۱۳ آذر؛ روز بیمه

پیش از انقلاب اسلامی پانزدهم آبان‌ماه سال ۱۳۱۴ به‌عنوان اولین روز فعالیت بیمه‌گری اولین شرکت بیمه ایرانی «روز بیمه» نام گرفت. ۳۰ سال بعد از این تاریخ، هنوز بحثی از نامگذاری روزی در سال به نام روز بیمه به‌طور رسمی مطرح نبوده، ولی در سال ۱۳۴۷ از طرف دولت «روز ۱۵ آبان به‌عنوان روز بیمه» به رسمیت شناخته شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بنا به مصوبه شورای انقلاب، دوازده شرکت خصوصی فعال بیمه در کشور، ملی اعلام شدند و اداره این شرکت‌ها به دولت واگذار شد و به موجب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، صنعت بیمه در جوار شماری از صنایع بزرگ دیگر، به‌صورت مالکیت عمومی در اختیار دولت قرار گرفت.

بیمه از ریشه واژه بیم، تعهدی بابت جبران ضرر و زیان در مواردی است که بیم ویرانی و خسارت آن ها می رود. بیمه (Insurance) سازوکاری است که طی آن یک بیمه‌گر، بنا به ملاحظاتی تعهد می‌کند که زیان احتمالی یک بیمه‌گذار را در صورت وقوع یک حادثه در یک دوره زمانی خاص، جبران نماید یا خدمات مشخصی را به وی ارائه دهد؛ بنابراین، بیمه یکی از روش‌های مقابله با ریسک است.
طی یک قرارداد بیمه، ریسک مشخصی از یک طرف قرارداد (که بیمه‌گذار نامیده می‌شود) به طرف دیگر (که بیمه‌گر نامیده می‌شود) منتقل می‌گردد. بنا به تعریف،  بیمه‌گر شخصی حقوقی است که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار، جبران خسارت یا پرداخت مبلغ مشخصی را در صورت بروز حادثه تعهد می‌کند.  در مقابل،  بیمه‌گذار شخصی حقیقی یا حقوقی است که با پرداخت حق بیمه، جان، مال یا مسوولیت خود یا دیگری را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد.
به موجب قانون بیمه ایران، بیمه عبارت است از قراردادی که به موجب آن یک طرف (بیمه گر) تعهد می‌کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر (بیمه گذار) در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی را بپردازد. متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار و وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند.

بیمه به طور کلی به دو دسته بیمه های اجتماعی و بیمه های بازرگانی تقسیم می‌شود.

۱ – بیمه‌های اجتماعی: بیمه‌های اجتماعی، عمدتاً بیمه‌های اجباری و ناشی از قانون هستند و مشخصه آن‌ها این است که شخص دیگری (مانندکارفرما) در پرداخت بخش زیادی از حق بیمه مشارکت دارد. در بیمه‌های اجتماعی، حق بیمه به‌صورت درصدی از دستمزد تعیین می‌شود. در ایران، مهم‌ترین مرجع بیمه‌های اجتماعی «سازمان تأمین اجتماعی» است. 

۲ – بیمه های بازرگانی: اجباری نیستند و حق بیمه متناسب با ریسک تعیین می‌شود. تقسیم انواع بیمه‌های بازرگانی بر اساس رشته به شرح زیر است.

• بیمه حوادث
• بیمه بدنه اتومبیل
• بیمه شخص ثالث
• بیمه درمان
• بیمه سرطان
• بیمه کشتی
• بیمه هواپیما
• بیمه مهندسی (بیمه مهندسی تمام‌خطر پیمانکاران، بیمه مهندسی تمام‌خطر نصب، بیمه مهندسی تجهیزات الکترونیک، بیمه ماشین‌آلات پیمانکاری، بیمه عیوب اساسی و پنهان)
• بیمه پول
• بیمه مسوولیت
• بیمه اعتباری

بیمه خویش فرما نیز به دو دسته بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تقسیم می‌گردد.