چه کسانی نباید روزه بگیرند و در ماه رمضان روزه بر آنها واجب نیست؟

چه کسانی نباید روزه بگیرند؟ روزه گرفتن بر چه کسانی واجب نیست و برای چه کسانی ممنوع است؟ در این مطلب به طور مفصل توضیح می‌دهیم که چه کسانی نباید در ماه رمضان روزه بگیرند.

اگرچه بر اساس تحقیقات روزه داری برای بدن مفید بوده و می‌تواند سلول‌های جدید را جایگزین سلول‌های قدیمی و آسیب دیده کند و حتی منجر به بازسازی کامل سلول‌های ایمنی بدن شود اما روزه گرفتن برای افرادی با شرایط خاص واجب نیست و ممنوع است. 

 

چه کسانی نباید روزه بگیرند؟

نظر همه مراجع درباره اینکه روزه بر چه کسانی واجب نیست و چه کسانی نباید در ماه رمضان روزه بگیرند، این ۱۱ دسته است:

1. پيرمرد و پيرزنی كه گرفتن روزه برای آنان مشقّت دارد
2. زن بارداری كه گرفتن روزه برای حمل يا خودش ضرر دارد
3. زن شير دهی كه گرفتن روزه، برای بچه يا خودش ضرر دارد
4. كسی كه گرفتن روزه برای او ضرر دارد
5. كسی كه بيماری دارد كه زياد تشنه می‌شود و نمی‌‏تواند تشنگی را تحمل كند
6. كسی كه به جهت ضعف بنيه، گرفتن روزه برای او مشقّت فراوان دارد و غيرقابل تحمل است
7. كسی كه به سن بلوغ نرسيده است
8. زنی كه خون حيض و نفاس می‏‌بيند
9. مسافری كه نمازش شكسته است
10. كسی كه بیهوش است و يا در كما به سر می‌‏برد
11. ديوانگان

 

حکم روزه داری برای افراد پیر چیست؟

امام خمینی: ‏‏کسی که به واسطۀ پیری نمی‌تواند روزه بگیرد، یا برای او مشقت‏‎ ‎‏دارد، روزه بر او واجب نیست، و لازم نیست برای هر روز یک مد طعام بدهد در‏‎ ‎‏صورتی که تعذّر داشته باشد روزه برای او، و در صورت مشقت لازم است. 

 

روزه گرفتن برای زنان باردار چه حکمی دارد؟

احکام روزه زن باردار با توجه به احتمال ضرر به جنین و مادر تعریف می‌شود. زنان در سه ماهه اول بارداری نمی‌توانند روزه بگیرند. همچنین زمانی که به حمل وضع نزدیک می‌شوند.

آیت الله سیستانی: زنی که زائیدن او نزدیک است (ماه های هشت و نه) و روزه برای خودش یا حملش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، ولی باید بعدا آن را قضا کند و برای هر روز یک مُد طعام (۷۵۰ گرم نان یا ماکارونی یا آرد) بابت کفاره به فقیر بدهد.
و اما زنی که در ماه های آخر بارداری نباشد (از ماه اول تا اخر ماه هفتم) اگر روزه برای او یا حملش ضرر داشته باشد یا اینکه سبب افتادن وی در مشقتی که عادتا قابل تحمل نیست گردد روزه بر او واجب نیست و باید قضا نماید و کفاره ندارد.

 

آیا زنان شیرده می‌توانند روزه بگیرند؟

حکم روزه گرفتن در دوران شیردهی از نظر مراجع معمولا واجب نیست. نوزاد تا شش ماهگی فقط از شیر مادر تغذیه می‌کند؛ بنابراین روزه گرفتن برای نوزاد او ضرر خواهد داشت. بعد از شش ماهه اول به دلیل اینکه نوزاد از غذاهای کمکی استفاده می‌کند، مادر می‌تواند روزه بگیرد به شرطی که استراحت کامل داشته باشد و به میزان کافی از غذاهای حاوی پروتئین و کربوهیدارت در سحری و افطاری استفاده کند و نوشیدن مایعات را نیز نادیده نگیرد.

آیت الله خامنه ای: اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر مادر و ناراحتی نوزادش شود، یا برای خودش ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست. اگر خانمی از ترس آسیب زدن بر کودکش، روزه نگیرد، برای هر روز باید یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان یا جو یا برنج یا آرد) به فقیر بدهد و قضای روزه را هم بعداً بجا آورد. اگر قضای روزه را بدون دلیل موجه، تا ماه رمضان بعد به جا نیاورد، کفاره تأخیر (یک مدّ طعام برای هر روزه) هم واجب می شود.

 

بیمارانی که نیابد روزه بگیرند

بیماران باید برای روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند. اما بیماری‌هایی که عموما روزه گرفتن را دارای عوارض و ممنوع می‌کند عبارتند از:

۱. بیماری دیابت

روزه داری برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک ممنوع است و بیماران دیابتی که برای کنترل سطح قند خون از انسولین استفاده می کنند و یا قند خون آنها بالاتر از ۲۵۰ است یا به عوارض ناشی از دیابت مبتلا شده اند، نمی توانند روزه بگیرند. 

برای افراد دارای دیابت نوع ۲ که توانایی کنترل بیماری خود بدون استفاده از دارو را دارند ، روزه گرفتن با مشورت پزشک اشکالی ندارد. بیمارانی که در طول روز با مصرف یک یا دو قرص ، قند خون خود را کنترل می کنند می‌توانند زمان مصرف داروها را به وعده سحر و بعد از افطار موکول کنند؛ اما اگر در طول روزه داری، دچار افت قند خون شدند بهتر است روزه گرفتن را ادامه نداده و افطار کنند.

آیت الله خامنه ای: در مورد بیماران دیابتی اگر بدانند که خودداری از خوردن و آشاميدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر می‌‏رساند يا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب نبوده و بلکه جايز نيست.

پیشنهاد می کنیم در این زمینه مطلب “دیابت و روزه داری (آیا روزه گرفتن برای بیماران دیابتی مضر است؟)” را نیز در ستاره بخوانید.

 

 

۲. بیماری‌های کلیوی

در مرحله ای از نارسایی کلیه که کراتینین خون ۲ یا بالای ۲ است، مصرف نکردن آب در طول روز به ایجاد ایسکمی یا نرسیدن خون حاوی مواد غذایی به بافت کلیه می‌انجامد که باعث بدتر شدن شرایط بیمار خواهد شد.

برای بیمارانی که پیوند کلیه انجام داده اند و هنوز یک سال از زمان عمل آنها نگذشته است، روزه گرفتن ممنوع است. اگر فردی در طول شش ماه، کلیه‌هایش دو بار سنگ بسازد نباید روزه بگیرد، چون طول مدت روزه داری بسیار طولانی است و کمبود مایعات باعث می‌شود تا تشکیل سنگ شدت پیدا کند.

همچنین دیالیزی‌ها به هیچ وجه نباید روزه بگیرند زیرا احتیاج به نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز دارند.

پیشنهاد می کنیم در این زمینه مطلب “نارسایی کلیه و روزه داری (آیا بیماران کلیوی می توانند روزه بگیرند؟)” را نیز در ستاره بخوانید.

 

۳. مشکلات گوارشی

افرادی که سابقه زخم فعال معده دارند نمی‌توانند روزه بگیرند. این افراد با نخوردن غذا در ساعات طولانی روزه داری دچار دردهای گوارشی می‌شوند و بر اثر ترشح اسید معده زخم گوارشی آنها عود می‌کند. بنابراین افرادی که با گرسنگی طولانی‌مدت دچار خونریزی معده می‌شوند نباید روزه بگیرند. همچنین افرادی که سنگ زیادی در کیسه صفرای آنها وجود دارد نباید روزه بگیرند.

بیمارانی که به تازگی آندوسکوپی کرده‌اند و تشخیص زخم معده داده شده، باید از روزه گرفتن بپرهیزید.

پیشنهاد می کنیم در این زمینه مطلب “روزه و معده درد؛ آیا با درد معده می توان روزه گرفت؟” را نیز در ستاره بخوانید.

 

۴. بیماری قلبی و فشار خون

گروهی از بیماران که فشارخون‌های کنترل نشده دارند، نباید روزه بگیرند. هرگونه تغییری در حجم خون و شرایط فیزیکی بدن موجب عدم تعادل آب و الکترولیت‌ها در خون و برهم خوردن فشارخون می‌شود و این بیماران منع روزه‌داری دارند.

کسانی که بیماری قلبی دارند باید داروهای خود را به طور منظم و سر ساعت مصرف کنند که این امر می‌تواند باعث ممنوعیت روزه داری شود. 

بیمارانی که به دلیل تنگی رگ‌های قلبی تحت عمل آنژیوپلاستی قرار گرفته یا جراحی قلب شدند و در حال حاضر هیچ مشکلی ندارند و تحت کنترل پزشک هستند، با اینکه منع روزه‌داری ندارند اما باید حتما با پزشک خود مشورت کنند و توصیه‌های مصرف دارو یا رژیم خاص خود را در طول ماه مبارک رمضان پیگیری کنند.

پیشنهاد می کنیم در این زمینه مطلب “روزه و بیماری های قلبی؛ آیا بیماران قلبی می توانند روزه بگیرند؟” را نیز در ستاره بخوانید.

 

 

۵. بیماری های ریوی، آسم، برونشیت

بیماران ریوی مخصوصا افرادی که به دلیل شغلشان، مجبور به فعالیت در محیط باز هستند و گرما بدن آنها را دچار کم آبی می‌کند بهتر است روزه نگیرند یا با پزشک مشورت کنند. برای جانبازان شیمیایی و همچنین افرادی که به آسم و برونشیت مزمن مبتلا هستند غلیظ شدن خلط باعث تشدید بیماری می شود. یعنی عدم نوشیدن کافی مایعات در طول روز و گرمای هوا بیماری آن‌ها را تشدید می‌کند. این افراد باید برای روزه گرفتن با پزشکشان مشورت کنند.

پیشنهاد می کنیم در این زمینه مطلب “روزه و بیماری های ریه؛ آیا روزه برای بیماران ریوی مضر است؟” را نیز در ستاره بخوانید.

 

۶. بیماری MS

مبتلایان به ام اس که بیماری‌شان عود کرده و در حال مصرف کورتون هستند، نباید روزه بگیرند. مبتلایان به ام اس که بیماری آنان با گرسنگی عود می‌کند نیز اجازه روزه‌داری ندارند. اما بیمارانی که علائم بیماریشان خاموش است و برای کنترل آن به مصرف مستمر داروهای خوراکی نیاز ندارند، می‌توانند پس از مشورت با پزشک خود روزه بگیرند. البته اگر علائم بیماری این دسته از بیماران به علت گرسنگی شروع یا تشدید شود، آنان نیز نباید روزه بگیرند.

 

دیگر بیماری‌ها و مشکلات سلامتی که مانع روزه داری می‌شود:

• افرادی که اخیرا پیوند اعضا انجام داده اند به جز پیوند قرنیه
• افراد مبتلا به ویروس کرونا
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند مثل کسانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند.

 

همچنین در آخر توصیه می کنیم مطلب “روزه کسی که شغل سخت دارد حکمش چیست؟” را نیز در ستاره بخوانید.