بد دهنی و فحش دادن کودکان و راهکار‌های مقابله با آن

ستاره | سرویس مادر و کودک – پسر من فکر می‌کند صحبت کردن به شیوه مضحکی درباره عملکرد‌های جسمی و فضولات انسانی هیجان انگیز است. او فحش دادن را نیز جالب و هیجان انگیز می‌داند. چگونه باید با بد دهنی و فحش دادن کودکان برخورد کرد؟

چه باید کرد؟

• اولین خلاف او را نادیده بگیرید. اگر کودکتان با بی اطلاعی واژه‌ای را وارد مکالمه خود کرد، ممکن است فقط چیزی را که شنیده، تکرار کرده باشد. نادیده گرفتن آن ممکن است بهترین دفاع اولیه باشد. اگر کودکتان برای بار دوم واژه را بیان کرد، مشخص است که او آماده یادگیری بیشتر واژگان ناشایست است.
• به کودک خود چیز‌هایی را که از لحاظ اجتماعی ناشایست است، آموزش دهید. کودکان آنچه را می‌شنوند، تکرار می‌کنند، حتی زمانی که معنای آن را نمی‌دانند. معنای آن هر چه که می‌خواهد باشد، آن‌ها همه واژگان را نیز بدین ترتیب یاد گرفته‌اند. کودکتان احتمالا معنی واژه فحش را نمی‌داند، اما به خاطر تقلید از افراد دیگر آن را مورد استفاده قرار می‌دهد. واژه را مشخص نموده و توضیح دهید: “بچه‌ها نباید از این واژه استفاده کنند!” یا “توی این خونه کسی نباید برای شوخی هم این واژه رو استفاده کنه!”
• به او بگویید دقیقا چه چیزی را دوست دارید بشنوید. حرف‌های کودک خود را در قالب واژگانی که برایتان قابل قبول است بیان کنید: “چیزی که دوست دارم از زبان تو بشنوم اینه: میشه لطفا یکم دیگه پیراشکی بخورم؟”
• مراقب گفتار خواهر و برادر، دوستان و سایر بزرگسالان باشید. کودکان خردسال، مرغ مینای خوبی هستند. بررسی کنید که کودکتان بد دهنی و فحش دادن را از کجا یاد گرفته است. دوستان؟ خواهر و برادر بزرگتر؟ هم بازی ها؟ (البته که از شما نه!) این می‌تواند زمان خوبی برای گفتگو درباره قدرت و معنای واژگان، دلیل فحش دادن افراد و آنچه که احساس می‌کنید قابل قبول است باشد. شما می‌توانید چند جایگزین مناسب فراهم کنید تا زمانی که فرزندتان وسوسه می‌شود واژگان ناشایستی بر زبان براند، از آن‌ها استفاده کند.

• بر برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌هایی که کودک می‌بیند، نظارت کنید. حتی برنامه‌هایی که مخصوص کودکتان نبوده، اما در حضور او پخش شده نیز بر دایره واژگان او تاثیر می‌گذارد. کودکان قادرند واژگانی را که در حاشیه می‌شنوند، حتی زمانی که سرگرم بازی هستند و در ظاهر به آن توجه نمی‌کنند، بیاموزند.
• رفتاری را که دوست دارید در کودک ببینید الگوسازی کنید. پدر و مادر هنگام برخورد با کودک خردسال خود، به راحتی استفاده از عباراتی مانند “لطفا”، “متشکرم” و “معذرت می‌خواهم” را فراموش می‌کنند. حواستان به آداب و نزاکت خود باشد. آموزش آداب آسان است و این مساله زندگی را لذت بخش‌تر می‌کند؛ بنابراین عبارت “سر و صدا را متوقف کن” را با عبارت “لطفا آرام بازی کن” جایگزین کنید.
• مداومت داشته باشید. این وضعیتی است که طی دوران کودکی، هر از گاهی پیش خواهد آمد. بد دهنی و فحش دادن کودکان با راهنمایی و الگوسازی درست برطرف خواهد شد. کلید موفقیت ثابت قدم بودن است.

چه نباید کرد؟

• نخندید. حتی اگر خنده‌دار به نظر می‌رسد، بازهم با خندیدن واکنش نشان ندهید. خنده باعث می‌شود کودکان رفتار‌های ناپسند خود را منبع شوخی و خنده در نظر بگیرند.
• عصبانی نشوید، کتک نزنید. کودکتان ممکن است با بی اطلاعی، واژه یا عبارتی را که در مکالمه شنیده است تکرار کرده و از خشم شما دچار بهت شود: “چرا وقتی پدر توی ماشین این حرف رو زد مشکلی نبود، اما گفتنش برای من مشکل داره؟” واکنش نشان دادن با خشم فکر نشده و بی منطق، ممکن است کودکتان را وادار به سکوت کند، اما مشکل را حل نخواهد کرد. فکر کتک زدن کودک را از سرتان بیرون کنید!
• به رفتار‌های بی ادبانه او واکنش نشان ندهید. به چشمان کودک نگاه کرده و بگویید: “من می‌دونم که تو مودبی. وقتی چیزی رو مودبانه از من درخواست کنی، من با خوشحالی با تو جواب می‌دم.”
• از واکنش‌های قدیمی و منسوخ شده استفاده نکنید. “چی گفتی؟” یا “ادبت کجا رفته؟” شیوه‌های مودبانه‌ای برای یادگیری آداب مناسب به کودکتان نیستند.
  بهت و رنجش خود را ابراز نکنید. واکنش‌های جالب شما می‌تواند گفتن واژگان مشابه بیشتری را در او ترغیب کند. بعید است کودکتان، معنای چیزی را که گفته است بداند. این کشف کودکانه و طبیعی زبان است. فقط باید تعریف شده و اصلاح شود.

نمونه ای از مکالمه یک مادر با فرزندش

من (جنی، مادر سارا ۳ ساله) و سارا دیروز مکالمه جالبی درباره بد دهنی و فحش دادن کودکان داشتیم. مکالمه‌مان این گونه سپری شد.
سارا: مامان، ما نباید بگیم لعنتی؟
مامان: خب، این کلمه خوبی نیست.
سارا: این باعث میشه افراد ناراحت بشن.
مامان: بله، می‌تونه باعث ناراحتی و رنجش افراد بشه.
سارا: اما تو گفتی لعنتی.
مامان (آب دهان خود را قورت می‌دهد): خب، ام م. م، بله گفتم. اما من فقط وقتی خیلی عصبانی‌ام یا وقتی که خیلی ناراحتم این حرف رو می‌زنم. مثل وقتی که انگشت شستم رو سوزوندم.
سارا (متفکرانه): مامان، اگه من انگشت شستم رو بسوزونم، می‌تونم بگم لعنتی؟

این روز‌ها سارا آنقدر به زبان شناسی علاقه‌مند است که آشکارا از من اطلاعات می‌خواهد. گویا حق ندارم به خاطر این کار از دست او عصبانی شوم!

سخن آخر