احکام روزه یوم الشک اول ماه رمضان و آخر ماه رمضان

احکام روزه یوم الشک اول ماه رمضان یا روز اخر ماه رمضان چیست و مراجع تقلید در این باره چه حکمی داده اند؟ یوم الشک یا شک در شروع ماه رمضان اصطلاحی فقهی است و برای روزی به کار می‌رود که به علت دیده نشدن هلال ماه معلوم نیست که در آخرین روز از ماه قبلی قمری قرار داریم یا وارد اولین روز از ماه جدید قمری شده‌ایم. این اصطلاح بیشتر در مورد روز آخر ماه شعبان و روز اول ماه رمضان به کار می‌رود.

البته روزی که شک داریم آخرین روز ماه رمضان است یا اولین روز ماه شوال نیز یوم الشک محسوب می‌شود. یوم الشک در فقه احکام خاصی دارد. 

 

احکام روزه یوم الشک اول ماه رمضان از نظر مراجع تقلید

روزه گرفتن در یوم الشک مثل بقیه روزهای ماه شعبان واجب نیست و نمی‌توان به نیت ماه رمضان روزه گرفت. (اگر روزه یوم الشک به نیت اول ماه رمضان گرفته شود، حرام و باطل است.) اما می‌توان نیت روزه مستحبی یا روزه قضا کرد. ولی اگر در طول روز مشخص شود که ماه رمضان است روزه دار باید نیت روزه خود را به روزه رمضان تغییر دهد.

نظر آیت الله خامنه‌ای

روزی را که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان، واجب نیست که روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد نمی‌تواند نیت روزه رمضان کند، ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن بکند و معلوم شود که اول ماه رمضان بوده روزه او جزء روزه‌های ماه رمضان به حساب می‌آید.

نظر آیت الله سیستانی

اگر روزی را که شک دارد آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان به نیت روزه قضا یا مستحبی روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است باید نیت روزه ماه رمضان بکند.

آیت‌الله مکارم شیرازی درباره احکام روزه یوم الشک

یوم الشک یعنی روزی که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان، روزه آن واجب نیست و اگر بخواهد روزه بگیرد باید نیت ماه شعبان کند، یا اگر روزه قضا به ذمه دارد نیّت قضا کند و چنانچه بعداً معلوم شود ماه رمضان بوده از رمضان حساب می شود، ولی اگر در اثناء روز بفهمد باید فوراً نیّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.

آیت الله نوری همدانی

روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان واجب نیست روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمی‌تواند نیت روزه رمضان کند. ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می‌شود. اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیت روزه رمضان کند.

نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی

در پاسخ به استفتای اگر یوم الشک بین آخر شعبان و اول رمضان را به نیت شعبان روزه گرفت، سپس نیّت افطار کرد و قبل از ظهر یا قبل از افطار معلوم شد که رمضان بوده، در این صورت اگر نیّت رمضان کند روزه اش صحیح است؟ وظیفه چیست؟ پاسخ داده‌اند: در فرض سؤال نیّت روزه رمضان کند و روزه صحیح است.

در پاسخ به این سؤال که اگر کسی یوم الشک را روزه نگیرد و بعد از ظهر معلوم شود ماه رمضان است و عمداً امساک نکند حکم او چیست؟ پاسخ داده‌اند: در فرض سؤال اگر امساک نکند معصیت کرده، ولی کفاره ندارد و قضاء کافی است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی در پاسخ به این استفتاء که اگر کسی عقیده پیدا کرد روز اول ماه مبارک رمضان است از همین رو، نیّت روزه کرده، اما در وسط روز، متوجه شد آن روز، روز اول ماه مبارک نیست، بلکه فردای آن روز، روز اول رمضان است آیا می‌تواند نیتش را به روزه‌ای دیگر تبدیل کند یا خیر؟ پاسخ مثبت داده‌اند.

 

 

بیشتر بدانید: باطل کردن روزه در ماه رمضان چه حکمی دارد؟

 

کلیات احکام روزه یوم الشک اول ماه رمضان

• روزه گرفتن در روز یوم‌ الشک جزء ماه قبلی حساب می‌شود؛ یعنی اگر شما شک داشتید که روز اول ماه رمضان است یا خیر نمی‌توانید روزه واجب ماه رمضان را بگیرید و روزه گرفتن در این روز با نیت روزه ماه رمضان حرام است.
• در روز یوم‌ الشک می‌توانید نیت روزه مستحبی یا قضا بکنید و روزه بگیرید. روزه یوم‌ الشک به نیت روزه ماه شعبان مستحب است.
• اگر در روز یوم‌ الشک روزه بگیرید و معلوم شود که این روز اول ماه رمضان بوده است، خود به خود روزه شما به روزه ماه رمضان تبدیل می‌شود و اگر معلوم شود که روز آخر ماه شعبان بوده همان روزه مستحبی به حساب می‌آید.
• اگر در روز یوم‌ الشک روزه نگرفتید و قبل از ظهر معلوم شد که روز اول ماه رمضان است چنانچه مبطلات روزه را مرتکب نشده باشید، باید نیت روزه ماه رمضان بکنید و روزه شما صحیح است (البته بعضی از مراجع بنا بر احتیاط واجب قضای این روزه را لازم دانسته‌اند). اگر مبطلات روزه را انجام داده باشد روزه او صحیح نیست، ولی باید تا اذان مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد و بعد از ماه رمضان روزه قضا برای آن به جا بیاورد.
• اگر بعد از ظهر مشخص شد که روز اول ماه رمضان است با این که روزه گرفتن در ادامه روز صحیح نیست، ولی فرد باید تا اذان مغرب کاری را که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد و بعد از ماه رمضان قضای آن روزه را بجا بیاورد.

 

احکام روزه یوم‌ الشک آخر ماه رمضان

این روز جزء ماه رمضان محسوب می‌شود و روزه گرفتن در آن روز واجب است. اما اگر در بین روز مشخص شد که هلال ماه شوال در غروب شب قبل رؤیت شده و امروز روز اول شوال است باید روزه خودتان را بشکنید و افطار کنید؛ چرا که روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است.

بعضی از افراد برای این که خیالشان بابت روزه یوم‌الشک آخر ماه رمضان راحت باشد و بین روزه حرام و واجب دچار تردید نشوند این روز را به سفر می‌روند تا بر اساس حکم روزه مسافر روزه نگیرند.