نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 11 آذر 1400
ستاره | سرویس روانشناسی – خداوند در آیه ۱۵ سوره فاطر می‌فرماید: انسان سراسر وجودش نیاز است و تنها خدا بی نیاز است. وجود نیاز در زندگی انسان‌ها پیام آور حیات و نبود آن پیام آور مرگ است. انسان دارای نیازهای متعدد و گوناگونی است. مازلو شخصی است که نیازهای ابتدایی و پیچیده انسان را طی مراحلی و در قالب هرم مطرح کرده است. به این هرم هرم شکوفایی نیز می‌گویند. در این مقاله به معرفی این نظریه می‌پردازیم و شما را در جهت آشنایی هرچه تمام‌تر با هرم مازلو (مزلو) سوق می‌دهیم.
مازلو کیست؟
آبراهام هَرولد مازلو (Abraham (Harold) Maslow) اول آوریل سال ۱۹۰۸ در بروکلین نیویورک در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد و فرزند بزرگ خانواده‌ای هفت نفره بود. وی دوران کودکی سختی را گذرانده و به دلیل لاغر بودن و بینی بزرگش احساس حقارت می‌کرد. ابتدا به ورزش روی می‌آورد، ولی در این زمینه نمی‌تواند موفق شود بنابراین به سمت کتاب می‌رود. او به منظور مطالعه‌ی روانشناسی در دانشکده‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه ویسکانسین حضور یافت. مازلو به کار بر روی پایان نامه خود را در سال ۱۹۳۴ به پایان رساند و از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۵۱ در دانشگاه کلمبیا به تدریس پرداخت. سپس تا سال ۱۹۶۹ به مدت ده سال رییس دپارتمان روانشناسی بود. در سال ۱۹۶۸ به ریاست انجمن روانشناسی آمریکا رسید و به عنوان پدر روانشناسی انسان گرا شناخته می‌شود. وی در سال ۱۹۷۰ در اثر حمله قلبی درگذشت.
هرم مازلو یا سلسله مراتب نیازهای انسان
آبراهام مازلو یا آبراهام مزلو در سال ۱۹۴۳ نظریه خود را در رابطه با سلسله مراتب نیازها، در کتاب “انگیزه و شخصیت” مطرح نمود. این نظریه، نظریه‌ای بنیادین محسوب می‌شود. مازلو هدف اصلی انسان را از تلاش، رسیدن به خود شکوفایی می‌داند و در این جهت یک سلسله مراتب را تدوین نموده است. این سلسله به صورت یک هرم و در غالب پنج مرحله است. قسمت پایین هرم حاکی از نیازهای اولیه، مهم و ساده انسان و قسمت بالای آن به نیازهای پیچیده‌تر، ولی کمتر اساسی مربوط است. حال به شرح هریک ازین مراحل می‌پردازیم.
۱- نیازهای فیزیولوژیکی یا نیازهاى جسمانى
این نیازها شامل ابتدایی‌ترین و اساسی‌ترین نیاز‌هایی هستند که برای ادامه بقا ضرورت دارند، مثل هوا، غذا، آب، مسکن، نیازهای جنسی و خواب. مازلو عقیده داشت که این نیازها غریزی‌ترین نیازها در سلسله مراتب نیازها هستند، زیرا تا این‌ها برآورده نشوند انسان در این سطح مشغول است و به سمت نیازهای دیگر کشیده نمی‌شوند.
۲- نیازهای امنیتی طبقه دوم از هرم مازلو
نیازهای امنیتی نیز برای ادامه حیات اهمیت دارند، امّا به اهمیت نیازهای فیزیولوژیکی نیستند. نمونه‌هایی از نیازهای امنیتی عبارت است از حفاظت از خود در حال و آینده، امنیت، ثبات در قانون و شغل و نداشتن ترس از عوامل اجتماعی و محیطی.
۳- نیازهای اجتماعی یا نیازهاى تعلق پذیرى
این نیازها شامل وابستگی عاطفی، تعلّق خاطر، روابط دوستانه و خانوادگی، روابط اجتماعی، عشق و عاطفه است. انسان موجودی اجتماعی است و برای ایجاد روابطی خوب با دیگران در تلاش است. به عقیده مازلو این نیازها نیز به مراتب کمتر از نیازهای فیزیولوژیکی و نیازهای امنیتی، اهمیت دارند.
۴- نیازهای احترامی در هرم مازلو
این نیازها شامل نیاز به موفقیت، مهارت، استقلال، موقعیت اجتماعی، مورد احترام واقع شدن، داشتن شخصیت اجتماعی، احترام به خود، ارزش‌های شخصی، شناخت اجتماعی و پیشرفت است. مازلو در مورد این سطح از نیازهای پنجگانه می‌نویسد: ارضا نشدن این نیازها موجب احساساتی از قبیل حقارت، ضعف و درماندگی می‌شود که این احساسات نیز باعث ضربه روحی، دلسردی و یاس خواهد شد و رفتاری غیر اخلاقی در پی دارد.
۵- هرم مزلو و نیازهای خودشکوفایی
این نیازها بالاترین سطح را در هرم مازلو دارند. انسان‌های خودشکوفا، افرادی خودآگاه، علاقه‌مند به رشد شخصی، کم‌توجه به عقاید دیگران و علاقه‌مند به ارضاء توانائی‌های بالقّوه خود هستند. شکوفا کردن تمامی استعداد‌های پنهان آدمی؛ حال این استعداد‌ها هر چه می‌خواهد باشد. همان طور که مازلو بیان کرده است: “آنچه انسان می‌تواند باشد، باید بشود”.
در طول دهه‌ی ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به طبقه بندی و هرم مازلو، سه نیاز دیگر اضافه شده است و به یک مدل ۷ و سپس ۸ مرحله‌ای تبدیل شد.
نیاز‌هایی که قبل از نیاز به خود شکوفایی قرار گرفته اند شامل:
- نیازهای شناختی و درک پدیده‌ها شامل آگاهی و درک، کنجکاوی، شناخت و اکتشاف، نیاز به درک معنا و پیش‌بینی.
- نیازهای زیبایی‌شناسی و نظم شامل قدردانی و جست‌وجو برای یافتن زیبایی، تعادل و غیره است.
و - نیازهای تعالی شامل کمک به دیگران برای رسیدن به تعالی روحی بعد از نیاز به خود شکوفایی قرار می‌گیرد.
علت طبقه بندی نیازها در هرم مزلو
هریک از واحد‌های هرم مازلو به واحد‌های دیگر متصل هستند و وقتی نیازهای طبقات پایین‌تر تامین شوند، توجه به نیازهای بالاتر میسر می‌شود. در واقع مانند پله‌های نردبان تا زمانی که بتوان پای خود را محکم و در جای مناسب پله‌های پایین‌تر قرار داد، پا گذاشتن بر روی پله‌های بالاتر ممکن می‌شود. زمانی که فردی به طبقه‌های بالاتر گام نهد در واقع نیازهای طبقه‌های پایین‌تر را پشت سر گذاشته است و در صورتی که به موردی از نیازهای پایین برخورد کند تنها به بالا بردن آن گزینه پرداخته و به صورت دائمی در پله‌های پایین‌تر باقی نمی‌ماند. با توجه به اینکه در الگوى مزلو، هر مرحله به مرحله قبلى وابسته است، هر فرد باید در هر مرحله جدید از زندگى خود، تا اندازه اى این نیازها را از نو ارزیابى کند.
آشنایی با نظریه مازلو به فرد اطلاعاتی مفید و شناخت و دید گاهی ارزنده در رابطه با نیازهای زندگی می‌دهد. فرد می‌تواند با مطالعه این نظریه با نیازهای خود روبرو و آشنا شود. اما نکته‌ای که در این جا قابل ذکر است، توجه به میزان تعمیم دادن آن است. نباید این تئوری به صورت افراطی تعمیم داده شود و همه رفتار‌های انسانی را در چارچوب آن گنجاند.
مهناز رستم زاده
با سلام و خسته نباشید. سوالی داشتم خدمتتون. با توجه به طبقه بندی نیاز های انسان در هرم مازلو، نیاز به داشتن مذهب جایگاهش در کدوم طبقه میتونه باشه؟
ممنون از پاسخگویی. منتظر جوابتون هستم
مدیر سایت
سلام دوست گرامی. اگر مذهب را در گستره اخلاق، معنویت و تجربیات درونی تعریف کنیم قاعدتا در مرحله خودشکوفایی و نیاز به تعالی قرار خواهد گرفت اما مذهب به شکل یک سری قواعد و مراسم ممکن است در طبقات پایین‌تر قرار بگیرد؛ مثلا عضویت در گروه‌های مذهبی می‌تواند نشان دهنده نیاز به تعلق در طبقه سوم هرم مزلو باشد.