ابرها چگونه تشکیل می‌شوند و چه پیامی با خود بهمراه دارند؟

ستاره | سرویس علوم – حتما شما هم تا به حال انواع ابر‌ها را در آسمان مشاهده کرده‌اید. اما آیا از خود پرسیده‌اید که هر کدام از این ابر‌ها چگونه تشکیل می‌شوند، چه اسمی دارند یا در چه فاصله‌ای از ما قرار گرفته‌اند؟ برای پاسخ به این سوالات و آشنایی با انواع ابر‌ها با ما همراه باشید.

ابر چیست وچگونه تشکیل می‌شود؟

توده‌ای از قطرات ریز در طبقات میانی و پایینی اتمسفر ابر را تشکیل می‌دهند. این توده از قطرات ریز آب تشکیل شده است. قطرات ریز آب در اثر حرارت و گرمای خورشید تبخیر شده و به اتمسفر می‌روند. با بالا رفتن آهسته‌ی این قطرات، لایه‌های نازک ابر و ابر‌های پوششی و گسترده که به ابر‌های پوششی معروفند به وجود می‌آیند و با بالا رفتن سریع آن یا ناپایدار شدن هوا ابر‌های گل کلمی که به آن‌ها ابر‌های جوششی می‌گویند، تشکیل می‌شود.

در واقع تفاوت در شدت و سرعت تراکم قطرات آب باعث به وجود آمدن اشکال مختلف ابر می‌شود. ابر‌ها را یا بر اساس ارتفاع یعنی ابر‌های سطح بالا، ابر‌های سطح متوسط، ابر‌های سطح پایین و یا بر اساس شکل ظاهری و نامشان به ابر‌های سیروس، ابر‌های کومولوس، ابر‌های باران زا و… تقسیم‌بندی می‌کنند.

انواع ابر‌ها

نامگذاری انواع ابر بر اساس شکل آنها و دسته بندی آنها بر اساس ارتفاعشان انجام گرفته است.

۱. ابر‌های بلند

۱-۱. ابرهای سیروس Ci

 ۱-۲. ابرهای سیرو استراتوس Cs

۱-۳. ابرهای سیرو کومولوس Cc

۲. ابر‌های میانی

۲-۱. ابرهای آلتو استراتوس As

۲-۲. ابرهای آلتو کومولوس Ac

۳. ابر‌های پایین

سومین نوع از انواع ابرها، ابراهای پایینی است. این ابر‌ها از قطرات آب یا برف تشکیل می‌شوند. معمولا اطراف ساختمان‌های بلند در حال چرخش هستند. این ابر‌های پایین جلوی نور خورشید را می‌گیرند و باد و رطوبت ایجاد می‌کنند. معمولا بصورت متوسط زیر ۶۵۰۰ پا یا همان ۲ کیلومتر از سطح دریا قرار دارند و بیشتر مورد توجه خلبان‌ها هستند و مشکلات بیشتری برای خلبان‌ها ایجاد می‌کنند، با توجه به مسائل ایمنی پرواز در این سطح از ارتفاع، وجود چنین ابر‌هایی بیشترین تاثیر بر روی هواپیما را دارد و پدیده آشفتگی هوا یا توربالانس را به وجود می‌آورند.

ابر‌های پایین به سه دسته‌ی استراتوس، استراتوکومولوس، و نیمبواستراتوس تقسیم می‌شوند.

۳-۱. ابر‌های استراتوس St

۳-۲. ابر‌های استراتوکومولوس Sc

۳-۳. ابرهای نیمبواستراتوس Ns

۴. ابر‌های عمودی

۴-۱. ابرهای کومولوس Cu

۴-۲. ابرهای کومولونیمبوس Cb

کومولونیمبوس ابر‌های کومولوس رشد کرده هستند که به شکل سندانی است. (یعنی قسمت بالایی پهن‌تر از قسمت پایین است.) جهت‌های نوک تیز ابر نشان دهنده‌ی این است که طوفان به کدام سمت قرار است حرکت کند. این ابر‌ها طوفان‌های بزرگ، رعد و برق و گردباد‌ها را به همراه دارند.

دیگر انواع ابر‌ها

• ابر‌های استراتوس فراکتوس (Stratus Fractus) و کومولوس فراکتوس (Cumulus Fractus) که ترکیبی از Ns و As هستند.
• ابر‌های آلتوکومولوس کاستلانوس (Altocumulus Castellanus) که در اتمسفر غیرپایدار ایجاد می‌شوند و بیشتر Cu هستند.
• ابر‌های لنتیکولاریس (Lenticularis) که شبیه به لنز هستند و معمولا در کنار کوه‌ها همراه با توربالانس زیاد تشکیل می‌شوند.
• ابر‌های نوکتیلوسنت (Noctilucent) ابر‌های نازک دارای کریستال‌های یخی که در ارتفاعات بسیار بالا در لایه مزوسفر تشکیل می‌شوند.

ابر‌ها چگونه تغییر شکل می‌دهند؟

اگر در هوا بادی بوزد جریان هوا یک قطعه ابر را از شکلی به شکل دیگر در می‌آورد و هنگامی که باد نمی‌وزد تغییر شکل ابر‌ها به وسیله‌ی جریان هوای گرم به وجود می‌آید. به این گونه که هوای گرم به بدلیل سبک‌تر بودنش به سمت بالا حرکت می‌کند و همین جریان هوای گرم باعث تغییر شکل ابر‌ها می‌شود، چون با جریان هوای گرم قطرات موجود در لبه‌های ابر‌ها بخار شده و با جریان هوا جابجا می‌شوند، سپس در منطقه‌ای دیگر به شکلی جدید ابر تشکیل می‌شود.

کاربرد‌ها و اهمیت شکل ابر‌ها در چیست؟

هوا شناسان از ابر برای پیش بینی کوتاه مدت هوا استفاده می‌کنند. همچنین خلبانان در هر نوع وسیله‌ی پروازی از ابر‌ها به عنوان یک راهنما استفاده می‌کنند. برخی ابر‌ها نشان دهنده‌ی خطر و برخی دیگر بی خطر هستند.
همچنین افرادی که در طبیعت زیاد گشت و گذار می‌کنند مثل کوه نوردان، جنگل نوردان و… برای تعیین شرایط جوی هوا از ابر‌ها کمک می‌گیرند.

در ادامه تصویر چند نمونه از ابرهای نادر را باهم می‌بینیم…

• ابرهای عدسی وار

نشانگر حرکات پیچیده و فوق العاده اتمسفر هستند. ابرهای عدسی‌وار، صاف و شبیه عدسی هستند و زمانی شکل می‌گیرند که هوا در محدوده‌ی کوه‌ها بالا می‌رود.

وقتی هوا از کوه بالاتر رفت، دوباره به سطح پیشین خود بازمی گردد. همان‌طور که هوا پایین می‌آید، گرم شده و ابر تبخیر می‌شود. این اتفاق می‌تواند تکرار شود که در این صورت حجم هوا به شکل‌گیری یک ابر عدسی‌وار دیگر امکان می‌دهد. بدین ترتیب، رشته‌ای از ابرها شکل می‌گیرد که فراتر از کوه‌ها گسترش می‌یابند. تماس باد با کوه‌ها و دیگر سطوح زمین، از جمله جزییات بسیاری هستند که باید در شبیه سازهای کامپیوتری وارد شوند و به پیش‌بینی دقیقی از آب‌وهوا کمک کنند.

• ابرهای ماماتوس

این ابر پس از گردباد تشکیل می شود و به گلوله های پشمی بزرگ در کنار یکدیگر با رنگ تیره در آسمان نمایان می شود.

• ابرهای نیلوفری

ابر نیلوفری  قبل از طوفان به صورت یک رول در پایین لایه ی جو  تشکیل می شود و در شمال استرالیا  قابل مشاهده  است. این پدیده در آلمان، ایالات متحده امریکا، انگلستان و روسیه نیز مشاهده شده است.

• ابرهای یوفو

این ابرها بر اثر جاذبه زمین به وجود می‌آیند و یکی از زیباترین و نادرترین انواع ابرها به شمار می‌روند که ظاهر آنها به بشقاب پرنده شباهت دارد.

• ابرهای صبح افتخار

در استرالیا ابرهایی به صورت لوله‌ای نزدیک به زمین تشکیل می‌شوند که به آن‌ها صبح افتخار گفته می‌شود.

پس از مطالعه ی این مقاله سرتان را روبه آسمان بالا ببرید، اگر ابری در آسمان وجود نداشته باشد، یعنی هوا خوب است. اما اگه ابری در آسمان مشاهده می‌کنید با توجه به نکات گفته شده آن را شناسایی کنید.