طبق روایات به جا مانده از معصومین و احکام فقهی شیعه، سلام دادن نماز چگونه است و آیا لزومی برای گفتن متن کامل تشهد وجود دارد؟
در کتاب مصباح الشریعه از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود:
معنای سلام در آخر هر نماز امان است، یعنی کسی که امر پروردگار متعال را بجا آورد و به سنت پیامبر (ص) به حالت خضوع و خشوع عمل کند، از بلای دنیا و عذاب آخرت در امان می‌ماند.
تشهد و پس از آن سلام از واجبات نماز است که طبق آنچه از ائمه و معصومین باقی مانده است باید طبق شروط خاصی ادا شود. بنابراین متن تشهد و سلام نماز به همراه ترجمه فارسی، صوت و احکام مربوط به آن‌ها در این مطلب گردآوری شده تا راهنمای جامعی برای یادگیری و درک بهتر این بخش از نماز را فراهم آورد.
متن تشهد نماز با معنی
تشهد از واجبات نماز و با گفتن شهادتین و فرستادن صلوات بر پیامبر (ص) همراه است. تشهد را در رکعت دوم و رکعت آخر بعد از دو سجده و قبل از سلام نماز می‌گویند. طبق آنچه از بزرگان دینی به جا مانده ذکر تشهد بر اساس نظر فقهای شیعه، به شرح زیر است:
لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
ترجمه: شهادت می‌دهم که معبودی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه و بی‌شریک است. شهادت می‌دهم که محمد(ص) بنده خدا و فرستاده او است. خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد.
سلام نماز چیست؟
در حدیث معراج که در کتاب الکافی به آن اشاره شده است خداوند به پیامبرش امر کرد ابتدا بر خودش و اهل بیتش صلوات بفرستد و پس از آن بر فرشتگان و انبیا و مرسلین که پشت سرش صف کشیده بودند سلام و درود بفرستد و پیامبر فرمود: «اَلسَّلامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللَّه وَ بَرَکاتُهُ». بنابراین در پاسخ به این سوال که سلام نماز چیست باید اشاره کرد که سلام، ذکر پایانی نماز است که پس از تشهد خوانده می‌شود و پس از آن نماز تمام خواهد شد. سلام یکی از واجبات غیر رکنی نماز است و جزء ارکان نماز به حساب نمی‌آید بنابراین اگر سهوا آن را فراموش کنید و قبل از آن که حالت نمازتان به هم بخورد به یاد بیاورید و سلام بدهید نماز شما باطل نخواهد بود. همچنین سلام اول نماز مستحب است و نمازگزار می‌تواند ذکر «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته» را نگوید.
متن سلام نماز با معنی
اَلسَّلامُ عَلَیک اَیُهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ
سلام بر تو‌ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
اَلسَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللَّهِ الصّالِحینَ
سلام از خداوند عالم بر نمازگزاران و تمام بندگان خوب او.
اَلسَّلامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللَّه وَ بَرَکاتُهُ
سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد.
نظر آیت الله خامنه ای درباره متن سلام در نماز
ایشان در پاسخ به این سوال که سلام نماز چگونه است می‌فرمایند:
سلام نماز به این است که نمازگزار بگوید: «السلام علیکم» و بهتر است که به آن عبارت «و رحمة الله و برکاته» را اضافه کند و یا این که بگوید «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین». همچنین مستحب است که پیش از عبارت «السلام علیکم» بگوید «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته»
مخاطب سلام های نماز چه کسانی هستند؟
طبق آنچه در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی آمده مخاطب اولین سلام‌نماز، پیامبر اکرم (ص) است. در حالیکه در سلام دوم و سوم به ترتیب به همه مؤمنان و بندگان صالح خدا از جمله انبیا، مؤمنان و جنیان مؤمن و سپس ملائکه موکل انسان سلام فرستاده می‌شود.
چرا سلام نماز در آخر گفته می‌شود؟
همان‌طور که نماز معراج مومن است و با گفتن تکبیره الاحرام این معراج شروع می‌شود، با گفتن سلام هم مومن فرود آمده و به افراد صالح و نیکوکار سلام می‌دهد و این نشانه‌ای بر پایان نماز است. همچنین امام رضا (ع) در رابطه با چرایی خواندن متن سلام نماز در انتها فرموده است:
نمازگزار با شروع نماز و گفتن «اَللَّهُ أَكْبَرُ» صحبت با مخلوقین را بر خود حرام و رو به سوی خالق کرد، در پایان نماز اولین چیزی که گفته می‌شود«السَّلامُ عَلَيْكُم ورَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهُ» است که با گفتنش آنچه را حرام کرده مجدداً حلال اعلان می‌کند: زیرا آغاز کلام با مخلوقین سلام است.
چه نمازی سلام ندارد؟
همه نماز‌های واجب و مستحب سلام دارند به جز نماز میت که تنها نمازی است که سلام نماز ندارد زیرا نماز میت در واقع یک دعا در حق اموات است و شرایط نماز را ندارد.
معنی السلام علیک نماز چیست؟
در کتاب وسائل الشیعه از امام علی (ع) نقل شده است که ایشان درباره معنی «السلام علیکم» فرمودند:
امام مترجم سخن خداوند است و به اهل جماعت می‌گوید شما از عذاب روز آخرت در امان هستید.
اگر در نماز تشهد فراموش شود نماز باطل است؟
طبق آنچه مراجع تقلید گفته‌اند، اگر نمازگزار تشهد را فراموش کرده باشد و تا قبل از رکوعِ رکعت بعدی متوجه شود، باید بلافاصله بنشیند و تشهد را بخواند و سپس نماز را ادامه دهد نمازش باطل نخواهد شد.
