ها غافل نشوید.
- همیشه از یک سرویس بهداشتی مطمئن و پاکیزه استفاده کنید.
- پس از اتمام بازی کودکان در محیط‌های باز، حتما دست و صورت آن‌ها را بشویید.
- از ماندن در مکان‌هایی که احتمال وجود مدفوع حیوانات یا انسان وجود دارد، پرهیز کنید.
ابتلا به انگل آسکاریس در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع‌تر است. آیا فردی را می‌شناسید که به این انگل مبتلا باشد؟ این فرد از چه روشی برای درمان کرم روده استفاده کرده است؟ نظرات و دیدگاه‌های خود را در انتهای این مطلب در قسمت “ارسال نظر” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
